فرهاد فرامرز

سریال گفتگوهای صلح افغانستان پس از توافق‌نامه صلح میان امریکا و طالبان در حوت ۱۳۹۸ شروع شد. طالبان و امریکایی‌ها پس از ۱۸ سال جنگ، وارد مذاکره شدند که نزدیک به ۱۸ ماه طول کشید تا به توافق رسیدند.

پس از توقف هفت‌ماهۀ این گفتگوها، در ماه سنبلۀ سال‌ جاری دوباره در دوحه آغاز گردید. در اول انتظار می‌رفت که به‌زودی گفتگوها روی موارد اساسی شروع شوند که چنان نشد. این گفتگوها، تقریبا هشتاد روز به درازا کشید و سرانجام هیأت‌ دوطرف بر سر اصول و طرزالعمل گفت‌گوها به توافق رسیدند.

دلیلی به درازا کشیدن دور اول گفت‌گوها مورادی از قبیل نظام آیندۀ کشور و مذهب رسمی و …گفته شد که بالآخره در در ماه قوس، هردو طرف به مرخصی رفتند. هدف از این وقفه، مشورۀ دو طرف با رهبران‌شان عنوان شده‌بود. هیات‌های مذاکراتی دولت و طالبان در قطر، به تأریخ ۲۲ قوس در یک اعلامیۀ مشترک این تعطیلی ۲۳ روزه را اعلام کردند. نماینده‌های دولت افغانستنان به وطن برگشتند و نماینده‌های طالبان به پاکستان رفتند.

در آغاز دور اول این گفتگوها، سفرهای سیاست‌گران افعانستان به‌ویژه، عبدالله عبدالله رییس شورای عالی مصالحه برای آنچه که اجماع منطقه‌ای در بارۀ صلح افغانستان خوانده می‌شد، افزایش یافت و از کشورهای منطقه دیدار کرد. بیش‌تر کشورهای همسایه و منطقه، پشتیبانی‌شان را از از گفتگوهای صلح اعلام داشتند.

در ۲۲ قوس آقای حمدالله محب مشاور امنیت ملی رییس جمهوری در پیام‌‌های توییتری نوشت که مراحل باقی‌ماندۀ گفتگوهای صلح میان دولت افغانستان و طالبان باید در داخل کشور انجام شود. به تعقیب این گفته‌ها، رییس جمهور غنی نیز در نشست کابینه گفت، ما ترجیح میدهیم دور دوم مذاکرات در داخل کشور برگزار شود.

طالبان با این خواست حکومت افغانستان مخالفت کرده و انجام دور بعدی مذاکرات را در داخل کشور، تخریب روند گفتگوهای صلح عنوان کردند.

سیزدهم جدی، عبدالحفیظ منصور عضو هیأت گفتگوکنندۀ جمهوری اسلامی افغانستان در هنگام سخنرانی در انستیتیوت مطالعات استراتژیک، تشکیل حکومت موقت را یگانه ساختار عملی برای پایان جنگ و ادغام طالبان در بدنۀ نظام توصیف کرد. پس از این گفته‌های منصو در زمزمه‌های حکومت موقت در میان نماینده‌های مجلس، سفارت‌خانه‌های کشورهای مختلف و هم‌چنان در میان هیئت مذاکره‌کنندۀ دوطرف و نماینده‌های کشورهای بین‌المللی در دوحه مطرح شد.

این گفته‌ها، واکنش تند رییس جمهور غنی را بر انگیخت، او در سخنرانی که در ولایت هرات داشت گفت: هرکسی که طرح حکومت موقت را مطرح می‌کند، بگوید که امروز سر قوماندان اعلی قوای امنیتی و دفاعی افغانستان مورد اعتماد مطلق قوای امنیتی و دفاعی خود است یا نست! آیندۀ قوای دفاعی و امنیتی را این‌ها چه می‌کنند؟ دوم، حکومت موقت را به اساس کدام صلاحیت مطرح می‌کنند.

هیأت مذاکره‌کنندۀ جمهوری اسلامی افغانستان پس از سه هفته، مشورت با رهبری دولت، اعضای شورای عالی مصالحۀ ملی، روئسا و اعضا شورای ملی کشور، فعالان سیاسی و مدنی، عالمان دین و دیگر اقشار کشور در کابل و ولایات، به تاریخ ۱۶ جدی، غرض از سرگیریی مذاکرات صلح، عازم دوحه شدند.

پس از روی کار آمدن جوبایدن، انتظار می‌رفت که دیدگاه واشنگتن در مورد زلمی خلیل‌زاد عوض شود. همه انتظار تغییر را می‌کشیدند که چنان نشد.

در آخرین مورد «سی‌ان‌ان» به نقل از سه منبع، گزارش داده‌ که جوبایدن دموکرات، ماموریت زلمی خلیل‌زاد را که یک سیاست‌مدار جمهوری‌خواه است به‌عنوان نمایندۀ ویژۀ وزارت خارجۀ این کشور در امور صلح افغانستان تمدید خواهد کرد.

اکنون پس از گذشت بیست روز تا حالا گفتگوهای رسمی میان هیأت گفتگوکنندۀ دوطرف شروع نشده است. این درحالی است که مردم افغانستان، جامعۀ جهانی و نهادهای ناظر و کشورهای همسایه، همه چشم‌ها به دوحه دوخته شده و انتظار شروع گفتگوها را می‌کشند؛ اما طالبان با درک این وضعیت، برای زیر فشار قرار دادن دولت افغانستان و ایجاد نفرت در میان شهروندان، از یک‌سو جنگ را در گوشه و کنار کشور شدت بخشیدند و از سوی دیگر، دست به ترورهای هدف‌مند می‌زنند و فعالیت‌های تخریب کارانه راه می‌اندازند.

سر انجام این فعالیت‌های طالبان، اسباب واکنش نماینده‌های کشورهای بین المللی را در کابل فراهم آورد. دیروز نماینده‌گی‌های اتحادیۀ اروپا، با نماینده‌گان دیپلماتیک کشورهای استرالیا، جمهوری چک، دنمارک، فنلند، فرانسه، آلمان، ایتالیا، نمایندۀ ملکی ناتو و هم‌چنان نماینده‌گان دیپلماتیک کشورهای هالند، هسپانیا، سویدن، انگلستان و ایالات متحدۀ امریکا در بیانیۀ مشترکی ادامۀ این فعالیت‌ها را محکوم کردند.

با این حال، تا هنوز معلوم نیست که آیندۀ گفتگوها به کجا می‌کشد و چه زمانی طالبان دوباره به به میز گفتگو حاضر می‌شوند.