بخش سوم 
بر اساس مادۀ پنجم عهدنامۀ متارکۀ تاریخی دوم ماه جون ۱۹۱۹ مذاکرۀ صلح راولپندی میان هیات هند برتانوی و دولت افغانستان به تاریخ ۸ ماه آگوست ۱۹۱۹ مطابق ۱۱ ذیقعدۀ سال ۱۳۳۷ هـ ق در راولپندی برگزار شد و طرفین مذاکره جهت تجدید صلح قبول کردند که:
ماده اول: از روز امضا شدن این معاهده فی مابین دولت بهیه برتانیه بر یک طرف و دولت افغانستان به طرف دیگر مصالحت خواهد بود.
ماده دوم: نظر به حالتی که باعث جنگ حالیه فی مابین دولتین علیتین برتانیه و افغانستان گردیده است، دولت برتانیه محض اظهار رنجش خود آن رعایتی را که نسبت به امرای سابق افغانستان در باب آوردن اسلحه و قورخانه یا دیگر اسباب حزب به داخل افغانستان از راه هندوستان مرعی داشتند، سلب می‌نمایند.
ماده سوم: علاوه بر آن بقایای وجه عطیۀ امیر مرحوم ظبط نموده شد و به امیر حالیه هیچ وجه عطیه داده نخواهد شد.
ماده چهارم: در آن واحد دولت بهیه برتانیه مایل می‌‌باشند که دوستی قدیم را که تا این‌همه مدت طولانی فی مابین افغانستان و برتانیۀ عظمی وجود داشته است، مجدداً برقرار نمایند، مشروط بر این‌که دولت موصوفه اطمینان داشته باشند که دولت افغانستان طبعا مایل می‌باشند که دوستی دولت بهیه برتانیه را مجدداً حاصل نماید. علی هذا مشروط بر این‌که دولت افغانستان این امر را از کردار و رفتار خودشان ثابت نمایند، دولت بهیه برتانیه آماده خواهند بود که بعد از جانب افغانستان برای مذاکره و قراردادی که رافع منافع مشترک دولتین علیتین باشد و نیز برای برقراری مجدد دوستی قدیم بر اساس خاطرخواه پذیرا نمایند.
ماده پنجم: دولت افغانستان سر حد بین هندوستان و افغانستان را که امیر مرحوم (امیر عبدالرحمن) قبول نموده بودند، قبول می‌نمایند. و نیز متعهد می‌شوند که قسمت تحدید ناشدۀ خط سرحد طرف مغرب خیبر در جایی که حمله‌آوری از جانب افغانستان در این زمان واقع شد، به واسطۀ کمیشن دولت بهیه برتانیه بر این سمت در مقامات حالیۀ خود خواهند ماند، تا وقتی که تحدید حدود مذکور به عمل بیاید. (۷)
علی احمد، ناظر داخلیه و رییس هیأت صلاحیۀ دولت علیۀ افغانستان، سر هملتن فارن سکرتری دولت هند و رییس هیأت مصالحت دولت برتانیه.
۷-    فرهنگ، میرمحمد صدیق، افغانستان در پنج قرن اخیر، صفحات ۸۲۵ و ۸۲۶٫
به همین ترتیب، در یادداشتی که ضمیمۀ این عهدنامه گردید، طرف انگلیس استقلال افغانستان را در امور داخلی و خارجی‌اش به رسمیت شناخت. از این‌که مطلب مندرج در نامه، شامل متن اصلی عهدنامه نبود، اعتبار تعهد انگلیس پیرامون به رسمیت شناختن استقلال افغانستان را ضعیف می‌ساخت.
بر این اساس، امان‌الله خان طالب برگزاری دور دوم مذاکره با جانب حکومت هند برتانوی گردید. طرف انگلیس به تقاضای وی پاسخ مثبت داد و منجر به تدویر دور دوم مذاکره بین طرفین گردید.
مرحلۀ دوم مذاکرات صلح در منصوری
این مذاکره که در ماه اپریل سال ۱۹۲۰ در منطقه منصوری واقع در دامنه کوه‌های هیمالیه صورت پذیرفت. ریاست هیأت افغانی را محمود طرزی وزیر خارجه افغانستان به‌عهده داشت. در ترکیب این هیأت، شخصیت‌های سرشناسی چون غلام‌محمدخان وزیرتجارت، نرنجنداس، غلام صدیق خان چرخی منشی اول سفارت افغانستان در دهلی و عبدالهادی خان داوی شامل بودند.
به همین ترتیب، اعضای هیأت حــکومــت هـــند بـــرتانـــوی عبارت می‌شد از «سر هنری دابس» سکرتر امور خارجه به صفت رییس، صاحب‌زاده عبدالقیوم‌خان و یک عده دیگر به صفت اعضا.
