اشاره: کمیسیون انتخابات هفتۀ گذشته اعلام نتیجۀ ابتدایی انتخابات را به تأخیر انداخت، این نهاد دلیل این کار را مشکلات تخنیکی عنوان کرد و از مردم پوزش خواست، اما گمانه‌زنی‌هایی وجود دارد که کمیسیون انتخابات در تبانی با افراد با نفوذ دست به این عمل زده است تا زمینۀ برای تقلب فراهم شود. شماری ادعا می‌کنند که حمله بر مرکز اطلاعات که نیم شب یک‌شنبه صورت گرفت نیز ریشه همین برنامه‌ها داشته است.
تیم ثبات و همگرایی حمله بر مرکز اطلاعات را کودتای نظامی علیه رأی پاک مردم عنوان کرد و اما تیم دولت‌ساز دست داشتن در این روند را رد کرده است. کمیسیون انتخابات می‌گوید که سربازان جهت گرم ساختن خود از شدت سرما به این اتاق پنها برده‌اند و دروازۀ اتاق دیتا سنتر به همکاری مشاور امنیتی دبیرخانۀ کمیسیون انتخابات شکستانده شده است. در این مورد و همچنان سرنوشت نتیجۀ انتخابات؛ گفت‌وگوی را با بشیر بیژن عضو فعال شورای نامزدان انتخابات ریاست‌جمهوری انجام داده‌ایم؛ اینک حاصل آن را می‌خوانید.

————————–

بیشیر بیژن معاون تکت انتخاباتی «دموکراسی و عدالت» به رهبری نورالحق علومی بود که یک روز پیش از برگزاری انتخابات از هم پاشید و آقای علومی به تیم دولت‌ساز پیوست؛ اما بشیر بیژن پیوستن او را تصمیم شخصی عنوان کرد و خودش در عضویت شورای نامزدان انتخابات ریاست‌جمهوری باقی‌ماند.

*جناب بیژن! کمیسیون انتخابات اعلام نتیجۀ ابتدایی انتخابات را به تأخیر انداخت، به نظر شما چه عواملی فرا راه کمیسیون انتخابات وجود داشت که تقویم را تغییر داد؟
کمیسیون انتخابات از پیش با چالش‌های فراوانی مواجه بود، رفتار غیردموکراتیک برخی از دسته‌های انتخاباتی در زمان برگزاری انتخابات به‌ویژه تیمِ دولت ساز در محلات رأی‌دهی در ششم میزان به این گمانه‌زنی‌ها قوت بیشتر داد. این تلاش‌ها انتخابات را از مسیر اصلی‌اش منحرف کرد؛ این تیم پیش از انتخابات نیز رفتار غیردموکراتیک و مشکوک و نگران‌کننده داشت.
تأخیر با خوش‌بینی‌ها همراه بود، نهادهای بین‌المللی، نامزدان انتخابات ریاست‌جمهوری، از کمیسیون انتخابات توقع داشتند که بی‌طرفانه عمل کند، اما برخی شواهد و مدارک، نشان می‌دهد که کمیسیون انتخابات تحت تأثیر حلقه‌های بانفوذ به‌ویژه در ارگ قرار دارد.
تأخیر در روند انتخابات زمینه‌سازی برای تقلب به یک تیم انتخاباتی است؛ هرچند پیش از تأخیر انتخابات خوش‌بینی‌های در میان نامزدان انتخابات ریاست‌جمهوری و نهادهای ملی وبین‌الملللی وجود داشت که این تأخیر بتواند به شفافیت انتخابات کمک کند، اما پس از تأخیر رویداد شکستن قفل‌های دروازۀ مرکز اطلاعات کمیسیون انتخابات، نشان داد که این تأخیر برای کسب زمان به تقلب و تخلف در رأی پاک مردم به نفع یک تیم مشخص است و هیچ کمکی برای شفافیت نمی‌کند. این رویداد تأییدکنندۀ انحراف انتخابات از مسیر اصلی‌اش است؛ زیرا از آغار این روند به دلیل چالش‌های و بی‌باورهای که در گذشته وجود داشت، مورد استقبال مردم قرار نگرفت، آمار پایین اشتراک‌کننده‌گان در انتخابات ششم میزان اثبات بر این ادعاست؛ در حال حاضر گمانه‌‎زنی وجود دارد که روند انتخابات به طرف مختل شدن و بحرانی شدن پیش‌ می‌رود.

