ناجیه نوری
شماری از اعضای مجلس سنا و برخی از آگاهان سیاسی- نظامی، قیام‌‌ها برضد طالبان را در برخی از ولایت‌های جنوب و شرقی کشور، «مشکوک» و «کار استخبارات پاکستان» می‌خوانند.
اعضای مجلس سنا با اشاره به گسترش ناامنی‌ها در کشور، از حکومت خواسته اند در خصوص قیام‌هایی‌که در برخی ولایت‌های جنوب- شرقی راه‌اندازی شده است، توضیح دهد.
به تازه‌گی قیام‌هایی برضد طالبان در ولایت‌های غزنی، ننگرهار، پکتیا و کنر راه‌اندازی شده است.
بلقیس روشن عضو مجلس سنا گفته است: مردم در این حرکت‌ها پیشگام بوده‌اند و قربانیان اصلی هم از بین همین توده مردم است، اما این‌که این قیام‌ها مردمی خوانده می‌شود من به آن شک دارم.
وی احتمال دست داشتن حزب اسلامی حکمتیار، فرماندهان نظامی مخلوع و دیگر عوامل فرصت طلب را در این جریان، بسیار قوی برشمرد.
محمد فیضی عضو دیگر مجلس تصریح کرد، فرضیه دست داشتن استخبارات منطقه دراین قیام‌ها به خوبی مشهود است و دولت نباید اجازه دهد قضیه از کنترلش خارج شود.
فیضی افزود: من به آینده این خیزش‌ها خوشبین نیستم و این مساله در آینده به نفع افغانستان نخواهد بود زیرا تجربه ثابت کرده
که همیشه در داخل و خارج افغانستان‌ از این تحرکات بهره‌برداری‌های سیاسی شده است.
وی از دولت خواست، پیش از اینکه دولت با گسترده‌تر شدن دامنه این تحرکات با خطر مواجه شود، اقدامی اساسی برای کنترل این گونه تحرکات انجام دهد و ماهیت آن‌ها را واضح کند.
اکثر اعضای مجلس سنا، در نشست روز گذشته خود بر این عقیده بودند، قیام‌هایی‌که در ولایات مختلف افغانستان، از چندی پیش آغاز شده، تحت کنترل و سازماندهی عوامل مشکوک و وابسته به سازمان‌های استخباراتی منطقه می‌باشد و در دراز مدت می‌تواند سناریویی مشابه با قیام طالبان را یکبار دیگر زنده کند.
تحلیلگران سیاسی- نظامی نیز معتقد هستند که قیام‌های مردمی برضد طالبان، از سوی استخبارات پاکستان و شماری از اعضای سابق طالبان راه‌اندازی شده است.
امرالله امان آگاه مسایل نظامی ضمن اینکه این حرکت‌ها را برنامۀ شبکه استخبارات پاکستان عنوان می‌کند می‌گوید: شماری ازمسوولان این قیام‌ها فرماندهان طالبان هستند.
او اضافه می‌کند، یکی از  همین گروه‌ها که در مشرقی فعالیت دارد به خاطر این‌که هم از استخبارات پاکستان باج بگیرد و هم از حکومت افغانستان، خود را یک گروه خودجوش مردمی اعلام کرده است.
جنرال امان اضافه کرد، اگر به راستی این قیام‌ها مردمی است، چرا در کنر که زیر حملات توپخانه‌یی پاکستان قرار دارد، راه اندازیی نمی‌شود؟
این آگاه نظامی همچنان گفت، پس باید حمایت مالی، تامین اسلحه و مهمات و این‌که  مصارف این قیام‌ها از کجا تامین می‌شود، مورد بررسی قرار گیرد، تنها در این صورت مشخص می‌شود که آیا این قیام‌ها مردمی است یا خیر.
به گفته وی، شبکه‌‌های استخباراتی منطقه از گروه‌های فعال درافغانستان به شکل یک ابراز استفاده می‌کنند؛ اما زمانی‌که وجود این گروه‌ها برای منافع‌شان مناسب نبود، در صدد ایجاد گروه‌ها و تشکلات دیگر می‌شوند.
او افزود، پس از انتقال قدرت و تشکیل حکومت اسلامی پاکستان توسط طالبان یک حرکت نظامی دیگری را به راه انداخت، پس با توجه به تجارب گذشته، ممکن است این‌گونه حرکت‌ها و قیام‌ها از سوی استخبارات پاکستان سازمان‌دهی شده باشد.
«قیام مردمی است»
اما یک نمایندۀ ولایت قندهار در مجلس می‌گوید که قیام‌ها از سوی مردم راه‌اندازی شده و خودجوش است.
خالد پشتون به روزنامۀ ماندگار گف، ولایت قندهار تمرکز اصلی طالبان است که از هفت سال بدین سو جنگ در آن جا ادامه دارد؛ اما ولسوالی پنجوایی بیشترین ناامنی و جنگ را شاهد بوده است.
او تاکید کرد، ادامه جنگ و آزار و اذیت طالبان در این ولسوالی سرانجام باعث قیام‌های مردمی در این منطقه گردید.
پشتون، این قیام‌ها را خیزش‌های مردمی عنوان کرده می‌گوید، این حرکت‌ها به منظور ابراز نارضایتی از طالبان توسط مردم عام راه‌اندازیی شده است؛ اما باید از سوی حکومت حمایت شود.
او همچنان اظهار داشت، اگر حکومت این قیام‌ها را حمایت و پشتیبانی نکند، ممکن است که به انحراف کشانیده شده و بعدها مشکلاتی را ایجاد کنند، بنابراین دولت باید خود را دراین قیام‌ها  شریک ساخته و آن را حمایت کند.
این نماینده مجلس اضافه کرد، تهدید و آزار و اذیت طالبان مردم را وادار به راه‌اندازی چنین قیام‌هایی کرده است؛ اما این‌که این قیام‌ سراسری خواهد شد یا خیر بسته‌گی به حمایت دولت دارد.
اما طالبان افراد مسلحی که به این قیام‌ها می پیوندند را «شبه نظامیان حکومتی» می خوانند، اما اعضای این قیام‌ها خود را وابسته به هیچ گروه و حکومت ندانسته و «مستقل» می دانند.
گفتنی‌ است که گروه طالبان توسط استخبارات پاکستان و با حمایت شماری از کشورهای غربی در برابر دولت مجاهدین بوجود آمد و تلاش‌های زیادی صورت گرفت تا از طریق این گروه افغانستان به اشغال پاکستان درآید. اکنون هم باور براین است که طالبان همچنان در کنترول پاکستان قراردارند، درعین حال تحلیل‌هایی که در برابر قیام‌ها بر ضد طالبان صورت می‌گیرد، نیز جای تعمق و دقت بیشتری دارد.