شماری از نماینده‌گان مجلس و آگاهان سیاسی می‌گویند که برنامۀ ابهام‌آمیز و یک‌جانبۀ صلح حکومت افغانستان، جز بازی با سرنوشت مردم و مشروعیت‌بخشی سیاسی نظامی به طالبان، هیچ سود دیگری در پی نداشته است.
اما شورای عالی صلح، با ابراز خوش‌بینی نسبت به مذاکرات صلح می‌گوید، پاکستان نیز به عنوان بازیگر عمدۀ گفت‌وگوهای صلح، به نشست بین‌الافغانی چراغ سبز نشان داده است.
به باور آگاهان، پروسۀ کنونی صلح جز فرصت‌سوزی برای دولت و فرصت‌آفرینی بیشتر برای طالبان، نتیجۀ دیگری در پی ندارد.
«تقویت طالبان»
اسدالله سعادتی نماینده مجلس می‌گوید، به جای این‌که سیاست‌های دولت به صلح بی‌انجامد بیشتر بر مشروعیت سیاسی و تقویت طالبان منجر شده است؛ طالبان حتا در نشست پاریس پالیسی روشن داشتند، آن‌ها بازهم بر گفته‌های خود تاکید نموده‌اند که نه‌ تنها نظام افغانستان و قانون اساسی را به رسمیت نمی‌شناسند، بل آماده مذاکره با حکومت نیستند.
او گفت، با توجه به اظهارات پسین گروه طالبان در کنفرانس پاریس، آشکار است که در چنین حالتی بحث و مذاکره سودبخش نیست؛ این مذاکرات به جز فرصت‌سوزی برای دولت و فرصت‌آفرینی بیشتر برای طالبان نتیجۀ دیگری در پی ندارد. صلح هنگامی به وجود می‌آید که هر دو طرف به نتیجه برسند که از طریق جنگ نمی‌توانند به اهداف خود دست یابند.
آقای سعادتی گفت، در قدم اول دولت پالیسی خود را در قبال طالبان روشن سازد، اگر آن‌ها آماده به مذاکره نشده‌اند باید در میدان نبرد کاملاً سرکوب شوند، زیرا تازمانی‌که طالبان در صحنه جنگ شکست نخورند، قدرت نظامی و برتری دولت به اثبات نرسد، آن‌ها و حامیان منطقه‌یی شان آماده صلح و مذاکره نخواهند شد.
همچنان، فاضل سانچارگی سخنگوی ایتلاف ملی می‌گوید که از آغاز انتظار نداشتیم که این گفت‌وگوها نتیجه سودبخشی را در قبال داشته باشد، زیرا طالبان همواره در برابر خواست حکومت افغانستان کم‌توجه و بی‌علاقه بوده‌اند. او می‌افزاید، گروه طالبان می‌خواهد به شکلی از اشکال در پهلوی مسایل نظامی در عرصه سیاسی موقعیت و جایگاه خود را تحکیم بخشیده فضا را برای خود بیشتر مساعد سازد.
آقای سنچارکی افزود، هنوز حکومت هیچ‌گونه طرح و برنامه روشن را به ارتباط گفت‌وگوهای صلح با مخالفان مسلح ندارد، حکومت بیشتر با واژه صلح بازی کرده و به گونه مقطعی شعار صلح را سر می‌دهد.
او باور دارد، با برنامه‌ها وسیاست‌هایی‌که هم اکنون جریان دارد، ما به این زودی‌ها شاهد تأمین صلح و ثبات در کشور نخواهیم بود.
سخنگوی ایتلاف ملی از چند عامل عمده به عنوان موانع اصلی بر سر راه پروسه صلح و ثبات در افغانستان یاد کرد.
او گفت: «نخست اینکه مخالفان مسلح هنوز به دنبال به اصطلاح امارت اسلامی و حاکمیت مورد نظر خود در افغانستان هستند. این چالش کلان و عامل بازدارندۀ در مسیر صلح و امنیت است. دوم، پشت سر اکمالات و مسایل لوژستکی طالبان برخی کشورهای همسایه قرار دارند، آن‌ها از این گروه‌ به عنوان ابزار در جهت سیاست گذاری‌های منطقه‌یی خود استفاده می‌کنند. سه، نبود یک سیاست روشن در مورد گروه‌های مخالف مسلح است، دولت هنوز قادر نشده زمینه‌های فعالیت این گروه‌ را در داخل کشور محدود کند و از طریق ارگان‌های امنیتی و حاکمیت قانون جلو سربازگیری طالبان را در داخل کشور بگیرد.»
سخنگوی ایتلاف ملی گفت که برای تأمین صلح در کشور روی چند مساله باید کار صورت گیرد: تقویت نظام امنیتی و اداری، حاکمیت قانون، رسیده‌گی به مشکلات شهروندان، جلوگیری از نفوذ هراس‌افگنان در ساختاره‌های امنیتی، خنثا کردن برنامه‌های تخریبی گروه طالبان.
آقای سانچارکی می‌گوید، توجه جدی به طرح مصالحه چهار جانبه که از طرف گروه‌ها، احزاب و ایتلاف‌های سیاسی ارایه شده تحت نظارت سازمان ملل متحد می‌تواند برای بر قراری صلح و آرامش در کشور کمک کنند.
