پیش‌گفتار
امروزه بیش از هر دوره‌یی، جهـان با تهدیداتِ عینی و وجودی مواجه شده است: سیاره‌یی دایماً در حال گرم شدن، افزایش جنگ‌ها و مهاجرت‌ها، دموکراسی‌های در معرض سقوط، افزایش تعصبات و دیگرهراسی‌ها و… . در چنین شرایطی در سال میلادی‌یی که گذشت، اتفاقاتِ مهمی در عرصۀ روابط بین‌الملل رخ داده که در تاریخ جهان ماندگار خواهند شد. این رویدادها در عرصه‌های اقتصادی، سیاسی، نظامی، اجتماعی و هنری به وقوع پیوسته‌اند و اثرات جدی‌یی در زیست اجتماعی انسان‌ها خواهند گذاشت. در این نگاشته، به بخشِ مختصر اما مهمی از این حوادث خواهم پرداخت.

جنگ تجاری میان امریکا و چین
اقتصاد سرمنشای هستیِ انسان‌هاست و تمام دولت‌ها در عرصۀ روابط بین‌الملل در تلاش کسب منفعتِ اقتصادیِ بیشتر به سود کشورِ خود هستند و در این میان، قدرت‌های بزرگ بیش از سایر دولت‌ها بر اهمیت و حساسیتِ عرصۀ اقتصاد واقف هستند. از مهم‌ترین رویدادهای اقتصادی‌یی که در سال گذشته رخ داده است، می‌توان به جنگ تجاری میان امریکا و چین اشاره کرد. جنگ میان امریکا و چین که از سال ۲۰۱۸ به واسطۀاقدامات دولت ترامپ آغاز شده بود، در سال ۲۰۱۹ شدت یافت و این رویداد جزو مهم‌ترین و اصلی‌ترین حوادث عرصۀ روابط بین‌الملل به حساب می‌آید. این رویداد نشان می‌دهد که امریکا از رشد فزایندۀ اقتصاد چین نگران است!

خروج ابرقدرت‌ها از پیمان منع موشک‌های هسته‌یی
از منظر حقوق بین‌الملل، یکی از بارزترین تحولات در سال ۲۰۱۹، خروج امریکا و به دنبال آن روسیه به صورتِ رسمی از پیمان منع موشک‌های میان‌برد هسته‌یی بوده است.

بخشش بلندی‌های جولان به اسراییل
یکی از اتفاقاتِ مهم در سطح منطقه و بین‌الملل این بوده که بلندی‌های جولان به صورتِ یک‌جانبه از طرف امریکا به اسراییل بخشیده شد و با این کار بدعتِ جدید و خطرناکی در روابط بین‎الملل پایه‌گذاری شد.

تقابل نزدیک به جنگِ ایران و امریکا
حمله به کشتی‌ها در دریای عمان، حمله به تأسیسات نفتی عربستان و نیز اقدام تهران در سرنگونی پهپاد امریکایی، از جمله مهم‌ترین رویدادها در سال گذشته محسوب می‌شوند که به نحو بی‌سابقه‌یی احتمال برخورد نظامی در منطقۀ خلیچ فارس را افزایش دادند. تشدید تحریم‌های امریکا علیه ایران نیز در سرخط خبرهای سال گذشته قرار داشت. بدون شک می‌توان گفت که این تحریم‌ها تأثیراتِ مستقیمی بر جامعۀ ایران و سوق دادن ناامیدی ناشیِ از آن به سمتِ جنگ خواهد داشت.

عربستان و اتخاذ سیاست خارجیِ تهاجمی
عربستان سعودی به عنوان یکی از بازیگران منطقۀ خاورمیانه در طول دهه‌های گذشته به داشتن رویکردی محافظه‌کارانه در سیاست خارجی مشهور بوده و عمدتاً به عنوان بازیگر طرفدار وضع موجود و مخالفِ تغییر شناخته شده است؛ اما در طول دو سال اخیر رفتارهای عربستان سعودی در عرصۀ منطقه‌یی نشانگرِ عبور این کشور از سنت محافظه‌کاری در سیاست خارجی و تعقیب سیاست خارجی تهاجمی بوده است. حملۀ نظامی تمام‌عیار به یمن، حضور فعال و گسترده در بحران سوریه و تلاش‌های مقابله‌جویانه در برابر ایران، همگی نشان‌دهندۀ این است که عربستان وارد مرحلۀ متفاوت و جدیدی در سیاست خارجی خود شده است.

