شماری از نویسنده‌گان و استادان دانشگاه می‌گویند که اکنون حکومت مشکلات افراطی‌گری در دانشگاه‌های کشور را جدی گرفته، باید نصاب آموزشی مضمون ثقافت اسلامی در این دانشگاه‌ها را نیز بروز و اصلاح کند.
آنان در گفت‌وگو با روزنامۀ ماندگار می‌گویند که بازداشت چند استاد دانشکدۀ شرعیات دانشگاه کابل این پیام را می‌رساند که سرنوشت نسل جوان را نباید به دست آموزگاران تروریسم و آنانی که تکیه‌گاه‌شان «دانش و خرد» نیست داد.
به گفتۀ نویسنده‌گان و استادان دانشگاه، تنها موضوع و ایده‌یی که در افغانستان بسیار آزاد است، رواج افراطیت است و افرادی به‌نام ملا و استاد دانشگاه آزاد اند زیر نام دین هرچه بگویند و هر کسی را که مانع و مخالف خود دانست، بر او برچسب تکفیر بزند.
داکتر عبدالله عبدالله نیز دیروز دوشنبه در نشست شورای وزیران گفت که مردم افغانستان صلح‌دوست و دارای افکار معتدل‌اند و در میان‌شان افکار افراطی همراه با خشونت و ترور جا ندارد. رییس اجرایی از مردم خواست که با نهادهای امنیتی همکاری کنند تا این افراد در جامعه فرصت و مجال نیابند.
در این میان، عبدالمنان دهزاد، نویسنده و استاد دانشگاه در مصاحبه با روزنامۀ ماندگار می‌گوید که وجود و حضور آدم‌های افراطی و تندرو در دانشگاه‌های افغانستان مورد عجیبی نیست؛ شاید بسیاری دانشگاه‌ها و مراکز مهم جهان، شاهد چنین انسان‌های باشند، ولی پشت سرِ افکار و مفاهیم ذهنی‌شان، منطق و گفت‌وگو نهفته است، نه خشونت و دهشت.
آقای دهزاد می‌افزاید که اما تندروها و افراط‌گرایان دانشگاه‌های افغانستان، به ویژه دانشگاه کابل در این است که این‌ها اهل منطق و گفت‌وگو نیستند؛ زیرا به باور آقای دهزاد: چون تن دادن به منطق و گفت‌وگو یعنی تن دادن به خرد و دانایی، یعنی تن دادن به نسبیت‌گرایی ذهنی و گریز از انحصارطلبی عینی.
این استاد دانشگاه می‌گوید که استادان تندروِ دانشگاه‌های افغانستان به لحاظ ذهنی مطلق‌گرا هستند و هیچ علاقه‌مند آفتابی کردن مفاهیم ذهنی‌شان نیستند؛ چون می‌دانند که آفتابی کردن مفاهیم و باورهای ذهنی، یعنی گذاشتن آن‌ها در ترازوی داوری دیگران. به گفتۀ عبدالمنان دهزاد: «این‌ها برخلاف شأن و جایگاه مراکز علمی و دانشگاه‌ها، انصحارگرا هستند و مخالف «نقد»، حداکثر استادان الهیات دانشگاه‌های افغانستان جایگاه دانشگاه‌ها را به مدارس آموزشی ابتدایی دینی در «قبایل پاکستان» به اشتباه گرفته‌اند. در حالی که دانشگاه باید محل نزاع‌ها و گفتمان‌های مهم علمی، فرهنگی، سیاسی و اجتماعی باشد».
آقای دهزاد سهم دانشگاه‌های افغانستان در تولید دانش صفر می‌داند و تصریح می‌کند که وقتی استادان یک دانشگاه به جای تولید دانش، افراطیت و داعش پرورش می‌دهند، دیگر از روستایی‌های بی‌سواد و دور از همه فراوردهای جهان مدرن، چه انتظاری باید داشت؟ به باور او: افراط‌گرایانی که از نام و نان حکومت استفاده می‌کنند، خیلی خطرناک‌تر از تروریسم و دهشت‌افگنی هستند؛ چون موتور تروریسم به حمایت همین چهره‌های بنیادگرا و رادیکالیست مذهبی به حرکت در می‌آید؛ یعنی هموار کننده‌گان راه تروریسم همین استادنماها هستند که مواد فکری تروریسم را مهیا می‌کنند و آن‌ها را در راستای قتل و کشتار مردم بی‌دفاع افغانستان سوق می‌دهند.
