روسیه از برگزاری قریب‌الوقوعِ کنفرانس صلحِ مسکو خبر داده است. به گفتۀ مقام‌های این کشور، نشست مسکو احتمال دارد که تا پایانِ ماه اکتوبر برگزار شود. اما تا هنوز مشخص نشده که نماینده‌گان طالبان و دولت افغانستان در این نشست حضور خواهند داشت و یا خیر.
پیش از این، نشست مسکو قرار بود در ماه سپتمبر با حضور نماینده‌گانِ طالبان برگزار شود ولی با مخالفتِ امریکا و دولت افغانستان این نشست برگزار نشد. گفته می‌شود که امریکا با نفوذی که بر سران حکومت وحدت ملی دارد، از شرکت نماینده‌گان دولت افغانستان جلوگیری کرده است. برخی منابع تأیید می‌کننـد که پیش از این، حنیف اتمر مشاور پیشین شواری امنیت با روس‌ها توافق کرده بود که در کنار حضور نماینده‌گان طالبان، نماینده‌گانی هم از حکومت افغانستان و یا هم شورای صلح در این نشست شرکت داشته باشند. این منابع با اشاره به استعفای حنیف اتمر ادعا دارند که یکی از دلایل اصلیِ کنار رفتن اتمر، به توافق‌هایِ او با روس‌ها مبنی بر شرکت نماینده‌گان افغانستان در نشست مسکو مربوط بوده است.
این‌که واقعاً این تحلیل چقدر به واقعیت‌های اصلیِ مسأله نزدیک است، هنوز سند و مدرکِ محکمه‌پسندی در دست نیست ولی نمی‌توان کاملاً آن را رد کرد. آقای اتمر انتظار می‌رفت پس از کنار رفتن خود از قدرت، برخی مسـایل را به صورت شفاف در اختیار جامعه قرار دهد ولی متأسفانه هنوز او بنا به دلایل نامعلوم، مُهر خاموشی از زبان برنداشته است. در همین حال، گزارش‌هایی وجود دارد که موضع طالبان نیز در مورد کنفرانس مسکو دچار دگرگونی شده است. این گروه که قبلاً برای شرکت در نشست مسکو اظهار آماده‌گی کرده بود، با به تعویق افتادن، آن به درخواست دولت افغانستان، از عدم شرکتِ خود در نشست بعدی مسکو خبر داده است.
نشست مسکو در صورت برگزار شدن، چه با حضور گروه طالبان و دولت افغانستان و چه در عدم حضور نماینده‌گان آن‌ها، تأثیرهایی می‌تواند بر روند صـلح افغانستان بگذارد. در حال حاضر به جز امریکایی‌ها، نقش بیشترِ کشورها و از جمله دولت افغانستان در روند صلح به بن‌بست مواجه شده است. امریکایی‌ها ظاهراً تلاش دارند که سکان صلح افغانستان را در اختیارِ خود نگه دارند. استدلال امریکایی‌ها این است که شورای عالی صلح و حکومت افغانستان توانایی لازم برای پیشبرد گفت‌وگوهای صلح را ندارند و به همین لحاظ آن‌ها زلمی خلیل‌زاد را به عنوان نمایندۀ خود در این امر انتخاب کرده اند.
مأموریت آقای خلیل‌زاد، مأموریتی دشوار و تعیین‌کننده برای امریکایی‎‌هاست. امریکایی‌ها می‌خواهند از طریق خلیل‌زاد مشکل جنگ افغانستان را به نتیجه برسانند؛ اما آن‌گونه که شواهد نشـان می‌دهند، این مأموریت چندان قرینِ موفقیت نبوده است. امریکایی‌ها از کشورهایی چون قطر و عربستان سعودی نیز خواسته‌اند که همکاری‌های لازم را در روند صلح با این کشور داشته باشند. ظاهراً این کشورها نیز تمایلِ خود را به چنین امری نشان داده‌اند اما این‌که واقعاً آن‌ها چقدر به صورتِ واقعی و حقیقی در پی همکاری با امریکایی‌ها خواهند بود، سوالی‌ست که هنوز حل نشده است.
در گذشته عربستان سعودی و قطر تلاش‌هایی در کشاندنِ طالبان به پای میز مذاکره انجام دادند ولی هیچ نتیجه‌یی از این تلاش‌ها بیرون نشد. بسیاری‌ها به این باور اند که طالبان چنان در چنگِ پاکستان گیر افتاده اند که هیچ کشورِ دیگری نمی‌تواند به‌آسانی جای آن را پُر کنـد. پاکستان می‌خواهد طالبان را به عنوان ابزار فشار در چنگِ خود نگه دارد و حتا امریکایی‌ها را نیز وادار سازد که از مسیر این کشور به طالبان برسند. امریکایی‌ها بارها با نماینده‌گان طالبان در قطر دیدار داشته‌اند ولی این دیدارها به دلیل دو دسته‌گی‌ها که میان آرای طالبان، قطر و پاکستان وجود دارد، نتیجه‌بخش نبوده است.
ظاهراً امریکایی ها به این نتیجه رسیده اند که هر تلاشی بدون در نظر داشت نقش پاکستان، نقش بر آب خواهد شد. به همین دلیل این بار مصمم‌تر از گذشته وارد برنامۀ صلح افغانستان شده اند. اما امریکایی‌ها با همۀ تلاش‎ها، از نقش مسـکو در روند صلح و گفت‌وگو با طالبان هراس دارند. همان‌گونه که روس‌ها به امریکایی‎‌ها اعتماد ندارند، چندبرابر بیشتر از آن‌ها امریکایی‌ها از روس‌ها می‌ترسند. امریکایی‌ها فکر می‌کنند که روس‌ها می‌خواهند انتقـامِ خود را از امریکایی‌ها در جنگ افغانستان بگیرند. به همین دلیل به باور آن‌ها، نقش روس‌ها در سال‌های اخیر پُررنگ شده و این کشور با مداخلاتِ پنهان و آشکارِ خود در پی شکار فرصت شده است.
اتفاقاً اشتباه‌ها و بلندپروازی‌هایِ امریکایی‌ها و ناکارآمدی دولت‌های افغانستان سبب شده اند که روس‌ها در موقعیتِ خوبی در مسالۀ افغانستان قرار بگیرند. همین حالا این کشـور با طالبان و حامیان منطقه‌ییِ آن‌ها توانسته روابط برقرار کند و حتا پاکستانی‌ها حاضر به همکاری‌های نظامی با روس‌ها شده اند. این‌ها همه می‌توانند مأموریت صلحِ خلیل‌زاد را به نفع روس‌ها مصادره کنـد.
مسکو به نظر می‌رسد که در امر برگزاری نشستی با شرکت نماینده‌گانِ کشورهای ذی‌دخل در مسالۀ افغانستان مصمم است و اگر چنین نشستی با موفقیت برگزار شود، مأموریت خلیل‌زاد، آن‌گونه که احتمال می‌رفت، به زودی نتیجه‌یی در پی نخواهد داشت.