این مذاکره که در ۱۷ اپریل سال ۱۹۲۰ آغاز و تا ۱۸ جولای ۱۹۲۰ ادامه یافت، به‌خاطر عادی ساختن روابط دو کشور و امضای معاهده دوستی میان افغانستان و هند برتانوی به‌راه افتاد. مذاکره مذکور بر اساس توافقی که جهت برگزاری آن در نشست راولپندی صورت گرفته بود، انجام شد. طرفین مذاکره بی‌آن‌که نتیجه قابل ملاحظه‌یی از این نشست به‌دست بیاورند، به کار خود پایان دادند. (۸)
دور سوم مذاکره صلح در کابل
این دور مذاکره، هنگامی آغاز شد که امان‌الله خان با فرستادن نامه‌یی عنوانی وایسرای هند، از او توقع برد تا هیأتی را جهت پی‌گیری مذاکرات قبلی  به کابل بفرستد. وایسرا از این درخواست امیر استقبال کرد و «سرهنری دابس» را جهت انجام مذاکره به کابل فرستاد. او، در ماه جنوری سال ۱۹۲۱ وارد کابل شد و با جانب افغانی به گفت‌وگو پرداخت. این مذاکره میان جانبین، مدت چندماه ادامه یافت و بالاخره بی‌آن‌که به نتیجه برسد، پایان پذیرفت. امیر امان‌الله در ختم کار هیأت، «سرهنری دابس» را جهت صرف چای به پغمان دعوت کرد. سر هنری دابس، به در خواست امیر پاسخ مثبت داد و در جریان صرف چای، صحبتی که  میان دابس و امان‌الله خان صورت گرفت، هر دو حاضر شدند که عهدنامه‌یی را در ۲۲ نوامبر ۱۹۲۱ به امضا برسانند. میر محمد صدیق فرهنگ در این مورد می‌نویسد:
«به موجب احکام این عهدنامه که در آن مواد مربوط به مناســبات سـیاسی دو کشور با نهایت دقت واحتیاط به شکـل مــتوازن ترتــیب یافـته، حکومت انگلستان سرانجــام استقــلال افغانستان را در امور داخلی و خارجی به الفاظ صریح و واضح تصدیق نموده، موافقت کرد که وزارت مختاری‌های دو کشور در پایتخت‌های یک‌دیگر تأسیس گردد. در مقابل حکومت افغانستان هم به الفاظ صریح و واضح خط دیورند را به عنوان سرحد دو کشور تأیید نمود و به این صورت از تمام مدعیات خود در ماورای خط مذکور منصرف گردید… » (۹)
این موضوع در ماده دوم عهدنامه مذکور به این شرح قید گردیده است:
«دولتین علیتین عاقدین بالمقابل سرحد هندوستان و افغانستان را به طوری که دولت علیه افغانستان به‌موجب ماده پنجم عهدنامه که به تاریخ ۸ اگست ۱۹۱۹ عیسوی مطابق ۱۱ ذیقعدۀالحرام ۱۳۳۷ هجری در راولپندی انعقاد یافته است، قبول کرده بود، قبول می‌نماید و نیز حدی را که به طرف مغرب کمیسیون دولت بهیه برتانیه در ماه‌های اگست و سپتمبر ۱۹۱۹ عیسوی به‌موجب ماده مذکوره مقرر کرده بود و در نقشه‌یی که به این عهدنامه ملحق می‌باشد، به خط زنجیرۀ سیاه نشان داده شده است، قبول می‌نمایند، مگر فقط به استثنای چنان‌چه که در ضمیمه ملحقه نمبر اول بیان شده است، خط مذکور مجددأ تبدیل کرده شود، و این خط جدید برای این قبول کرده شده است که مقامی که معروف به تورخم می‌باشد نزد رود کابل فی مابین شلمان خله، باندوپلوسی می‌باشد، داخل حدود افغانستان شامل کرده شود و خط مذکور در نقشۀ مذکوره به خط زنجیره سرخ نشان داده شده است.
و دولت بهیه برتانیه اتفاق می‌نماید که به مأمورین افغانی اجازه داده خواهد شد که ذریعۀ پایپ یعنی لوله‌یی که آن را برای استعمال اتباع افغانی مقیم تورخم دولت بهیۀ برتانیه از لندی‌خانه مهیا خواهد نمود و به مقدارهای معقول آب حاصل نمایند و دولت علیه افغانستان اتفاق می‌نماید که صاحب‌منصب‌های برتانوی را و اقوامی را که به طرف سرحد برتانوی سکنی دارند، اجازه داده خواهد شد که بودن سد یا ممانعت حصه مذکورۀ فوق رود کابل را برای مقاصد کشتی‌رانی استعمال نمایند و تمام حقوق موجوده آب‌پاشی از حصه مذکورۀ  فوق رود مذکور به اتباع دولت بهیه برتانیه جاری خواهد ماند.» (۱۰)