افغانستان و جنبش غیرمتعهدها

گزارشگر:احمد عمران - ۱۲ سنبله ۱۳۹۱

ایران در اواخر هفتۀ گذشته، شاهد برگزاریِ کنفرانس جنبش غیرمتعهدها در تهران پایتخت این کشور بود؛ کنفرانسی که ایرانی‌ها از مدت‌های مدید به این‌سو، روی آن سرمایه‌گذاری کرده بودند و تلاش‌های جدی‌یی صورت گرفت که موقفِ این کشور در سطح بین‌المللی بهبود پیدا کند.
حضور بانکی مون، دبیر کل سازمان ملل متحد، در کنفرانس جنبش غیرمتعهدها در تهران، نشان داد که این کنفرانس خلاف آن‌چه که از سوی برخی کشورهای غربی عنوان می‌شد، برای جامعه جهانی از اهمیتی ویژه برخوردار است. دبیرکل سازمان ملل متحد با پیام خاصی در نشست غیرمتعهدها شرکت کرد و سعی ورزید مقام‌های ایران را متقاعد کند که در مورد برنامۀ هسته‌یی خود، با آژانس بین‌المللیِ انرژی هسته‌یی همکاری‌های بیشتری تبارز دهد و جهان را قانع کند که این برنامه، اهدافی صلح‌آمیز را دنبال می‌کند. بانکی مون هم‌چنین در تهران گفت که بحران هسته‌یی ایران می‌تواند از راه گفت‌وگو و مذاکره حل شود.
شرکت محمد مرسی رییس‌جمهوری جدید مصر نیز در کنفرانس غیرمتعهدها در تهران نیز توجه زیادی را به خود جلب کرد. آقای مرسی پس از سفر به امریکا، وارد تهران شد و در سخنرانیِ خود در نشست غیرمتعهدها، عملاً در موضع مخالف با بشاراسد رییس‌جمهوری سوریه قرار گرفت. آقای مرسی دولت سوریه را به کشتار غیرنظامیان متهم کرد و رژیم سوریه را رژیمی غیردموکراتیک خواند. سوریه از متحدان ایران و روسیه است و این دو کشور از بشاراسد حمایت می‌کنند.
هیات افغانستان نیز به ریاست حامد کرزی، رییس‌جمهوری کشور، در نشست کشورهای غیرمتعهدها سخنرانی کرد. آقای کرزی عمدتاً تلاش کرد که مساله افراط‌گرایی در منطقه را معضلی برای کشورهای عضو جنبش غیرمتعهدها عنوان کند و توجه این کشورها را برای همکاری در مبارزه با این پدیده فرا خواند. آقای کرزی در حاشیه نشست جنبش غیرمتعهدها، با سران برخی کشورها نیز دیدار و گفت‌وگو داشت. آصف‌علی زرداری، رییس‌جمهوری پاکستان، یکی از این رهبران بود که با آقای کرزی دیدار کرد.
انتظار می‌رفت که آقای کرزی در کنفرانس جنبش غیرمتعهدها تلاش بیشتری برای حل قضیۀ افغانستان نشان دهد؛ ولی او بازهم فرصت دیگری را از دست داد و بیشتر دیگران به نماینده‌گی از او سخن گفتند. آقای کرزی می‌توانست مستقیماً به کشور پاکستان به عنوان اصلی‌ترین حامی افراط‌گرایی در منطقه اشاره کند و از کشورهای جنبش غیرمتعهدها بخواهد که برای حل بحران افغانستان، این کشور را زیر فشار قرار دهند. آقای کرزی می‌توانست در کنفرانس جنبش غیرمتعهدها، به تجاوز آشکاری که افغانستان از سوی  همسایه جنوبیِ خود روبه‌رو است، اشاره داشته باشد.
معضل افغانستان در کنفرانس جنبش غیرمتعهدها، می‌توانست توجه کشورهای زیادی را برانگیزد؛ ولی هیات شرکت‌کننده در این کنفرانس، نتوانست جو مساعدی را در رابطه با مشکلات منطقه که افغانستان از آن‌ها متاثر است، به وجود آورد.