*ادعای شما به این معناست که کمیسیون انتخابات اکنون در حال تلاش مهندسی آرا به نفع یک تیم است؟
اعتراضات و کنش‌ واکنش‌های در فضای سیاسی و رسانه‌یی افغانستان نشان ‌می‌دهد که کمیسیون انتخابات به یک تیم مشخص و حاکم هم‌سویی دارد، هرچند تأخیر در اعلام نتیجۀ ابتدایی انتخابات در ابتدا به استقبال گرم نامزدان انتخابات ریاست‌جمهوری و سایر نهادهای مواجه شد، اما بعدتر این خوش‌بینی به یک نگرانی جدی تبدیل شده است و این فرصت را زمینه‌سازی برای تقلب یکی از تیم‌های انتخاباتی حاکم به‌ویژه ارگ می‌بینند. آقای گلبدین حکمیتار، تکت انتخاباتی ثبات و همگرایی و سایر تکت‌های انتخابات در این مورد نگرانی جدی را خود را ابراز کرده‌اند.

*نتیجۀ برآمده از انتخابات ششم میزان چقدر می‌تواند مورد تأکید نامزدان انتخابات ریاست‌جمهوری مردم قرار گیرد؟
اگر خروجی انتخابات ششم میزان به نفع یکی از نامزدان دولتی به نحو سازمان‌دهی شده اعلام شود، مورد قبول هیچ یک از طرف‌ها قرار نخواهد گرفت و دلایل فراوان برای تأیید این موضوع وجود دارد. یکی آن می‌‎تواند پایین بودن سطح اشتراک‌کننده‌گان باشد که اساس پایۀ حقوقی انتخابات را زیر پرسش قرار می‌دهد؛ از ۹ میلیون ۶۰۰ هزار واجد شرایط، کمتر از یک میلیون در انتخابات اشتراک می‌کنند، مسلماً که انتخابات با بحران مشروعیت مواجه است و بحث دوم این‌که برخی از نامزدان انتخابات ریاست‌جمهوری با ثروت‌های مشکوک که منبع درآمد آن روشن نیست، این روند دموکراسی را که نیاز به تقویت داشت، با فسادآلوده ساختند، بدون برخورد قانونی با عاملان این فساد، اعلام نتیجۀ انتخابات مورد قبول قرار نخواهد گرفت.

*با این رویکرد کمیسیون انتخابات و ادعای شما، نتیجۀ انتخابات و سرنوشت مردم افغانستان به کجا خواهند رفت؟
نامزدانی که این روند را فاسد ساختند و با ابزار تقلب این روند را به نفع خود مهندسی کردند، اگر برندۀ اعلام شوند، برای نامزدان انتخابات ریاست و جامعۀ بین‌المللی و مردم افغانستان پذیرفتنی نیست، اعلام این فاسدان و متقلبان به عنوان برندۀ انتخابات، افغانستان را یک بار دیگر به بحران بزرگتر رهنمون می‌سازد و حکومکت آینده بدتر از گذشته دچار چالش‌ها و بحران خواهد بود.

*تأخیر انتخابات همزمان با ترافیکی دیپلومات‌ها و مقامات بلند پایه کشورهای خارجی در افغانستان صورت گرفته است، مقامات امریکا و دیپلومات‌های از کشورهای مختلف جهان در این فرصت اندک به کابل سر زدن و برخی‌شان دیدارهای از کمیسیون انتخابات داشتند، به نظر شما این دیدارها چه تأثیر روی نتیجۀ انتخابات خواهد گذاشت؟
تردد دیپلومات‌های کشورهای خارجی در کمیسیون انتخابات در این فرصت شک و تردید را ایجاد می‌کند و این رفتار در زمانی که نتیجۀ انتخابات اعلام نشده است، میان مردم یک ریسک رابه وجود آورده است. هرچند کشورهای حامی و شرکای بین‌المللی انتخابات افغانستان بر شفافیت و بایومتریک در انتخابات تأکیدکردند که سبب کاهش نگرانی مردم شد، اما برخی‌ها از این تردد نگرانی دارند و آن را تأثیر گذار بر شفافیت قلم داد نمی‌کنند. به ویژه زمانی برخی از دیپلومات‌های بیرونی ادعا کردند هیچ فضای برای تقلب در کمیسیون انتخابات وجود ندارد، اما فضای این نهاد نشان می‌دهد که مسیرهای مختلف (راه‌های گنجشکک) برای تقلب وجود دارد و سرو صداهای فراوانی هم وجود دارد.

