دیوید پتریوس فرمانده پیشینِ نیروهای ناتو در افغانستان، در یک مقاله که به‌تازه‌گی در واشنگتن‌پست منتشر شده، نوشته است که طالبان رابطۀ خود را با القاعده پایان نداده‌اند و این گروه منتظر است که پس از بیرون شدنِ آخرین سرباز خارجی از افغانستان، حکومت این کشور را به زور نظامی سقوط دهد. به گفتۀ جنرال پتریوس، به گفت‌وگوهای صلح نباید امید بست؛ زیرا این گفت‌وگوها نتیجه‌بخش نخواهند بود.
این سخنان که از زبانِ یکی از برجسته‌ترین نظامیانِ امریکایی که سال‌ها تجربۀ نبرد با گروه‌های تروریستی را در این کشور دارد، نشان می‌دهد که شکستن معادلۀ طالبان، القاعده و پاکستان معادلۀ ساده و معمولی‌یی نیست که بتوان آن را به‌آسانی از هم گسست و طالبان را به عنوان یک جریان سیاسی وارد حکومتِ آیندۀ افغانستان کرد. ۹ ماه گفت‌وگوهای پی‌همِ زلمی خلیل‌زاد نمایندۀ خاصِ امریکا در امور صلحِ افغانستان و بعد توقفِ این گفت‌وگوها، نشان از عدم ارادۀ طالبان برای حل سیاسیِ مسالۀ افغانستان دارد. این وضعیت می‌تواند ناشی از دو موضوع باشد که با یکدیگر ربط دارند.
موضوعِ نخست این‌که: طالبان به تنهایی قادر به تصمیم‌گیری در مورد آیندۀ خود نیستند و فقط به عنوان یک ابزار در گفت‌وگوهای صلح شرکت می‌کنند. گفته می‌شود که در ماه‌های اخیر، اختلاف‌نظرهایِ شدیدی میان اعضای ارشدِ این گروه بروز کرده است. بر اساس گفته‌های برخی منابع، برادر امیر خان متقی یکی از اعضای برجستۀ هیات گفت‌وگوکنندۀ طالبان در قطر، در پاکستان زندانی شده است. دلیل زندانی شدنِ او آن‌گونه که گفته می‌شود، درز اطلاعاتِ سری از گفت‌وگوهای صلح با امریکا در قطر بوده است. می‌گویند که برادر آقای متقی مسایل سریِ گفت‌وگوهای میان امریکا و طالبان را در اختیار برخی از سازمان‌های پاکستانی قرار می‌داده است. این خبر تا چه حد درست است، هنوز کسی چیزی نمی‌داند؛ ولی موردِ زندانی‌شدنِ برادر آقای متقی تأیید شده است. پرسش اصلی در زندانی‌شدنِ برادر آقای متقی این می‌تواند باشد که او این اطلاعات را با کی‌ها شریک می‌ساخته است؟ چون آی‌آس‌آی پاکستان تا جایی که شنیده شده، در جریان گفت‌وگوهای صلح قرار داشته است. در همین حال گفته می‌شود که میان عباس استانکزی و ملا برادر نیز اختلاف‌های شدیدی بر سرِ گفت‌وگوهای صلح وجود دارد. این دو فرد که هر دو خود را از سرانِ گروه طالبان معرفی می‌کنند، بر سرِ جایگاه رهبریِ گفت‌وگوهای صلح با یکدیگر اختلاف نظر پیدا کرده‌اند.
موضوعِ دوم اما این بوده می‌تواند که طالبان در تبانی با گروه‌های تروریسـتیِ دیگر مثل القاعده واقعاً نمی‌خواهند که مشکل جنگ در افغانستان را از راهِ گفت‌وگو و مذاکره حل کننـد. آن‌ها به بهانۀ گفت‌وگوهای صلح می‌خواهند که در سطح جهانی حضور داشته باشند و یا این‌که امریکایی‌ها را متقاعد سازند که از افغانستان بیرون شوند؛ اما خودشان بدون این‌که ضمانتی برای عدمِ ادامۀ نبرد بدهند، دوباره جنگِ خود را با رفتن نظامیان خارجی از سر بگیرند. این احتمال وجود دارد که طالبان به بهانۀ مذاکرات صلح بخواهند که خود را به هدف اصلی‌شان که سقوط حکومت افغانستان است، نزدیک سازند.
گزارش‌هایی از سراسر افغانستان دریافت می‌شوند که نشان می‌دهند شبکۀ تروریستی القاعده در بسیاری از ولایت‌های کشور دوباره احیا شده و به سربازگیری آغاز کرده است. منابع موثق می‌گویند که بیشتر نفرات جنگی طالبان در حال پیوستن به شبکۀ القاعده استند. پس به این صورت حتا اگر رهبری طالبان با امریکا توافق‌نامۀ صلح را امضا کند، باز این احتمال وجود دارد که طالبان جنگِ خود را در پوشش گروه‌هایی مثل القاعده ادامه دهند. با این وضعیت، انتظار صلح از گفت‌وگوهای امریکا با طالبان و یا طالبان با حکومت افغانستان، انتظاری بیهوده و عبث به نظر می‌رسد. حتا اگر افرادی مثل انس حقانی که قاتلِ صدها شهروند بی‌گناه افغانستان است، از زندان‌ها رها شوند، در موضع و عملکردِ طالبان کمترین تغییری رونما نخواهد شد. چنان‌که یک روز پس از اعلام رهایی انس حقاتی، مالی خان و حافظ رشید عمری، ده‌ها خانواده در کابل با انفجار انتحـاری به ماتم نشستند. این انفجار را کدام گروه انجام داد؛ طالبان؟ القاعده؟ و یا داعش؟ هیچ معلوم نیست و در عین حال هیچ معلوم نیست که فرقِ این گروه‌ها با یکدیگر در چیست؛ طالبان از کجا آمده‌اند؟ القاعده چگونه در افغانستان پیـدا شد و از همه جالب تر این‌که داعش در افغانستان چه اهدافی را دنبال می‌کند؟
به نظر می‌رسد که دولت‌مردان و سیاست‌گرانِ افغانستان نیز چندان اطلاعی از وضعیت در کشور ندارند. آن‌ها قبل از این‌که وارد گفت‌وگوهای صلح با چنین گروه‌هایی شوند، حداقل لازم است که ریشه‌هایِ این گروه‌ها را بشناسند و با اهداف کلانِ آن‌ها آشنایی حاصل کنند. طالبان سرانجام موفق شد که با فریب و نیرنگ به بهانۀ گفت‌وگوهای صلح تا حدود زیادی از خود قباحت‌زدایی کند. آن‌هم به یُمن سیاست‌های نادرستِ ارگ‌نشینان و متحدان بین‌المللی افغانستان. این احتمال نیز وجود دارد که بعد از قباحت‌زدایی از طالبان، نوبت به گروه‌هایی مثل القاعده و داعش برسد که از آن‌ها نیز به بهانۀ پایان جنگ در افغانستان قباحت‌زدایی شود و به عنوان گروه‌های سیاسی به جامعۀ جهانی بپیوندند. خدا از آن روز نجات دهد!