گزارشگر:میثـم کریمی - ۳۰ میزان ۱۳۹۸
دوران جنگِ سرد میان امریکا و اتحاد جماهیر شوروی، یکی از حساسترین دوران پس از جنگ جهانی دوم بود که طی آن جهـانیان هر لحظه بیم آغاز جنگی ویرانگر میان این دو قدرت نظامی برترِ جهان را داشتند. یکی از مهمترین اتفاقاتی که در این دوران رخ داد، ماجرای سقوط (هواپیمای جاسوسیِ امریکا) به نام U-2 در خاک شوروی بود که در سال ۱۹۶۰ رخ داد. در جریان این سرنگونی، خلبان سیسالۀ این هواپیما گری پاورز دستگیر شد و اگرچه امریکاییها بهطور کامل همه چیز را انکار کردند، اما پس از مشاهدۀ تصاویر خلبانشان در دادگاه محاکمۀ در شوروی، مجبور به پذیرشِ جاسوسی از این کشور شدند. پس از این اتفاق، دولت امریکا تصمیم به معاوضۀ یک جاسوس شورویِ دستگیرشده در امریکا به نام رادولف آبل با اسیر امریکایی اسیر شده در خاک شوروی گرفت و فیلم «پُل جاسوسها» نیز بر اساسِ این رویداد مهمِ تاریخی ساخته شده است.
در فیلم «پل جاسوسها»، دولت امریکا در یک مأموریتِ محرمانه هواپیمایی را بهصورتِ مخفیانه برای تجسس به خاک شوروی میفرستد اما این هواپیما در خاک شوروی سرنگون میشود و خلبان این هواپیما به نام گری پاورز (آستین استول) دستگیر میشود. در آنسوی دنیا در ایالات متحده نیز جاسوس شوروی به نام رادولف آبل (مارک رایلنس) دستگیر میشود اما وکیلی به نام جیمز بی داناوان (تام هنکس) وکالتِ او را برعهده میگیرد. با این حال، آبل در دادگاه محکوم میشود اما پس از انتشار خبر دستگیری پاورز در شوروی، پیشنهاد معاوضۀ این دو جاسوس مطرح می شود و…
«پل جاسوسها» را مت چارمنِ انگلیسی نوشته که بیشتر به عنوان نمایشنامهنویس شناخته میشود، به همین جهت وظیفۀ بازنویسی و تکمیل این فیلمنامه را برادرانِ کوئن برعهده گرفتهاند. اما نتیجۀ کار بیشتر از اینکه شباهت به کارهای کوئن که اغلب تیز و بُرنده هستند داشته باشد، امضای کارگردانی اسپیلبرگ را پای اثر دارد. اسپیلبرگ که آخرین بار در سال ۲۰۱۲ با فیلم «لینکن» توانست موفقیتهای بسیاری را کسب نماید و یکی از بهترین آثار سال را تهیه و کارگردانی کند، پس از ۳ سال به سینما بازگشته و موضوعی را برای ساخت انتخاب میکند که معمولا در هالیوود خودش به سراغ ساخت آنها میرود.
«پل جاسوسها» به اقتضای فضای خاص دوران جنگ سرد، حال و هوایی خفقانآور و ترسناک دارد و عدم اعتماد نسبت به تکتکِ افراد جامعه، در تمام لحظاتِ فیلم موج میزند. قهرمان فیلم به نام داناوان، وکیلی است که سعی دارد در جریان جنگ تسلیحاتی میان دو اَبرقدرت آن سالها، اخلاق و قاعده را نبازد اما خود تبدیل به سوژهیی جدید برای شک ورزیدن می گردد؛ به طوری که حتا پسرش نیز با دفاع کردنِ او از یک کمونیست مخالفت میورزد و مردم شهر نیز با نگاهی متفاوت به او مینگرند. با اینحال اگرچه به نظر میرسد داناوان حتا برای دشمنانش هم حق و حقوقی قایل باشد، اما فیلم هرگز بهطور کامل اعلام نمیکند که آیا میبایست مخاطب به رفتار و کردار او اطمینان داشته باشد یا اینکه خود او نیز بخشی از این بازی سیاسی است؟ استیون اسپیلبرگ به خوبی از قهرمانسازی پرهیز کرده و شخصیتهای داستان را سیاه و سفید معرفی نکرده است.
اسپیلبرگ به خوبی توانسته فضایی آکنده از ترس و خفقـان را در «پل جاسوسها» بازسازی نماید. در این فیلم خبری از شخصیتهای دوست داشتنی و قابل اعتماد نیست و هرآنچه که بر زبان جاری میشود، فقط قواعدی است که همانند یک بازی شطرنج باید در جای صحیح خود جاری گردد. داناوان در مرکز این اتفاقاتِ ترسناک میان شوروی و ایالات متحده میبایست قواعد بازی را طوری بچیند که در نهایت بتواند مسایل را بدون هرگونه تنش حلوفصل نماید و زنده و سرپا نگه داشتن فصل میانی این بازی به بهترین شکل ممکن، هنری است که استیون اسپیلبرگ به خوبی از عهدۀ انجام آن برآمده است.
