احمد مسعود: طالبان به هیچ تعهد خود به غیرقرارداد خود با آمریکا عمل نکردهاند.
- ۲۰ ثور ۱۳۹۲
سرانجام رییسجمهور کرزی ژستهای بلندپروازانه را شکست و رسماً از امضای توافقنامۀ امنیتی و ایجاد پایگاههای نظامیِ امریکا در افغانستان، استقبال کرد.
در آغاز نیز به نظر نمیرسید که آقای کرزی موضعِ جدی و غیرانعطافپذیرانهیی در این خصوص داشته باشد. چانهزنیهای او بیشتر از آنکه مبتنی بر منافع ملی باشد، یک نوع واکنشِ شخصی و مقطعی بود که عمدتاً از آبشخورِ منافعِ شخصی و گروهی تغذیه میکرد.
آقای کرزی به دلایلِ مختلف نخواست از همان آغازِ مطرح شدنِ بحث امضای توافقنامۀ امنیتی با امریکا که ایجاد پایگاههای نظامیِ این کشور را در افغانستان در دستور کار قرار میداد، موضعِ روشن و شفافی از خود تبارز دهد. نخستین دلیل این بود که او میخواست در قبالِ امضای توافقنامۀ امنیتی، از امریکا امتیازگیری کند؛ بهویژه اینکه پس از سال ۲۰۱۴، او دیگر در قدرت نیست و احتمالاً عواقب ناشی از آن، دامنگیرش خواهد شد.
آقای کرزی نسبت به آیندۀ سیاسی خود، بهشدت نگران است. او میداند که در بیشتر از یک دهه زمامداری در کشور، فعالیتهای غیرقانونی زیادی انجام شده، کمکاریهای زیادی صورت گرفته و پولهای کلانی عمداً حیفومیل شده است. او میداند که در سایۀ حکومتداریاش، عدهیی که عمدتاً در تصمیمگیریهای سیاسی نقش کلیدی داشتند، خلافکاریهای بزرگی را انجام دادهاند که اگر روزی شمهیی از آنها هم برملا شود، میتواند عواقبِ بسیار خطرناکی برای او و اطرافیانش در پی داشته باشد.
آقای کرزی در طول ماهها چانهزنی و گفتنِ حرفهایی مثل اینکه «ما برای امضای توافقنامۀ امنیتی عجله نداریم»، نگران وضعیتِ خود بود و تلاش داشت که امریکا را وادار به دادنِ یک رشته ضمانتها سازد که باید پس از سالِ ۲۰۱۴ در اختیارش قرار گیرد.
دلیلِ دوم این بود که آقای کرزی در امضای توافقنامۀ امنیتی، یک نوع تعللِ عمدی را به سود وضعیتِ خود در داخل کشور نشان میداد. او میخواست و میخواهد از این طریق، از خود یک چهرۀ بهاصطلاح ملی بسازد که سخت نگرانِ وضعیت افغانستان و آیندۀ آن است. البته این اقدام نیز بهنوعی مکملِ اقدام قبلی در برابر امریکاست.
به همان میزان که آقای کرزی میخواهد خاطرِ خود را از جانب امریکاییها آسوده سازد، به همان اندازه نیز میخواهد در داخلِ کشور خطری متوجه آیندۀ او نباشد. به همین دلیل، گرفتنِ «ژست ملی» میتواند به میزان زیادی او را کمک کند تا در آستانۀ رفتن از قدرت، حداقل به مردم بگوید که تمام تلاشِ خود را برای تأمین حاکمیت ملی در افغانستان صورت داده است.
شاید او فکر میکند که به این صورت مردم فراموش خواهند کرد که چه ندانمکاریهایی از جانبِ او و گروهِ حاکم در قدرتِ سیاسی انجام شده است. شاید او فکر میکند که مردم قضیۀ گرفتنِ صدها میلیون دالر پولهای غیرقانونی از منابع غیرشفاف را فراموش خواهند کرد و حتا از او نخواهند پرسید که این پولها در چه زمینههایی به مصرف رسیده است.
دلیل سوم اینکه: آقای کرزی به این دلیل به امضای توافقنامۀ امنیتی و ایجاد پایگاههای امریکا در افغانستان موافقت کرد که متوجهِ مسالۀ دیگری در این خصوص شد. او متوجه شد که با زیادهخواهیهای خود احتمال دارد «افتخار»ِ امضای چنین موافقتنامهیی را از دست بدهد. زیرا در روزهای اخیر که آقای کرزی بحث عدم عجله در امضای توافقنامۀ امنیتی را پیش کشید، امریکاییها نیز برای اینکه به او نشان دهند که در این معادله محلی از اعراب ندارد، گفتند که توافقنامۀ امنیتی را بهتر است با دولتِ بعدی امضا کنند. این مسألهیی است که آقای کرزی نمیخواهد اتفاق بیافتد و در هر صورت، تلاش دارد که امضای توافقنامۀ امنیتی با امریکا در زمان حکومتداریِ خودش انجام شود.
چهارم، آقای کرزی فکر میکند که با امضای توافقنامۀ امنیتی، مهمترین باج سیاسی را به امریکا داده و حالا توپ در میدانِ آن کشور قرار دارد و او هر زمانی که بخواهد میتواند در ازای امضای چنین توافقنامهیی، هر چیزی را از امریکا طلب کند. یا حداقل آقای کرزی فکر میکند که از نظر اخلاقی، امریکا دیگر برای او مشکلتراشی نخواهد کرد.
به هر صورت بحث اصلی در امضای هر قرارداد استراتژیک با هر کشوری، همان بحث اصلیِ سیاست است که منافع ملیِ دو طرف چهگونه باید تأمین شود. افغانستان در طول یک دهۀ گذشته، وارد فضای جدید سیاسی شده است و مناسبات جدید سیاسی را تجربه میکند. این مناسبات، زمینههای جدید بهرهبرداریهای سیاسی را به سود منافع ملی کشور فراهم کرده است. امضای توافقنامه در نفس امر نه چیز مذمومی است و نه چیز قابل مباهاتی، بلکه آن چیزی که در این رابطه اهمیت دارد، منافع ملی کشور است. آقای کرزی چهقدر در امضای توافقنامۀ امنیتی به این مسایل اندیشیده است؟ چون زمانی او برای اینکه امریکا را تحت فشار قرار دهد، برای امضای توافقنامۀ امنیتی، خواهان برگزاری لویهجرگه شده بود، ولی حالا بدون آنکه یک جلسۀ کوچک را هم برگزار کند و یا این موضوع را در پارلمان کشور مطرح سازد، ناگهان از آمادهگیِ کاملش برای امضای توافقنامۀ امنیتی و ایجاد پایگاههای نظامی امریکا در ۹ منطقۀ استراتژیکِ کشور سخن میگوید.
Comments are closed.