نویسنده، سراینده، مترجم، دوست‌دار زبان فارسی و خدمتگار ادبیات پشتو بود. قلم توش سرخ در جیب بالایی کرتی می‌گذاشت و نبشته‌های پشتو را برای ماهنامۀ «سباوون» سخت‌گیرانه می‌آراست. اگر ویراستار فارسی «سباوون» دسترس نمی‌بود، در ویرایش و پیرایش نوشته‌های این زبان نیز کوتاه نمی‌آمد.
شبی به کانادا زنگ زد و گفت: «نشانی خانه‌ات را بگو». پرسیدم: «می‌آیی؟» گفت: «نه. کتاب می‌فرستم: رباعیات عمر خیام به پشتو. ترجمۀ من است». پس از آن‌که نشانی را گرفت، پرسید: «ساعت چند است؟» گفتم: «۱۲:۳۰». باز پرسید: «دوازده‌ونیم شب یا روز»؟ گفتم: «بیدار بودم».
کتاب رسید. برگردان ارزشمندی بود. یادداشت کوتاهی بر آن نوشتم و آن را روز بیست‌وپنجم سپتمبر ۲۰۰۵ به بی‌بی‌سی فرستادم. سیزده سال چه زود سپری شد؟… گویی دیروز بود. زنده‌گی را نمی‌توان ویراستاری کرد.
http://www.bbc.com/…/story/2005/09/050926_a-v-khayam-pashtu…
پس از دو ماه باز زنگ زد و گفت: «کتاب می‌فرستم: ترجمۀ رباعیات خمینی به پشتو». آماده‌گی داشتم. اگر می‌پرسید «در کانادا ساعت چند است؟» می‌گفتم: «بیدار بودم».
امروز – بیست نومبر ۲۰۱۸ – سری به بایگانی بی‌بی‌سی فارسی زدم و دیدم معرفی کتاب برگردان رباعیات آیت‌الله خمینی به پشتو را سیزده سال پیش همین روز به آن سایت فرستاده بودم. به شگون بد «سیزده» باور ندارم، بیست نومبر نیز تصادفی بیش نخواهد بود. (هراسان هراسان می‌نویسم تا خرافاتی بودنم رسوا نگردد. می‌دانم مرگ نیز بهتر از زنده‌گی نیست و ویراستاری نمی‌شود.)
http://www.bbc.com/…/۰۵۱۱۱۹_ay-v-khomainee-pashot-poem.shtml
خوابت خوش نجم‌الرحمان مواج گرامی!
***
برگردان رباعیات عمر خیام به پشتو
رباعیات عمر خیام که تا امروز به بیشتر از چهل زبان جهان ترجمه گردیده، تازه‌گی‌ها به همت نجم‌الرحمان مواج، نویسنده، سرودپرداز و ادبیات‌شناس افغانستان در کابل به پشتو برگردان شده‌است.
در بخشی از پیش‌گفتار کتاب آمده ‎است مترجم از سی سال به این‌سو انگیزۀ ترجمۀ اشعار خیام به پشتو را داشته تا این‌که با گذار از دشواری‌ها گزینۀ ۱۹۸ رباعی به خواننده‌گان پیشکش شد.
«د خیام رباعیات» در پنجاه برگۀ نخست با یادداشت‌های روشن‌گرانۀ محمد آصف صمیم، عبدالحق دانشمل، عبدالخالق رشید، اختر مهدی و نجم‎الرحمان مواج در پیرامون پیشینه، چگونه‌گی و هنجارهای ترجمه، زیستنامۀ حکیم عمر خیام، و سپس دوصد برگ دیگر با چیدن رباعی‌ها به گونه‌یی که در بالای صفحه اصل رباعی و در پایین برابرنهاد پشتوی آن‌ها در میان مینیاتورهای آشنا به چشم می‌خورند، آماده شده ‌است.
محمد آصف صمیم در «عمر خیام، رباعی‌ها و ترجمۀ پشتوی آن‌ها» به نمونه‌ها و اندکی از برگردان‌های پیشین به قلم مرحوم صنوبر حسین کاکاجی (۱۹۶۳-۱۸۹۷)، انجنیر سلطان جان کلیوال، و نیز بررسی اندیشمندانه‌یی از برگردان تازۀ عمر خیام به خامۀ نجم‌الرحمان مواج پرداخته ‌است.
برگردان پشتوی رباعیات عمر خیام افزون بر بازتاب زیبایی اصلی، در بازشناسایی ظرفیت زبان پشتو و توانمندی مترجم که شاعر نیز هست، کاری ستودنی و ماندگار در ادبیات معاصر پشتو شمرده می‌شود. کمبود چنین اثر از سال‌ها به این‌سو پیدا بود.

