اخیراً کمیتۀ مستقل مشترکِ نظارت و ارزیابی مبارزه با فساد اداری پژوهشی را نشر کرد و در آن مدعی شد که ۵۰ درصد از آموزگان افغانستان «بیسواد» اند.
اکنون مسوولان در وزارت معارف کشور به روزنامۀ ماندگار می‌گویند که ۵۰ درصد از آموزگارن معارف افغانستان «غیرمسلکی» اند، نه «بیسواد».
آنان می‌گویند که ارتقای ظرفیت و سویۀ آموزگاران از استراتژی‌های وزارت معارف است و از این پس در گزینش‌های این وزارت لحاظ خواهد شد.
یافته‌های این نهاد نشان می‌دهد که نبود آموزگاران مسلکی، وجود آموزگاران خیالی، کمبود ۵۰ درصد ساختمان برای مکتب‌ها و نبود آمار آموزگارانِ متقاعد از مشکلات عمده فراراه معارف افغانستان است.
حسین رضایی، یکی از پژوهش‌گران این پژوهش گفته است که برخی از وکلای پارلمان در ریاست‌های معارف ولایت مداخله می‌کنند. او از ولایت‌های پروان و پنجشیر به عنوان نمونه نام برد و گفت که برخی از وکلا مداخله می‌کنند تا افراد مورد نظر شان را به عنوان آموزگاران قراردادی مقرر کنند.
آقای رضایی از ناامنی به عنوان یکی دیگر از مشکلات فراراه معارف افغانستان یاد کرد و افزود: ناامنی روی کارِ معارف و آموزگاران تأثیر بسیار منفی گذاشته است.
از سویی هم، دستگیر منیر، مشاور ارشد وزارت معارف می‌گوید که وزارت معارف در واکنش به این پژوهش می‌گوید که ذکر واژۀ «بیسواد» در پژوهش ناعادلانه است. آقای منیر می‌افزاید که بیسواد به کسانی گفته می‌شود که خواندن و نوشتن را بلد نباشد.
او بیان داشت که وزارت معارف با مشکل ۵۰ درصد آموزگاران غیرمسکلی مواجه است. آقای منیر می‌افزاید که اکنون وزارت معارف تحصل صنف سیزده و چهارده را در گزینش آموزگاران اجباری ساخته است.
آقای منیر در ادامۀ صحبتش با روزنامۀ ماندگار می‌گوید که جامعۀ افغانستان سنتی است و مسوولان در وزارت معارف ناگزیر اند حساسیت‌های جامعه را در نظر بگیرند. او تصریح کرد: «ارتقای ظرفیت و ارتقای سویه، از استراتیژی‌های عمدۀ وزارت معارف است که بالای کارمندان فعلی عملی می‌شود و نیز در گزینش کارمندان و آموزگاران آیندۀ این نهاد در نظر گرفته خواهد شد».
این در حالی است که محمداشرف غنی، رییس حکومت وحدت ملی در مراسم آغاز سال آموزشی ۱۳۹۷ گفت که ۵۰ درصد از مکتب‌های کشور تا کنون ساختمان ندارند و در حدود یک هزار مکتب نیز مسدود هستند.
آقای غنی گفته بود که سه و نیم میلیون کودک واجد شرایط آموزش نیز اکنون قادر به رفتن به مکتب‌ها نیستند. آقای غنی از کیفیت آموزش و پرورش در افغانستان ابراز تأسف کرده و گفته بود: با توجه به افزایش شمار آموزگاران، آنان مهارت‌های لازم برای تدریس را ندارند.
او همچنان سال ۱۳۹۷ را سال آموزش و پرورش اعلام کرد و گفت که به نهادهای دولتی هدایت داده تا به آموزش و پرورش افغانستان همکاری همه‌جانبه کنند.