نهادهای ناظر بر روند انتخابات افغانستان می‌گویند که سرنوشت ۳۰۰ هزار رأی، پیش از اعلام نتیجۀ ابتدایی انتخاباتی باید روشن شود.
آنان با اشاره به چالش‌های موجود در روند بازشماری آرا و ادعاهای موجود در این روند، به روزنامۀ ماندگار می‌گویند که ۳۰۰ هزار رأیی که ادعای تقلب در آن وجود دارد، می‌تواند معادلۀ انتخابات را معکوس سازد.
حبیبالله شینواری، مسوول برنامه‌های موسسۀ انتخابات و شفافیت (ایتوا) می‌گوید: در رابطه به سرنوشت ۳۰۰ هزار رأی دو دیده‌گاه وجود دارد: دید سیاسی این است که اگر ۳۰۰ هزار رأی بدون در نظر داشت، تفتیش و بازشماری وارد سامانۀ بایومتریکی شده و اعتبار داده شود، یکی از تیم‌های انتخاباتی در دور نخست برنده خواهند شد، اما اگر مورد تفتیش قرارگیرد و از سامانۀ بیرون شود، تیم دیگر برنده خواهد بود.
آقای شینواری در حالی که از تیم‌های برنده و بازندۀ مورد نظرش نام نبرد، اما گفت که از نگاه تخنیکی، از میان ۳۰۰ هزار، ۱۳۷ هزار آن که قرنطین شده بود، به دلیل نامعلوم از طرف کمیسیون با اعتبار خوانده شد؛ ولی برای آنان هم روشن نیست که به چه دلیل به این رأی‌های اعتبار داده است؟
او اظهار داشت که در رابطه به بیش از یکصد هزار رأی نیز مشکلات وجود دارد و این برای نهاد آنان قابل پرسش است. آقای شینواری می‌گوید که آنان مکرراً از کمیسیون شکایات انتخابات خواسته‌اند تا در رابطه به ۳۰۰ هزار رأی مشکوک تفتیش خود را داشته باشد تا عدالت تأمین شود.
مسوول برنامه‌های ایتوا بیان می‌دارد که نهاد آنان به عنوان نهادی که «خواهان تأمین شفافیت» هستند می‌خواهند تا ۳۰۰ هزار رأی به اساس یک برنامۀ روشن مورد تفتیش قرار گیرد و در این مورد کمیسیون شکایات انتخاباتی تفتیش خود را انجام دهد. به گفتۀ او، کمیسیون انتخابات اسناد خود را در رابطه به اعتبار دادن این رأی‌ها به نهادهای انتخاباتی ارایه کند و در مرحلۀ دیگر، کمپنی درملوک در رابطه به بحث تخنکیی و زمان این رأی‌ها معلومات دهد که پیش در زمان معین است یا بیرون از زمان تعین شده.
آقای شینواری همچنان از دسته‌های انتخاباتی خواست تا در رابطه به ۳۰۰ هزار رأی هر نوع معلومات دست داشتۀ خود را به نهادهای ناظر و کمیسیون شکایات انتخاباتی و مردم شریک سازند تا شفافیت انتخاباتی تأمین شود. او از کمیسیون شکایات انتخاباتی خواست تا به صورت بی‌طرفانه در مورد ۳۰۰ هزار رأی تفتیش خود را انجام و زیر فشار هیچ دستۀ انتخاباتی قرار نگیرد.
کمیسیون شکایات انتخاباتی هفتۀ گذشته نشست حل بحران انتخاباتی با اشتراک دسته‌های انتخاباتی، نهادهای ناظر، جامعۀ مدنی و کمیسیون‌های انتخاباتی برگزار کرده بود. زهره بیان شینواری، رییس کمیسیون شکایات انتخاباتی در این نشست گفت که نتیجۀ ابتدایی انتخابات تنها به اساس رأی‌‎های بایومتریک شده اعلام خواهد شد.
از سوی هم، یوسف رشید، رییس اجرایی بنیاد انتخابات آزاد و عادلانۀ افغانستان (فیفا) می‌گوید که کمیسیون‌های انتخاباتی باید روی ۳۰۰ هزار رأی مورد منازعه، تصمیم نهایی خود را بگیرند و روند تفتیش آن را مکمل کند. آقای رشید می‌افزاید که اگر کمیسیون انتخابات پس از تکمیل بازشماری هفت ولایت نتیجۀ ابتدایی را اعلام کند، کار کمیسیون شکایات انتخاباتی دشوار خواهد شد.
به گفتۀ رییس اجرایی فیفا، اگر کمیسیون‌های انتخاباتی پیش از اعلام نتیجۀ ابتدایی تصمیم خود را در مورد تفتیش ۳۰۰ هزار رأی بگیرند، کار کمیسیون شکایات انتخاباتی سهل‌تر خواهد بود.
نهادهای ناظر انتخاباتی این اظهارات را در حالی بیان می‌کنند که کمیسیون انتخابات تأکید به اعلام نتیجۀ ابتدایی به زودترین فرصت دارد. یوناما یا دفتر معاونیت سازمان ملل متحد در افغانستان هم در رابطه به انتخابات ششم میزان گفته است که اعلام نتیجۀ انتخابات باید به اساس رضایت اکثریت مردم افغانستان باشد.
پیش از این، برخی از دسته‌های انتخاباتی و شورای نامزدان انتخابات ریاست جمهوی، نتیجۀ انتخابات را به دلیل آنچه آنان تقلب گسترده به نفع یک تیم مشخص می‌دانند، بحران‌آفرین دانسته و ایجاد حکومت «مشارکت ملی انتخابات‌محور» و «حکومت مصالحه» را برای جلوگیری از بحران پیشنهاد کرده‌اند. این موضوع اما از طرف ارگ ریاست جمهور خلاف ارزش‌های قانون اساسی خواند شد.
گفتنی است که کمیسیون انتخابات پس از نزدیک به سه هفته توقف، بازشماری آرا، اجازۀ یافت این روند را در ۷ ولایت که از طرف هواداران تیم ثبات و همگرایی مسدود شده بود، آغاز کند. کمیسیون گفته است که با تکمیل شدن روند بازشماری آرا در این ولایت‌ها، به زودی نتیجۀ ابتدایی انتخابات ششم میزان را اعلام می‌کند.
این در حالی است که تیم‌های دولت‌ساز و ثبات و همگرایی دو نظر متفاوت به ۳۰۰ هزار رأی دارند؛ تیم ثبات و همگرایی خواهان ابطال ۳۰۰ هزار رأی است و ادعا دارد که این رأی خارج از زمان معین استعمال شده است، اما تیم دولت‌ساز در مورد باطل شدن و یا نشدن این آرا موضع مشخص ندارد.