*شما از تردد دیپلومات‌های بیرونی در حالی ابراز تردید می‌کنید، بیشتر آنان بر شمارش آرای بایومتریک شده و شفافیت در انتخابات تأکید داشتند، این ادعا بر چه مبنای استوار است؟
فرهنگ هم‌سویی میان نهادهای دیپلوماتیک و کشور میزبان در زمان انتخابات وجود دارد، این تجربۀ شخصی من است که در برخی از کشورهای به عنوان ناظر در روند انتخابات حضور داشته‌ام، اما دیپلومات‌ها به هیچ عنوان به مرجع نخست انتخابات در آنجا سازمان‌دهی و مهندسی انتخابات به نفع کسانی صورت می‌گیرد دسترسی ندارند. اگر رفت و آمدهای در چارچوب یک اصل مشرح صورت بگیرد، چالشی وجود ندارد، اما زمانی که دو کشور که مناسبات جهانی خوب ندارند، مانند ایران امریکا که سفیران‌شان به صورت جداگانه از کمیسیون انتخابات دیدار می‌کنند، در اذهان عامه یک سری از سوءظن‌ها ایجاد می‌شود و این نگران کننده است. در حالی که این کار خلاف معمول نیست به ویژه اگر آنان شامل فهرست ناظران بین‌المللی باشند، اما نتیجۀ تردد این دیپلومات‌ها در پایان کار بیرون می‌شود، اگر به قصد مداخله در روند انتخابات بوده باشد یا جهت نظارت صورت گرفته باشد.

*اخیراً گزارش‌های از دو دسته‌گی در میان کمیشنران کمیسیون انتخابات منتشر شده و یا حد اقل در حد تبصره بروز کرده است، این دو دسته‌گی چه تأثیر روی حیثیت کمیسیون انتخابات و نتیجۀ انتخابات دارد؟
دو دسته‌گی در کمیسیون انتخابات تاهنوز در حد یک تبصره است و نهادهای انتخاباتی آن تأیید نکرده‌اند، در گذشته گمانه‌ زنی‌های وجود داشت، ولی برآمد آن معکوس بوده است. این یک امر طبیعی است، برخی از اعضای کمیسیون انتخابات با ارگ تماس دارند و شماری با سپیدار، ولی مهم این است که اگر کمیسیون از مسوولیت اصلی‌اش که کار بی‌طرفانه است، منحرف ساخته شود، تصادم میان تیم و تکت‌های انتخاباتی ایجاد می‌گردد و نتیجۀ کار کمیسیون مورد قبول کسی قرار نخواهد گرفت و بحران دامن‌گیر همۀ مردم خواهد شد.

*تعریف شما از کمیسیون کنونی به رهبری حوا علم نورستانی و کمیسیون سال ۲۰۱۴ به رهبری احمد یوسف نورستانی چیست: چه تفاوت و چه شباهت در این نهاد در دو زمان متفاوت به چشم می‌خورد؟
شباهت‌های زیاد در کار این نهادها در دو زمان متفاوت وجود دارد، برخی‌ها تلاش می‌کنند که جای پای کمیشنران سال ۲۰۱۴ قدم بگذارند؛ بدون این‌که ترس از خدا داشته باشند. اعتراضات از برخورد برخی از مسوولان کمیسیون انتخابات وجود داشته است و دبیرخانه/ دارالانشا کمیسیون انتخابات که مرجع عملیاتی انتخابات است، مورد اعتماد و باور نیست و این بی‌باوری‌ها به صورت افزون در حال گسترش است. چنانچه تاریخ گذشته نشان می‌دهد که بیشتر مسوولان کمیسیون انتخابات به تعهدات‌شان در برابر خدا و مردم عمل نکردند و آن سوگند را به امتیازات فروختند. از کمیسیون فعلی نیز این انتظار می‌رود؛ چون یک برداشت غلط در میان مردم شایعه است، فکر می‌کنند؛ زمانی به نفع یک نامزد کارکنی، به هر دلیلی به مقام منزلت می‌رسی، سفیر، سناتور و مشاور می‌شوی، چون در انتخابات‌های گذشته در برابر تقلب‌کاران از این نگرش کار گرفت شد و متقلبان گوسفندی را بر کرسی مشاوریت، سفارت و سنا نشاندند.

*سرنوشت در انتظار کمیشنران کنونی خواهد بود؟
این موضوع بسته‌گی به روی کار آمدن حکومت پسا انتخابات ششم میزان دارد، حاکمان چه برخوردی با رهبران کمیسیون انتخابات دارند. اما در صورتی که کمیسیون در همسویی با یکی از تکت‌های انتخاباتی دولتی دست به اعلام نتیجه‌یی بزند که مورد قبول نباشد، بدون تردید که بحران در انتظار است؛ زیرا چنین نتیجه‌یی برای ما قابل قبول نیست. اگر کمیسیون شکایات انتخاباتی بدون بررسی تخلفات انتخاباتی نتیجه را اعلام کند و رأی‌های باطل به صورت دقیق و درست مورد بررسی قرار نگیرد، من به عنوان معاون تکت انتخاباتی امنیت و دموکراسی و عضو فعال شورای نامزدان انتخابات ریاست‌جمهوری، پروندۀ علیه کمیسیون‌های انتخاباتی در شورای امنیت سازمان ملل متحد باز خواهم کرد.

*تشکر از این که فرصت گذاشتید.
از شما هم.