در این حال، داکتر سردار محمد رحیمی استاد دانشگاه می‌گوید، حکومت و بازیگران منطقه اراده‌یی برای تأمین صلح ندارند.
او افزود، خارجی‌ها، بی‌ثباتی را در منطقه به نفع خود می‌دانند؛ در واقع وضعیت فعلی ابزار است برای تعمیم منافع سیاسی حکومت افغانستان و کشورهایی‌که پشت سر طالبان قرار دارند.
این استاد دانشگاه می‌افزاید، اول فرهنگ صلح به عنوان یک ضرورت از طرف نهادهای فرهنگی، اجتماعی و سیاسی در جامعه نهادینه شود و سپس صلح باید به لحاظ مفهومی در مراکز فرهنگی، مکاتب، دانشگاه‌ها، آموزشگاه‌ها و رسانه‌ها ترویج شود که متأسفانه در این مورد نه تنها کار صورت نگرفته، بل این مسأله هنوز به عنوان یک ایده نزد مسوولان دولتی مطرح نیست.
وی گفت، نیاز است دولت و ملت، هردو در راستای به میان آمدن صلح و امنیت در کشور تلاش جدی نمایند.
هم‌چنان این استاد دانشگاه گفت، ما در سطح داخلی نیاز به میکانیزم داریم تا شکاف‌های قومی بین گروه‌های سیاسی، نژادیی‌که موجود است، از بین برده شود.
این استاد دانشگاه می‌گوید، صلح یک پروژه حکومتی نیست که به تنهایی دولت از آن نماینده‌گی کند؛ با توجه به پیچیدگی‌هایی‌که در جامعه افغانستان موجود است، صلح یک مساله کلان ملی است و باید همه طرف‌ها در آن سهیم باشند.
او هم‌چنان گفت، پیگیری صلح در سطح منطقه‌ با همکاری جامعه جهانی، و برخی کشورهای ذیدخل در بحران افغانستان تحقق پذیر نیست؛ دولت باید ابتکار به خرج داده، قناعت کشورهای‌ی را که در امور افغانستان مداخله می‌کنند، فراهم کند. او گفت، دولت یک موافقت‌نامه را در چارچوب کلان ملی که تضمین‌کننده منافع کشورهای همسایه باشد، آماده کند تا این‌که صلح و امنیت در افغانستان تأمین شود.
این استاد دانشگاه می‌افزاید، افغانستان با برخی مشکلات تاریخی با کشورهای همسایه گریبان‌گیر است؛ دولت باید این موضوع را با کشورهای همسایه حل و فصل کند تا بستر مناسب برای صلح در سطح منطقه‌ فراهم شده و نیز کشورهای منطقه از پروسه صلح در افغانستان حمایت کنند.
هم‌چنان آقای رحیمی می‌گوید، قدرت‌های بزرگ مثل ایالات متحده امریکا، چین، هند و روسیه در افغانستان دارای منافع هستند، اگر مصلحت کشورهای نامبرده را در پروسه صلح بگیرند، این کشورها به این نتیجه می‌رسند که امنیت در افغانستان می‌تواند تضمین‌کننده منافع آن‌ها باشد.
در همین حال، احمد سعیدی کارشناس مسایل سیاسی می‌گوید، در پروسۀ مذاکرات صلح، حکومت افغانستان و مخالفان مسلح هر دو صادق نیستند؛ هر دو طرف در تلاش مصروف‌ساختن یک دیگر تا سال ۲۰۱۴ هستند.
آقای سعیدی گفت، دولت افغانستان باورمند است که پاکستانی‌ها در پروسه صلح با مردم افغانستان کمک می‌کنند؛ درحالی که این بزرگ‌ترین اشتباه است، پاکستان هرگز استراتژی‌ خود را در قبال افغانستان، آن‌هم در جهت مثبت تغییر نخواهند داد.
این کارشناس سیاسی می‌افزاید، پاکستانی‌ها تنها شیوۀ بازی را تغییر داده‌اند، زیرا مانع اصلی به سر راه پروسه صلح بازی‌های سیاسی است.
این آگاه سیاسی باور دارد که از چند طریق عمده می‌توان طالبان را وادار به صلح کرد:
فشار جامعه جهانی، عملکرد صادقانه دولت افغانستان، وارد کردن فشار نظامی بر طالبان.
اما محمد اسماعیل قاسمیار، مسوول روابط بین‌المللی شورای عالی صلح با ابراز امیدواری می‌گوید: «در نشست پاریس نقاط مشترکی میان گروه‌های افغانی وجود داشت؛ این نشست پیش‌زمینه‌یی برای تحقق پروسۀ صلح بود.» او گفت، در این اواخر پاکستان طرز تفکر جدیدی را از خود به نمایش گذاشته، گام‌های عملی را مثل رهایی زندانیان طالب برداشته است؛ به ویژه با مذاکرات بین‌الافغانی چراغ سبز نشان داده است.
این عضو شورای عالی صلح می‌گوید، ما پروسه صلح را در چوکات قانونی اساسی دنبال می‌کنیم، هر چند همواره طالبان مواضع سخت‌گیرانه‌یی داشته‌اند، ولی آن‌ها باید به واقعیت‌های موجود خردمندانه توجه نمایند.