احمد مسعود: طالبان به هیچ تعهد خود به غیرقرارداد خود با آمریکا عمل نکردهاند.
- ۱۲ حوت ۱۳۹۱
«رادیوها و تلویزیونها از نشرات لهجههای غیرمعیاری، کلمات نامأنوس و استفاده از زبانها و لهجههای بیگانه، جداً جلوگیری کنند.»
این اعلامیه را شورای وزیران افغانستان به دستور رییسجمهور کرزی صادر کرده که یک بارِ دیگر اعتراض شمار زیادی از فرهنگیان را برانگیخته است. اعتراضها بر آناند که این اعلامیه بنا بر چند دلیل، یک حرکت سیاسی بوده و در ادامۀ فارسیستیزیِ تاریخی مطرح میگردد.
نخست، بهانهیی را که حکومت برای کاربرد لهجۀ معیاری به کار برده است، علمی و منطقی نمیباشد؛ زیرا لهجهها بنا بر منطق ویژۀ زبانشناسانه، اسم و رسمی را به نامِ معیار برنمیتابند. رسم بر این بوده که در هر کشوری، لهجۀ پایتختِ همان مملکت بنا بر دلایل سیاسی، به عنوان لهجۀ معیار انتخاب شود که قبل بر این در افغانستان نیز چنین بوده؛ اما این امر در اثر تعاملات اجتماعی و سیاسی سه چهار دهۀ پسین در افغانستان، از میان رفته است و ما اکنون لهجۀ خاصی را به نام لهجۀ کابل نداریم. منظور حکومت نیز از لهجۀ معیاری، همان به کار بستنِ لهجۀ کابل است که اکنون در دست نیست.
دوم، سیاستهای فرهنگی حکومت در یازده سال گذشته نشان داده که هیچ دغدغهیی برای احیا و تقویت زبانهای ملی کشور وجود نداشته است. حتا حکومت عملاً فرمان داد تا زبان تدریس در برخی از دانشکدهها عوض شود. همچنین، مکاتیب و نامههای رسمی ادارههای دولتی پر از غلطهای دستوری، املایی و انشایی است. استفاده از کلمات و واژهگان غیرفارسی و پشتو در این ادارات بیش از هر جایی دیگر ملاحظه میشود، اما با اینهمه هیچ توجهی به آن صورت نمیگیرد.
سوم، منظور حکومت از عدم استفادۀ کلمات نامأنوس، تنها و تنها واژههای زبان فارسی است و علم کردنِ زبان پشتو نیز بهانهییست تا سیاستهای فارسیستیزانه را پوشش دهد.
در یازده سال گذشته، همواره شاهدِ آن بودهایم که مهندسان سیاست فرهنگی آقای کرزی با استفاده از همین ترفند، هر از گاهی در برابر کاربرد واژههای سرۀ زبان فارسی ایستادهاند و سیاستهای فارسیستیزانۀ خویش را موبهمو تطبیق کردهاند. چنانکه دعوا بر سر واژههای دانشگاه و نگارستان از مهمترین نمونههای آن است. بنا بر اطلاعات منتشر شده، بحث عدم کاربرد لهجۀ غیرمعیاری و واژههای نامأنوس، از سوی رییسجمهور مطرح شده، و این نشان میدهد که چنین تأکیدی از سوی مشاوران فاشیست، به او القا شده است.
سوم، بر فرض اگر واقعیتی به نام لهجۀ غیرمعیاری وجود داشته باشد، شناسایی و مخالفت با آن، کار شورای وزیران نیست. معمولاً واژهسازی و معادلسازی واژهگان بیگانه، کار فرهنگستانهاست که یک چنین نهادی در افغانستان وجود ندارد. افغانستان تنها اکادمیعلوم دارد که تا کنون غیر از جعل تاریخ و ترویج اطلاعات غلط، کار دیگری نداشته است. بنابراین، پرسش آن است که شورای وزیران از کجا دریافته که رسانههای خصوصی در پی ترویجِ واژههای نامأنوس و لهجههای غیرمعیاری است. آیا ممکن است که بدون رایزنی و در یک جلسۀ عمومی، دربارۀ موضوعی به این گستردهگی تصمیم گرفته شود؟
بنابرین، نتیجه آن است که تصمیم آقای کرزی و کابینهاش بسیار غیرعلمی و نادرست است و ریشه در یک سلطهطلبیِ تاریخی دارد. به نظر میرسد که هم خود آقای کرزی و هم کابینهاش از سوی حلقۀ نظریهپردازان فاشیست، اغفال شدهاند و جالبتر از همه اینکه؛ وزرات اطلاعات فرهنگ بیش از دیگران سنگ این مسأله را به سینه میزند. مقامات این وزارت بدون ارایۀ هیچگونه وضاحتی گفتهاند که بسا از واژههای نامأنوس وجود دارند که از سوی رسانهها به کار برده میشوند و باید از آن جلوگیری صورت گیرد. در حالی که روشن است این وزارت کارهای بسیار مهمتری پیش رو دارد که تا کنون به آن رسیدهگی نشده است. از اینرو، به نظر میرسد که چسپیدن به چنین امر غیرعقلانی و سیاسی، پوشش مناسبیست برای پنهان نگهداشتنِ کوتاهیها و سهلانگاریهای این وزارت.
Comments are closed.