دیروز، مصادف به روز جهانی صلح، از هفتمین ‌سال‌روز شهادت استاد برهان‌الدین ربانی رییس پیشین شورای عالی صلح و رییس جمهور پیشین، در کابل در مراسم رسمی گرامی داشته شد.
آقای ربانی هفت سال قبل، در شام ۲۹سنبله در کابل درحالی به شهادت رسید که انتظار داشت با یک فردی ملاقات می‌کند که نمایندۀ طالبان برای گفت‌وگو با شورای عالی صلح است. در نخستین ثانیه‌های دست‌پرسی و احوال‌پرسی، این قاصد صلح سرش را به سینۀ استاد ربانی کوبید انتحار کرد و استاد ربانی را به شهادت رساند. این نخستین تجربۀ عملی از شهادت در مجلس مذاکره بوده است که شاید در تاریخ صدسال پسین اتفاق افتاده باشد. کشته‌شدن استاد برهان‌الدین ربانی در جریان یک مذاکره برای صلح نام او را به نام شهید صلح ثبت تاریخ کرد اما نشان داد که راه صلح برعکس تصوراتی که از آن وجود دارد به مانند راه جنگ سرخ است و قربانی‌های زیادی را باید در این مسیر تقدیم کرد. کشته‌شدن استاد ربانی توسط فردی‌که ظاهراً قاصد صلح بوده است، پیچیده‌گی‌های زیادی در مسیر صلح افغانستان را نشان می‌دهد. از جمله این‌که هرمذاکره می‌تواند که با یک یا چند انتحاری صورت بیگرد. نکتۀ دیگری که در شهیدشدن استاد ربانی در مسیر صلح وجود دارد این است که او شام روزی در جلسۀ مذاکره برای صلح شهید شد که فردای آن ‌روز جهانی صلح بوده است. این اتفاق اگرچه به درستی به‌عنوان یک تصادف مورد توجه قرار نگرفته است اما می‌تواند اهمیت تلاش‌هایی برای صلح در افغانستان را در وجود استاد ربانی به رخ بکشاند. دیروز درحالی یک‌بار دیگر به دنبالۀ کار و روش استاد ربانی در روند صلح تاکید شد و درحالی‌که در روز جهانی صلح هم از نیاز صلح در افغانستان سخن گفته شد؛ آن‌هم در شرایطی‌ که گفت‌وگوها میان طالبان و امریکایی‌ها تا جایی پیش رفته است و نیز کشورهای دیگری از جمله روسیه هم در این روند داخل شده است و آن‌را از جانب خودش دنبال می‌کند و دولت وحدت ملی هم هیاتی را به آن کشور فرستاده است، می‌نمایاند که بحث صلح در افغانستان به مراتب پیچیده‌تر از بحث صلح در هرجامعۀ دیگر است و به همین دلیل بایستی به جنبه‌های اصلی و عملی‌تر این روند تاکید شود. یاد بود از بزرگ‌ترین شهید صلح در افغانستان در روز جهانی صلح در افغانستان پیام واضحی را برای جهان می‌رساند که مردم افغانستان برای لبیک گفتن به صلح چنین قربانی بزرگی را داده‌اند اما این را هم می‌دانند که تا زمانی‌که طالبان از سطح یک گروه وابسته به جریان‌ها و نهادهای استخباراتی بیگانه به یک گروه داخلی عرض اندام نکند و تا زمانی‌که ابعاد جنگ افغانستان به درستی تعریف نشود، روندهای شکل‌یافته نمی‌توانند به صلح منجر شوند. تلاش‌های صلح از آغاز پیدایش طالبان صورت گرفت و تاکنون ادامه دارد اما هرگز به نتیجه‌یی منجر نشده است. درحالی‌که این تلاش‌ها در مواردی توام با حرکت‌های موازی داخلی و خارجی بوده است. به‌هرصورت بحث صلح در افغانستان را نمی‌شود بسیار ساده در نظر گرفت و بدون توجه به تجربه‌های گذشته در این روند پیش رفت. انتظار داریم که تلاش‌های صلح با گروهی که بسیار پیچیده و سخت حرکت می‌کند، نیا مند دقت و فراست لازمی است که باید در نظر گرفته شوند.