احمد مسعود: طالبان به هیچ تعهد خود به غیرقرارداد خود با آمریکا عمل نکردهاند.
گزارشگر:محمدمرادی/ یک شنبه 27 عقرب 1397 - ۲۶ عقرب ۱۳۹۷
نشستِ ۱۸ عقرب برابر با نهم نوامبر در مسکو با حضور نمایندهگان طالبان نشان داد که روسیه به حضورش در مسایل افغانستان مصمم است.
در واقع، این سومین نشست مسکو بود اما نمایندهگان طالبان در دو نشست قبلی حضور نداشتند. روابط روسیه با طالبان، به زمان حاکمیت این گروه در افغانستان بر میگردد. در آن زمان، نمایندهگان روسیه و طالبان در اسلامآباد مذاکراتی را انجام دادند. نمایندهگان روسیه در این مذاکرات که در سال ۱۹۹۷ انجام شد، به طالبان توصیه کردند با مخالفان خود مذاکره کنند. در آن زمان مدیر میز روسیه در وزارت خارجۀ این کشور گفته بود که مسکو چندینبار تلاش کرد تا روابط خود را با طالبان بهبود بخشد. از همه مهمتر، زمانی که نمایندهگان چچن سابق به کابل آمدند، روسها در اسلامآباد از طالبان خواستند تا به حاکمیت ارضی روسیه احترام بگذارند و با مسلحین چچنی رابطه برقرار نکنند. همچنان دو روز پس از حملۀ موشکی امریکا به افغانستان در سال ۱۹۹۸، سفارت افغانستان در امارات به کابل اطلاع داد که روسها تصمیم دارند هیأتی را به سرپرستی «الکساندر اوبلوف» به کابل اعزام کرده تا سفارت روسیه را مجدداً در این شهر فعال کنند. سفارت افغانستان در اسلامآباد نیز این خبر را به کابل گزارش داد اما سفر هیأت روسی به افغانستان صورت نگرفت. به رغم آن که طالبان در آن زمان، روسیه را بهخاطر حمایت از جبهۀ شمال دشمن میپنداشت و روسیه نیز طالبان را به عنوان یک گروه هراسافگن میشناخت اما نمایندهگان مسکو همواره با طالبان در خصوص مسایل مختلف رأیزنی میکردند. آزادی خدمۀ هواپیمای روسی که توسط طالبان در قندهار به زور نشانده شده بود، یکی از مهمترین مذاکرات مسکو با طالبان بود، اما در سال ۲۰۰۰ میلادی که گروه طالبان چچن را تحت ادارۀ شورشیان مسلح به رسمیت شناخت، ارتباط بین مسکو و طالبان به کلی قطع شد.
پس از حملۀ امریکا به مواضع طالبان و القاعده در سال ۲۰۰۱، روسیه غیرمستقیم به ایتلاف امریکایی پیوست و حضور امریکا و متحدانش را در افغانستان تایید کرد. سپس مسکو به کمک دولت افغانستان آمد که تاکنون این رابطه و همکاری هرچند با فرازونشیب، برقرار است. در سالهای ۲۰۰۶ و ۲۰۰۷ تماسهای بین طالبان و روسیه انجام شد که بیشتر روی جلوگیری از قاچاق مواد مخدر به آسیای مرکزی متمرکز بود. زمانی که یکی از خلبانان روسی توسط طالبان در سال ۲۰۱۳ دستگیر گردید، «ضمیر کابلوف» نمایندۀ ویژۀ روسیه در امور افغانستان، سلسله مذاکراتی را با طالبان آغاز کرد که پس از یکسال گفتوگو، خلبان روسی آزاد شد. با این وجود در آن زمان روابط طالبان و روسیه خیلی صمیمانه نبود.
ظهور داعش در عراق و سوریه، منافع روسیه را در آسیای مرکزی تهدید کرد. به همین خاطر مسکو حمایت خود را از رژیم بشار اسد اعلام کرد و سپس در سوریه حضور نظامی یافت. همزمان بااین، سران روسیه از سهسال بدینسو همواره از حضور داعش در افغانستان اظهار نگرانی کردهاند. از طرف دیگر، طالبان در آغاز با داعش رفتار بسیار محتاطانه داشتند اما زمانی که شماری از سران طالبان به داعش پیوستند و برخوردهای مسلحانه بین طالبان و داعش آغاز شد، طالبان به صورت رسمی نامهیی به «ابوبکر البغدادی» خلیفۀ داعش فرستادند. داعش در پاسخ به نامۀ طالبان، واکنش تندی نشان داد که این امر باعث گردید فاصله بین طالبان و داعش بیشازپیش زیاد شود. مسکو با استفاده از این موقعیت، تلاشهایی را برای نزدیک شدن به طالبان آغاز کرد. این اقدام روسیه، واکنش دولت افغانستان را به دنبال داشت اما نتوانست روسیه را از تصمیمش منصرف کند. «اسدالله شیرزاد» فرمانده حوزۀ ۳۰۳ پولیس افغانستان در حمل ۱۳۹۶ مدعی شد که جنرالهای روسی و پاکستانی در مراکز آموزشی طالبان، دیده شدهاند. همزمان بااین، پنجشنبه ۱۷ حمل ۱۳۹۶، مقامات امنیتی پاکستان اعلام کردند که معاون ستاد ارتش روسیه به پاکستان سفر کرده و از مناطق قبایلی این کشور بازدید کرده است. این ادعاها در حالی مطرح شد که روسیه افزون بر حضور میدانی در افغانستان، جریان جدیدی تحت عنوان «پروسۀ مسکو» را نیز راهاندازی کرده بود که سومین نشست این روند را چند هفته پیش گواه بودیم. در حال حاضر تماسهای مسکو با طالبان از چهار حالت خارج نیست، گزینۀ اول، همان است که مقامات روسی، خطر داعش را عامل تماس مسکو با طالبان عنوان کردهاند. گزینۀ دوم، شامل اعلام حضور روسیه در قضایای افغانستان است تا امریکا یکهتاز میدان نباشد. گزینۀ سوم، اتخاذ سیاست تهاجمی مسکو در برابر سیاستهای امریکا در منطقه و جهان است. مورد چهارم نیز تکیه روسیه بر ساختار قومی طالبان است زیرا روسیه از نقش پشتونها در افغانستان آگاه بوده و طالبان را نماد و نمایندۀ این قومیت میشناسد. بعید نیست که روسیه، هر چهار گزینه را در نظر داشته باشد، اما مسکو برای تحقق آن نیاز به یک مکانیسم داشت که با ایجاد پروسۀ مسکو، آن را عملی کرد و به طالبان رسمیت بخشید. ضمیرکابلوف، چند روز پیش در گفتوگو با تلویزیون «آر.تی» روسیه، پا را از این فراتر گذاشت و اظهار داشت که طالبان دیگر تروریست نیستند. با توجه به این وضعیت، به نظر میرسد که جهان باردیگر در ابعاد کوچکتر به سوی «جنگ سرد» جدید و رقابت بین روسیه و امریکا در حرکت است و در این میان، تنها کسانی که باردیگر قربانی میشوند، مردم افغانستان هستند.
Comments are closed.