توجه به جزییات داستان و پرداخت شخصیتهای فیلم، از جمله ویژهگی مثبت «پل جاسوسها» میباشد که به همراه فیلمنامۀ پُر از تعلیق چارمن و کوئنها، یکی از بهترین آثار تریلر را رقم زده است. اسپیلبرگ که در آخرین ساختهاش یعنی «لینکلن»، به خوبی توانسته بود یکی از مهمترین دوران تاریخ ایالات متحده را به تصویر بکشد، در «پل جاسوسها» نیز موفق شده جزییات ارزشمندی از دوران جنگ سرد را به نمایش بگذارد. «پل جاسوسها» در مقایسه با «لینکلن» از پیچشهای داستانی به مراتب بیشتری برخوردار میباشد اما فیلم هرگز در به سرانجام رساندنِ این پیچشهای داستانی به تکاپو نمیافتد و به تمامی علامت سوالها پاسخ میدهد.
همچنین باید به فیلمبرداری و موسیقی متنِ فوقالعادۀ فیلم نیز اشاره کرد که همانند اکثر آثار اسپیلبرگ در «پل جاسوسها» نیز برجسته و قابل ستایش میباشد. یانوش کامینسکیبرای فیلمبرداری «پل جاسوسها» با نظر مثبت اسپیلبرگ، قابهایی کلاسیک را جایگزین شیوههای مدرن فیلمبرداری کرده و نتیجۀ این تصمیم ثبت تصاویری شده که چشمنواز هستند و میتوانند یک کلاس درس آموزشی عالی باشند. اوج هنر تصویربرداری کامینسکی و کارگردانی اسپیلبرگ را میتوان در سکانس نفسگیر متروی نیویورک مشاهده کرد که تماشاگر را غافلگیر می کند. موسیقی متن توماس نیومن نیز در لحظات مختلفِ فیلم خودنمایی میکند و مخصوصاً در یکسومِ پایانی فیلم میتوانید قطعات ماندگار و زیبایی را بشنوید.
با اینحال «پل جاسوسها» اثر بینقصی هم نیست و گهگاهی به لکنت میافتد و آن زمانی است که مسیر مستندش را فراموش میکند و رویهیی جانبدارانه در خصوص اتفاقاتِ آن سالها را پیش میگیرد. البته اسپیلبرگ با هوشمندییی که همواره از وی یه یاد داشتهایم، اجازه نداده تا تغییرات محسوس و جانبدارانهیی که در خصوص روایت شکل گرفته، خللی در جذابیت داستان ایجاد نماید و به حدی شعارگونه باشد که مخاطب را پس بزند. اسپیلبرگ با کنترل ضربآهنگ فیلم، تدوین مناسب و همچنین دیالوگنویسی فوق العادهیی که میشود رد برادران کوئن را در آن مشاهده کرد، به نقطهیی میرسد که تماشاگر را محو در تصویر میکند و تماشاگر نیز ترجیح میدهد تا شنوندۀ داستان این معاوضه از زبان سازندهگان باشد و به این روایت اعتماد نماید.
تام هنکس در نقش جیمز داناوان بازی فوقالعادهیی از خود به نمایش گذاشته است، اما در سالهای اخیر بازیهای به مراتب ماندگارتری را از او بر پرده نقرهیی سینما شاهد بودهایم. تام هنکس اگرچه مانند همیشه مسلط است و تماشاگر میتواند از تماشای نقشآفرینی او لذت ببرد، اما بازی در نقش جیمز داناوان پیشرفتی نسبت به گذشته برای او محسوب نمیشود. اِمی رایان در نقش کوتاهتری که برعهده گرفته، درخشانتر از دیگران بازیگران فیلم است و حتا شاید بتواند در فصل جوایز اسکار شگفتیساز شود.
«پل جاسوسها» تریلری استندرد و تماشایی است که پازلهای آن به خوبی در طول داستان در کنار یکدیگر چیده میشوند تا تصویر نهایی را شکل دهند. اسپیلبرگ در این جدیدترین ساختهاش شباهتی به کارگردان «لینکلن» ندارد بلکه در اینجا شباهتهایی به آلفرد هیچکاک در بخش حفظ تعلیق در داستان پیدا کرده است. البته «پل جاسوسها» نمیتواند از حیث تعلیق به شاهکار اسپیلبرگ یعنی «دوئل» برسد اما با اینحال کماکان میتوان از این فیلم به عنوان یکی از ارزشمندترین آثار جاسوسی سینما نام برد.
هفت فاز
(Bridge of Spies) پُل جاسوسها
کارگردان: Steven Spielberg
نویسنده: Joel Coen , Ethan Coen ، Matt Charman
بازیگران:
Tom Hanks …James B. Donovan
Amy Ryan … Mary Donovan
Mark Rylance…Rudolf Abel
Austin Stowell… Francis Gary Powers
(افراد بالای ۱۳ سال) PG-13 ردۀ سنی:
ژانر: بیوگرافی
زمان: ۱۴۱ دقیقه
Comments are closed.