با آغاز سال جدید تعلیمی جدید ده میلیون کودک در سراسر افغانستان رهسپار مکاتب شدند. نیمی از آن‌ها در زیر خیمه‌ها، در پناه درخت‌ها و یا در فضای باز درس می‌خوانند و از آسیب‌های باد، باران و آفتاب مصون نیستند.
شاگردان با لباس‌های خاک آلود اما چهره‌های امیدوار در زیر خیمه‌ها مصروف یادگیری هستند. حتی در کابل نیز که پایتخت می‌باشد، آن‌ها زیر خیمه‌ها درس می‌خوانند. شماری از مکاتب کابل میز و چوکی ندارد و کودکان بر روی خاک می‌نشینند و مجبورند با چنین وضعیتی درس بخوانند.
آرزو دختر ۱۱ ساله از کابل که با همصنفی‌هایش زیر یک خیمه درس می‌خواند، از مشکلاتش می‌گوید: «وقتی خاکباد می‌شود، کتابچه ها و کتاب‌های مان را باد می‌برد. ما کتاب نداریم و استادان بر ما فشار می‌آورند که کتاب بخرید. وقتی باران می‌بارد، کتاب‌ها و لباس‌های ما گل آلود می‌شود».
این دختر دانش آموز می‌گوید او و همصنفی‌هایش مجبورند چهار نفره بر یک چوکی دو نفره بنشینند. او می‌گوید به دلیل کمبود کتاب های درسی نمی‌تواند درس‌هایش را درست پیش ببرد.
تهیه یونیفورم مشکل دیگری است که دانش آموزانی مانند آرزو با آن روبرو هستند. در شهر کابل و در دیگر مناطق افغانستان نیز خانواده‌هایی هستند که توانایی تهیه یونیفورم مکتب را برای فرزندانشان ندارند. آرزو می‌گوید: «شاگردانی که نو می‌آیند، به آن‌ها می‌گویند، لباس مکتب جور کنید. ما پیسه نداریم، بسیار مشکلات داریم».

«مشکلات در آینده بیشتر می‌شود»
در زمان طالبان مکاتب دخترانه در بسیاری افغانستان مسدود بودند. نظام جدید معارف یازده سال پیش فعال شد و کشورهای کمک کننده میلیون‌ها دالر را برای حمایت از معارف افغانستان کمک کردند.
طبق معلومات وزارت معارف نیمی از مکاتب افغانستان ساختمان ندارند، اما تلاش‌ها در این زمینه جریان دارد. براین اساس قرار است براساس ضرورت‌های کشور نُه هزار مکتب دیگر نیز ایجاد شود. با این وجود وزارت معارف هشدار می‌دهد که مشکلات ناشی از نبود ساختمان مکاتب در سال‌های آینده بیشتر خواهد شد.
فاروق وردک وزیر معارف افغانستان در مراسم نواختن زنگ مکتب گفت که نصف تمام شاگردان در سال ۱۳۹۲، در زیر خیمه ها و یا فضای باز درس می خوانند.
شاگردانی که زیر خیمه‌ها و فضای باز درس می‌خوانند، در روزهای بارانی مجبورند بر زمین نمناک بنشینند. معلمانی که زیر خیمه ها و یا در فضای باز مصروف تدریس هستند، از افزایش مشکلات در ماه های آینده شکایت دارند.
ثریا، معلمی که شاگردانش را در چنین وضعیتی درس می‌دهد، می‌گوید: «در زیر خیمه‌ها گرد و خاک زیاد است. در وقت بارندگی گِل و لای زیاد است. مجبور هستیم با این شرایط خود را عیار کنیم».
طالبان در یازده سال گذشته صدها مکتب را در ولایات نا امن افغانستان آتش زده اند. در حال حاضر حکومت توان بازگشایی مکاتب در مناطق تحت تصرف طالبان را ندارد.