کانادا/ بیست‌وششم سپتمبر ۲۰۰۵
***
برگردان رباعیات آیت‌الله خمینی به پشتو
رباعیات آیت‎الله روح‌الله خمینی، بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران، به کوشش نجم‌الرحمان مواج، نویسنده، شاعر، ویراستار و ادبیات‌شناس افغانستان و به همت قنسولگری جمهوری اسلامی ایران در پیشاور/ پاکستان، به پشتو ترجمه شده‌ است.
این کتاب در شانزده صفحۀ نخست مقدمه‌هایی از رئیس‌السادات، آقا محمد گرندی خوژیانی، محمدانور حازم، عبدالباقی هیله‌من غزنوی، سید عبدالرحمان سیدی، محمد بشیر هاتف و نجم‌الرحمان مواج دارد و دربرگیرندۀ نود رباعی آیت‌الله خمینی با برگردان پشتوست. هر پارچه در یک صفحه با تذهیب مینیاتوری به‌چاپ رسیده ‌است.
رئیس‎السادات، وابستۀ فرهنگی قنسولگری و مسؤول خانۀ فرهنگ جمهوری اسلامی ایران در پشاور، با اشاره به این ترجمه می‌گوید: «ترجمۀ متون شعری یا غیرشعری به نثر سهل‌تر از ترجمۀ شعر به شعر است. در این راه گاهی شاعر مترجم ناچار از خروج برخی از مفاهیم است تا خوانندۀ زبان دوم بتواند به درک کلام اصلی نزدیک شود. کار هنرمندانۀ استاد مواج در حد اعلایی اصل مفاهیم را حفظ کرده ‌است».
نجم‌الرحمان مواج در بخشی از پیش‌گفتار با سرنامۀ «پرتوهایی از تصوف» می‌نویسد: «رهبر انقلاب ایران جنبه‌های گوناگون اندیشه و بینش تصوفی خویش را در قالب زیبای رباعی بیان کرده ‌است».
این برگردان افزون بر رعایت امانت‌داری اندیشه و مضمون و درآوردن آن‌ها به شیوۀ موزون شعر، امکانات و غنامندی همه‌جانبۀ زبان پشتو را نشان می‌دهد.
تسلط بر شگردهای ساختمانی هر دو زبان، رسایی افاده، اعتدال‌گرایی در پردازهای شاعرانه و کاربرد صنایع بدیعی از سوی مترجم، این دستاورد را نیز بدون شک مانند ترجمۀ رباعیات عمر خیام در ادبیات معاصر پشتو ارزش ماندگار خواهد داد.
رباعیات خمینی توسط محمد جاوید پوپل هنرمند خوشنویس و استاد خطاطی خانۀ فرهنگ جمهوری اسلامی ایران در پاکستان، به دو شیوۀ نسخ و نستعلیق خطاطی شده ‌است.
هم‌زمان با چاپ برگردان کنونی، کتاب دیگری از آیت‌الله خمینی با عنوان «ولایت فقیه» از سوی استاد عبدالباری غیرت به پشتو ترجمه گردیده ‌است.
چند نمونه از رباعیات با برگردان پشتو:
شمع محفل
ای روی تو شمع محفل بیماران
وی یاد تو مرهم دل بیماران
بر بستر مرگ ما طبیبانه بیا
ای دید تو حل مشکل بیماران

برگردان:
د محفل شمعه
مخ دی شمعه شی محفل ته د بیمارو
او ستا یاد ملهم کوگل ته د بیمارو
مرگ‌ بستر ته مو طبیب پشانی راشه
دا ستا لید حلال مشکل ته د بیمارو
***
هستی دوست
جز هستی دوست در جهان نتوان یافت
در نیست نشانه‎یی ز جان نتوان یافت
«در خانه اگر کس است، یک حرف بس است»
در کون و مکان به غیر آن نتوان یافت

برگردان:
د دوست شتون
دوست هستی نه پرته نه مومی جهان کی
په نشتون کی د ژوند نشه، کوم امکان کی؟
چی په کور کی وی یو کس، یو ټکی بس دی
بی له هغه به نه مومی کون و مکان کی
***
کوی دوست
گر بر سر کوی دوست راهی دارم
در سایۀ لطف او پناهی دارم
غم نیست که راه رفت‌وآمد باز است
طاعت اگرم نیست، گناهی دارم

برگردان:
د دوست سیمه
چی د دوست د سیمی لاره کی لا ساه ده
د هغه د لطف تر سیوری می پناه ده
نشته غم چی لار دتلو راتلو ده خلاصه
نلرمه که طاعت، خو می گناه ده