جمع‌آوری پول برق برای شرکت تهیه‌کننده انرژی در افغانستان به یک مشکل بزرگ تبدیل شده است. از یک طرف مردم در پرداخت پول برق تنبلی می‌کنند، از سوی دیگر، زورمندان حاضر نیستند در مقابل مصرف برق پول بپردازند.
میرویس عالمی، مسوول بخش تجارتی شرکت ملی برق افغانستان این مشکل را با این سوال مطرح می‌کند که چه‌گونه می‌توانید یک زورمند را وادار کنید که هزینۀ ۲۰۰ هزار دالری برق خود را بپردازد؟ گزینه مناسب، قطع برق چنین اشخاص است. او در یک مورد، برق خانه یک تن از زورمندان را قطع کرد و تیلفون خودش را نیز خاموش نمود، تا با او تماس گرفته نتواند. اما فرد مورد نظر به ساده‌‎گی توسط شخص سوم با او تماس برقرار کرد.
میرویس عالمی می‌گوید: «جمع آوری پول برق سال‌ها را در بر خواهد گرفت… اما من مصمم هستم. اگر او نپردازد، فرزندش خواهد پرداخت».
به گزارش دویچه وله، در برخی موارد، قطع برق خانه‌های زورمندان باعث شده است که آن‌ها پول مصرف برق را بپردازند. شرکت «د افغانستان برشنا» سال گذشته برق خانه‌های یک هزار شخصی را که پول خود را نپرداخته بودند قطع کرد و در نتیجه توانست مجموعاً ۲۳۰ میلیون دالر محصول برق را جمع‌آوری کند که افزایش ۴۰ درصدی نسبت به سال قبل‌اش را نشان می‌دهد.
سه سال پیش نزدیک به نصف برق این شرکت دزدی شد، اما در سال گذشته برق دزدی شده به یک سوم کاهش یافت. افغانستان نیازمند ایجاد شبکۀ برق است تا از یک طرف شغل ایجاد کند و از سوی دیگر در استخراج معادن غنی سه هزار میلیارد دالری‌اش از آن استفاده نماید و همچنان حمایت مردم از حکومت را به دست آورد. اما پیشرفت‌ها در این بخش آهسته بوده است.
شرکت برق برشنا در سال ۲۰۰۸ ایجاد شد و پس از آن کمک کننده‌گان افغانستان لین برق را از ازبکستان به کابل رساندند که بیشترین برق افغانستان را تأمین می‌کند. سال گذشته برق افغانستان به ۱۱۰۰ میگاوات افزایش یافت که در واقع یک چهارم برق مورد نیاز این کشور است. یک دهه پیش این کشور فقط ۲۹۱ میگاوات برق داشت.
روسیان کاسی، یکی از مسوولان اداره برنامه‌های توسعه‌یی ایالات متحده امریکا (یو اس آی دی) که فعالیت‌های شرکت برق برشنا را نظارت می‌کند، می‌گوید این شرکت پیشرفت قابل توجهی داشته است.
حدود ۸۰ درصد برق افغانستان از کشورهای همسایه، عمدتاً از ازبکستان وارد می‌شود، اما برای این که این برق وارداتی قطع نشود، مقام‌های کابل می‌باید هزینه برق را از مردم جمع‌آوری کنند. عالمی با نشان دادن مکتوب‌هایی که در این رابطه به دادستانی کل فرستاده است، می‌گوید: «ما با مشکلات زیادی روبرو می‌شویم. برخی مردم فکر می‌کنند که باید برق مجانی داشته باشند، بنابراین وقتی می‌خواهیم پول برق را جمع کنیم، آنها از پرداخت آن خودداری می‌کنند و تلاش می‌نمایند از طریق پارلمان برای ما مشکل ایجاد کنند».
کمک خارجی
از آنجایی که شرکت برق برشنا نمی‌تواند همه پول‌های برق را جمع‌آوری کند، کشورهای کمک کننده مانند ایالات متحده امریکا، آلمان و هندوستان آن را می‌پردازند. این کشورها در تلاش اند که تا سال ۲۰۱۶ یک لین برق از کابل تا شهر قندهار کشیده شود.
در حال حاضر شرکت برشنا برق قندهار را با استفاده از جنراتورهای دیزلی تهیه شده توسط ایالات متحده امریکا تامین می‌کند. براساس یک گزارش بازرس کل امریکا برای بازسازی افغانستان، تنها هزینه سوخت این جنراتورها ۴۰۰ برابر پولی است که این شرکت از مصرف کنندگان برق در قندهار جمع آوری می کند.
براساس تازه‌ترین آمار بانک جهانی، کشورهای کمک کننده به صورت مجموعی ۱٫۶ میلیارد دالر برای پروژه های کنونی برق افغانستان مصرف می‌کنند و ۶٫۳ میلیارد دالر برای زیرساخت‌های سکتور برق تا سال ۲۰۱۹ تخصیص داده شده است.
اما کار این پروژه‌ها همیشه به خوبی به پیش نمی‌رود. سال گذشته ایالات متحده امریکا ۱۳ میلیون دالر به یک قراردادی پرداخت تا «میتر»های کهنه و ناقص برق را در قندهار عوض کند. اداره بازرس کل امریکا برای بازسازی افغانستان چند ماه بعد دریافت که تجهیزات جدید در یک انبار گذاشته شده است. شرکت برق برشنا حتا می گوید که «میتر»های جدید نیز ناقص اند.
مانع بر سر ایجاد بند برق
یکی از پروژه‌های بزرگ برق در افغانستان بند کجکی در ولایت هلمند است که قرار بود با نصب سومین توربین آن، ظرفیت‌اش از ۳۳ میگاوات به ۵۱٫۵ میگاوات افزایش یابد. اما کار این پروژه هنوز تمام نشده است. پنج سال پیش نیروهای بریتانیایی این ساحه را از وجود شورشیان پاکسازی کردند، اما انجنیران چینی بعد از این که هدف حمله قرار گرفتند، کار آن را تعطیل کردند.
ماه گذشته مقام‌های امنیتی بیش از یک تن مواد انفجاری را کشف کردند که به گفته آن‌ها، برای انهدام بند سلما در هرات برنامه ریزی شده بود. این بند که توسط انجنیران هندی ساخته می شود، قرار است ۴۲ میگاوات برق تولید کند. سال گذشته شرکت برق برشنا ۱۲ میلیون دالر را برای حفاظت از تأسیسات برق مصرف کرد. این هزینه از سوی «یو اس‌ای آی دی» تأمین می‌شد.