- ۲۴ جدی ۱۳۹۱
متولیان امور در کشور گاهی صحبتهایی را ایراد میکنند که انسانِ غیرافغانستانی از تعجب شاخ میکشد. اما مردم افغانستان به اینگونه صحبتها عادت کردهاند و جالبیتِ خاصی برای آنها ندارند.
یکی از اینگونه صحبتها، حرفهای جناب فاروق وردک، وزیر معارف کشور است که در تازهترین سخنرانیاش خطاب به روسای معارف ولایات گفته است که: «بهخاطر کمکاری شما، بهخاطر نداشتن پلان درست عملیاتی شما، بهخاطر عدم لست فعالیتهای دقیق شما، به خاطر نساختن بودجۀ دقیق شما، من در خانۀ ملت استیضاح میشوم. کوتاهی شما کردید، خوب است که من استیضاح شوم!»
این نوع اظهارات، وضعیت مدیریت در افغانستان را نشان میدهد. چنانکه مدیران و مقامات سیاسی، هر باری که ضعفهای مدیریتیشان آشکار شده، دیگران را مقصر دانستهاند تا خود. آقای وردک نیز میخواهد با بیان این حرفها به نحوی خود را تافتۀ جدا بافته از نظامِ معارف نشان دهد و طوری تلقین کند که او شخصاً بسیار کار کرده است، اما کمکاری سایر روسا باعث شده تا فعالیتهای او به چشم نیاید.
اما این اظهارات آقای وردک از کجا ناشی میشود؟
دلیل اول را باید در تفکر سنتی مدیریت در افغانستان جست. زیرا در تفکر سنتی، مدیریت نوعی اربابی به شمار میآید تا مسوولیتپذیری در تنظیم امور. در مدیریت سنتی، مسوولیتپذیری در کل شامل حالِ مدیر اول نمیشود؛ او بیشتر کارفرماست و دیکتهکننده. به همین سبب است که هرگاه کاری خراب میشود، بیشتر زیردستان مقصر اند تا مدیر اصلی.
علت دوم، میتواند نوعی تبلیغات باشد. چون وزارت معارف در ردیف آنعده از وزارتخانههایی قرار گرفته است که بودجۀ انکشافیشان را کاملاً مصرف نکردهاند. تردیدی نیست که آقای وردک سعی میکند تا به این وسیله پاسخی برای کوتاهکاریهای خودش داشته باشد. او فکر میکند که این بیانات میتواند نمایندههای مردم را مجاب کند و سرنوشتِ او را با سلب صلاحیت مواجه نسازد.
اما این توجیهات، هیچگاه واقعیت کارنامۀ جناب وردک را نمیتواند بپوشاند. عیب و حسنِ یک نظام مدیریتی، شامل حالِ همۀ پرسونل آن نظام میشود که مدیر آن نیز مسوول نخست شناخته میگردد. اینکه روسای معارفِ ولایات کمکاری داشتهاند، یک مسالۀ داخلی وزارت معارف است که لازم بود آقای وردک این یادآوری را ماهها قبل برای آنها انجام میداد، نه اینکه آن را اکنون در سطح ملی و در مقابل دوربین رسانهها مطرح کند.
آقای وردک در حالی نتوانسته است بودجۀ انکشافی وزارت معارف را مصرف کند که بنا بر گفتۀ خودش، چند میلیون کودک در افغانستان از نعمت سواد بیبهرهاند، نزدیک به پنجصد مکتب در ولایات ناامن کشور مسدود است، در دوصد ولسوالی کشور معلم مسلکی زن وجود ندارد و بسیاری از مکاتب فقط تا صنف نهم شاگرد میپذیرند.
اما ایشان بهجای صرف مسوولانۀ بودجۀ انکشافی، با چربزبانی مفرط، توجیهات عجیبوغریبی را برای مردم ارایه میکند که در واقع توجیه نیستند؛ بلکه توهین به شعور یک ملت شمرده میشوند.
بهتر بود آقای وردک مسوولانه به کمکاریها و کوتاهکاریهایش اعتراف میکرد و به جای اینکه زیردستانِ خود را شماتت کند، میپذیرفت که نتیجۀ کمکاریِ زیردستانش بیشتر به شخصِ خودِ او برمیگردد. زیرا در یک مدیریت سالم، مدیر اصلی به عنوان ساماندهندۀ سازوکار، مسوول اصلی شمرده میشود، نه زیردستان او. او نباید فراموش کند که نمایندهگان مردم در مجلس، به شخصِ او رای اعتماد دادهاند نه به زیردستانش. بنابراین، مردم افغانستان میدانند که در کوتاهی و عدم مصرف بودجۀ انکشافی وزارت معارف، شخصِ او مقصر است نه کسی دیگر.
Comments are closed.