چگونه می‌توان برخی متن‌ها در نوشته‌های باستان را آن هم با سرعت خواند و رونویسی کرد؟ تا به امروز کامپیوترها در خواندن دست‌نوشته‌های تاریخی و دست‌خط‌های شکسته قدیمی پیشرفت چندانی نداشته؛ اما حالا به کمک هوش مصنوعی، قدم‌های موفقیت‌آمیزی در این راه برداشته شده است.
در بایگانی تیرول، ایالتی در اتریش سندهای زیادی از قرن یازدهم تا به امروز نگه‌داری می‌شود. بیشتر آنها سندهای دولتی و قانونی و همچنین کتاب‌های دست‌نوشته‌های مهم از دوران‌های گذشته هستند. رونوشت‌سازی این کتاب‌ها کار ساده‌یی نیست. اما این مرکز بایگانی در پروژه‌یی اروپایی با کمک دانشمندان جهت اتوماسیون رونوشت‌سازی به وسیلۀ فناوری‌های کامپیوتر همکاری می‌کند.
کریستوفر هچر، مسوول ادارۀ بایگانی دولتی ایالت تیرول می گوید: «در نمونه‌های خط شکسته، تکنیک‌های جدید هم با مشکل روبه‌رو می‌شوند. اما با خوش‌نویسی خط خوب، سیستم جدید موفقیت‌های خوبی داشته و به ما کمک بسیاری کرده است».
دانشمندان در پروژه‌یی اروپایی با نام «READ» جهت رونویسی و خواندن متونی مانند کتاب‌ها، نمونه‌هایی تهیه کردند که در سیستم‌هایی مانند اپلکیشین گوشی همراه قابل استفاده باشد. این برنامه می‌تواند با ورق زدن، نوشته‌ها را تشخیص داده و از آنها بلافاصله عکسبرداری کند.
پروژۀ «READ» مخفف «Recognition and Enrichment of Archival Documents» به معنای تشخیص و غنی‌سازی اسناد بایگانی، پروژه‌یی است که با حمایت مالی اتحادیه اروپا اجرا شده و شامل تحقیقات، تهیه و ساخت شبکه برای خواندن اسناد بایگانی باستانی می‌شود.
فناوری هوض مصنوعی گسترش یافته در این پروژه برای تشخیص الگوی در خواندن دست‌خط‌ها، تحلیل سندهای تصویری بینایی ماشین (پردازش و آنالیز و درک محتوای عکس‌ها توسط کامپیوتر) و پردازش زبان‌های طبیعی (Natural language processing) است.
همه اطلاعات جمع‌آوری در این پروژه در مرکز داده‌یی با نام ترانسکریبوس «Transkribus» جمع‌آوری و تحلیل می‌شود و به عنوان منبع برای تشخیص متون دیگر از آن‌ها استفاده خواهد شد.
گانتر مولبرگر، هماهنگ کنندۀ پروژه READۀاز دانشگاه اینسبروک اتریش می‌گوید: «این ترکیبی از فناوری سطح پایین (پست) و فناوری پیشرفته است. این وسیله یا چادر بسیار ساده فناوری پست است اما با یک اپلیکیشن فناوری پیشرفته که بر روی گوشی‌های هوشمند نسب شده کار می‌کند. این اپلیکیشن که به یک پلت‌فرم بزرگ رونوشت‌سازی متصل است، عکس‌ها را به سرور ترانسکریبوس ارسال می‌کند که می‌تواند متون دستی را تشخیص داده و رونویسی کند».
سرور ترانسکریبوس متونی را ساده‌سازی و پیاده می‌کند که در حالت عادی خواندن و بازنویسی آنها سال‌ها به طول می‌انجامد. دکتر ماریو کلارر از این فناوری برای خواندن «کتاب قهرمانان» که یک دست‌نویس ۵۰۰ صفحه‌یی است استفاده می‌کند. این کتاب یکی از مهمترین متون گلچین‌های ادبی قرون وسطایی آلمان است که در قرن یازدهم جمع‌آوری شده است.
ماریو کلارر، استاد ادبیات و فرهنگ تاریخی دانشگاه اینسبروک می‌گوید: «مزیت بزرگ این سیستم این است که به روشی ساده‌ میان تصویر متون و نمونه دست‌نوشته آن ارتباط برقرار می‌کند. بنابراین، (پلت‌فرم) رونویس‌کننده می تواند به سرعت یک تصویر کامل از متن داشته باشد. این موضوع اشتباهات را به حداقل می‌رساند. کاری که هیچ سیستم دیگری قادر به انجام آن نیست».