او می‌گوید که بازداشت چند استاد دانشکدۀ شرعیات دانشگاه کابل این پیام را می‌رساند که دانشگاه‌ها باید واقعاً «دانشگاه» شوند، سرنوشت نسل جوان را نباید به دست معلمان تروریسم داد، آنانی که تکیه‌گاه‌شان «دانش و خرد» نیست، بل «ایدئولوژی» و ترسی از پیشرفت و مدرنیته است.
در سوی دیگر، یعقوب یسنا نویسنده و پژوهشگر در واکنش به بازداشت استادان دانشگاه کابل می‌گوید: تنها موضوع و ایده‌یی که در افغانستان بسیار آزاد است، رواج افراطیت است. افراد به‌نام ملا، استاد دانشگاه و… آزاد اند زیر نام دین هرچه بگویند و هر کسی را که مانع و مخالف خود دانست، بر او برچسب تکفیر بزند.
آقای یسنا می‌افزاید که در دانشگاه‌ها تا درس، تجربۀ علمی، آزمون و خطا و… مطرح باشد، بیشتر بحث افراطیت گروه‌های فعال مذهبی مطرح است و گروه جمعیت اصلاح، حزب تحریر، طالبان و داعش در سطح استادان و دانشجویان اعضای خود را دارند و به شدت فعالیت می‌کنند.
این نویسنده که روزگاری به عنوان استاد در برخی دانشگاه‌های کشور تدریس می‌کرد، بیان می‌دارد که چند سال پیش اعضای حزب تحریر کاملاً آزاد در دانشگاه‌های افغانستان فعالیت می‌کرد و جریده و نشریه‌ پخش می‌کرد. او تصریح می‌کند که دانشگاه‌های افغانستان نیاز به توجه جدی دارند و باید دیدگاه علمی و روش علمی در دانشگاه‌ها مسلط شود تا سربازگیری‌های ایدیولوژیک و مذهبی در این دانشگاه‌ها از بین برود.
عبدالشهید ثاقب، نویسنده و پژوهشگر دیگر پیشنهاد می‌کند که اگر مضمونی به‌نام «ثقافت اسلامی» در دانشگاه‌های افغانستان تدریس می‌شود، باید جای مضامین موجود را «فقه اکبر» امام ابوحنیفه بگیرد. آقای ثاقب می‌افزاید که «فقه اکبر» امام ابوحنیفه، کتابی است در علم کلام و آموزه‌های رواداری، تسامح و تساهل را در خود دارد و همچنان مخالف تکفیر است. به باور این نویسنده و پژوهشگر: «در این کتاب آمده است که ایمان عبارت از اقرار به لسان و تصدیق با قلب است. این کتاب، مرتکب گناه کبیره را کافر ندانسته و هیچ مسلمانی را مباح‌الدم نمی‌داند».
گفتنی است که ریاست عمومی امنیت ملی در حالی استادان دانشگاه‌های دولتی را به اتهام عضویت در گروه طالبان بازداشت می‌کند که پیش از این، عبدالحفیظ منصور، نویسنده و عضو پیشین مجلس گفته بود که مضمون ثقافت اسلامی که در دانشگاه‌های دولتی تدریس می‌شود، دانشجویان را به افراطی‌گری تشویق می‌کند. آقای منصور به عنوان نمونه از تدریس مضمون «نظام سیاسی در اسلام» یاد کرد و گفت که در این مضمون به دانشجویان تدریس می‌شود که نظام مورد قبول اسلام، خلافت اسلامی است و هرگونه نظام دیگر، کفر و غیرقابل قبول می‌باشد. آقای منصور استدلال می‌کرد که تدریس این موضوع دانشجویان را به این نتیجه می‌رساند که نظام جمهوری کفری است و باید در برابر آن مبارزه کرد و سلاح بر دوش گرفت.