نشست کابل و امیدواری به آیندۀ اقتصادی افغانستان
در سال ۲۰۱۹ چند اتفاق مهمِ اقتصادی برای افغانستان رقم خورد که از آن جمله برگزاری نشست کابل بود که در آن، توسعۀ روابط اقتصادی و تجاری، امور زیربنایی و صلح و ثبات میان مقامات افغانستان و نماینده‌گان پنج کشور آسیای میانه (تاجیکستان، ازبکستان، ترکمنستان، قیرقزستان و قزاقستان) طی یک بیانیۀ مشترک به تصویب رسید. نخستین محمولۀ تراتزیتی «راه لاجورد» ـ که افغانستان را از طریق ترکمنستان، آذربایجان،گرجستان، دریای سیاه، ترکیه، دریای مدیترانه به اروپا متصل می‌کند ـ برای ارسال به اروپا به استانبول رسید. همچنان در این سال قرارداد احداث خط انتقال برق ۵۰۰ کیلوولت از ازبکستان به افغانستان به امضا رسید.

اجلاس سران کشورهای عدم تعهد در باکو
در سال ۲۰۱۹ باکو میزبان دو اجلاس و همایشِ مهم بین‌المللی بود. نخست، اجلاس سران کشورهای عضو عدم تعهد با حضور سران ۶۰ کشور که موضوع آن «پاسخ مشترک و مناسب به چالش‌های جهان امروز» بود و دوم، اجلاس «کمیتۀ میراث جهانی سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی ملل متحد» با حضور ۱۸۰ کشور.

تظاهرات در آفریقا و آسیا
تظاهرات مردمی در سودان که زنان نقش مهمی در آن داشتند، منجر به سقوط حکومت دیکتاتوری عمرالبشیر شد. تظاهرات هنگ‌کنگ که به تظاهرات علیه لایحۀ استرداد هنگ‌کنگ نیز شناخته می‌شود نیز یکی از اتفاقات مهمِ دیگر در سال ۲۰۱۹ شمرده می‌شود. اعتراضات سراسری مردم ایران که با افزایش سه‌برابری قیمت نفت آغاز و سپس به اعتراض به کُل سیاست‌های حاکمیت تبدیل شد، در نوع خود از بُعد گسترده‌گی و میزان تلفات جانی طی تاریخ معاصرِ این کشور کم‌سابقه بود.

انتخاب یک کمدین به عنوان رییس‌جمهور اوکراین
انتخاب یک کمدین به عنوان رییس‌جمهور اوکراین، یکی از مهم‌ترین خبرهای سیاسیِ سال ۲۰۱۹ به شمار می‌رود. در دور دوم انتخابات اوکراین، ولادیمیر زلنسکی، کمدین اوکراینی و خادم حزب مردم، طی یک پیروزی فوق‌العاده‌ توانست ششمین رییس‌جمهور این کشور شود. او با کسب ۷۳ درصد آرا پترو پوروشنکو را شکست داد.

نتیـجه‌گیری
آنچه گفته شد، شمایی از حوادث مهمِ سال‌ گذشتۀ میلادی است که سرنخ‌های مهمی از تحولات سیاسی در عرصۀ بین‌الملل در سال ۲۰۲۰ به دست می‌دهد. ‌سیاست بین‌الملل در سال ۲۰۱۹ دشواری‌های فراوانی را تجربه کرده و مسلماً بخشی از این دشواری‌ها گریبانِ سال ۲۰۲۰ را خواهد گرفت و تحولاتِ بزرگ‌تری را برای سال ۲۰۲۱ نوید یا هشـدار می‌دهد.