انتظار می‌رفت در آستانه خروج نیروهای خارجی از کشور، جنبش غیرمتعهدها تلاش بیشتری برای اعاده صلح و امنیت در افغانستان داشته باشد. کمتر کشوری در میان اعضای جنبش غیرمتعهدها با مشکلاتی نظیر آن‌چه که در افغانستان می‌گذرد، روبه‌رو هستند؛ مشکلاتی که عملاً دیگر اعضای این جنبش را نیز می‌تواند متاثر کند.
افغانستان ریشۀ معضلات منطقه می‌تواند حساب شود و هر گام در راستای حل مشکلات کشور، می‌تواند به حل مشکلات دیگر کشورها هم بیانجامد. آقای کرزی متاسفانه این پیام روشن را نتوانست وارد فضای کنفرانس جنبش غیرمتعهدها سازد. ولی چند مسالۀ عمده در رابطه با افغانستان ـ همان‌گونه که در سرآغاز این نوشته یادآورشدیم ـ به نماینده‌گی از هیات کشور، از سوی دیگر مهمانان نشست عنوان شد و یا در بحث‌های کنفرانس نمود پیدا کرد.
۱ـ توسعه: توسعه و ترقیِ افغانستان در عرصه اقتصادی می‌تواند به بسیاری از مشکلات پایان دهد. بحران اقتصادیِ موجود در کشور، بخشی از ناامنی‌ها را سامان می‌دهد. جنگ افغانستان از ناحیه بحران اقتصادیِ فراگیر تغذیه می‌کند، و کشورهای عضو جنبش غیرمتعهدها به‌دلیل فراگیری و وسعت‌شان، می‌توانند در این زمینه نقش موثری داشته باشند. توسعه و ثبات افغانستان به‌دلیل موقعیت حساس آن در منطقه و جهان، اهمیت بسیار دارد و حضور فعال جنبش غیرمتعهدها در افغانستان، بی‌هیچ تردیدی فرصت‌های بی‌نظیری را برای توسعه و تقویت اقتصاد کشور فراهم می‌آورد.
۲ـ امنیت: به نظر می‌رسد دلیل اصلی ضرورت توجه جنبش غیرمتعهدها و اعضای آن نسبت به افغانستان، ریشه در همان نگرانی‌های جدی این جنبش از وضعیت نابه‌سامان امنیتیِ افغانستان دارد و ناگفته پیداست که تامین امنیت در منطقه، رابطه مستقیمی با رشد اقتصادی و توسعه افغانستان خواهد داشت. به همین دلیل افغانستان می‌تواند از جنبش غیرمتعهدها در تامین امنیت کشور به ویژه پس از خروج سربازان ناتو، استفاده بسیار ببرد.
۳ـ مواد مخدر: افزایش تولید مواد مخدر به منزله یک تهدید مشترک جهانی است. آمارهای رسمیِ موجود نشان می‌دهد در حدود یک میلیون شهروند کشور، معتاد به مواد مخدر هستند. از سویی هم، تجربه سال‌های اخیر ثابت کرده که کشورهای خارجی، انگیزه‌یی برای مقابله با این معضل ندارند و دولت نیز به تنهایی قادر به مهار و کنترول کشت، تولید و قاچاق این مواد نیست. بنابرین، کنترول و مهار اعتیاد و مواد مخدر در افغانستان و منطقه، به یک همکاری وسیع منطقه‌یی و بین‌المللی با کمک اعضای جنبش عدم تعهد، نیازمند است.
این‌ها مسایلی‌اند که به نحوی در گفت‌وگوهای محوری و حاشیه‌ییِ جنبش غیرمتعهدها در رابطه با افغانستان نمود یافتند. اگر افغانستان بتواند از موقعیت حساس خود در میان کشورهای عضو جنبش عدم متعهدها استفاده درست ببرد، بدون شک در رفع بخش کلانی از مشکلات کشور موفق شده است.
کنفرانس جنبش غیرمتعهدها در تهران به کار خود پایان داد. ولی ایران برای سه سال هم‌چنان ریاست این جنبش را خواهد داشت.
جنبش غیرمتعهدها دارای ۱۲۰ کشورِ عضو است و این جنبش در جریان جنگ سرد از طرف همان کشورهایی به‌وجود آمد که می‌خواستند در هیچ‌یک از پیمان‌های شرق و غرب ایالات متحده امریکا و شوروی شامل نباشند.

اشتراک گذاري با دوستان :

Comments are closed.