بخش پنجم

یادداشت: سومین نشست مشورتی طرح اجندای ملی، اخیراً با حضور نخبه‎گان سیاسی، فرهنگیان، استادان ‎و دانشجویان در ولایت پنجشیر برگزار گردید.
در این نشست، اشتراک‎کننده‎گان پیشنهادها ‎و دیدگاه‌های‌شان را در خصوص طرح اجندای ملی ارایه کردند و هم‌چنان حمایت‎شان را از این طرح ابراز داشتند.
طرح اجندای ملی از سوی احمد ولی مسعود رییس عمومی بنیاد شهید مسعود ارایه شده است.
در این طرح ضمن ارایۀ طرحِ خروج از بن‎بست کنونی، در خصوص تأمین صلح پایدار در افغانستان نیز راه‎کارهایی ارایه شده است.
طرح اجندای، با استقبال نهادهای خارجی از جمله سازمان‎ملل متحد و نهادهای داخلی کشور رو برو شده است.
پس از این، گفت‎‏وگوهای سومین نشست مشورتی طرح اجندای ملی را که در ولایت پنجشیر برگزار شده بود، به‌ترتیب در روزنامه به نشر می‎سپاریم.
اکرام الدین خراسانی/ استاد دارالمعلمین پنجشیر:
به‌نام خدا و عرض سلام خدمت همه عزیزانی که در این محفل حضور دارند.
موضوع مورد بحث ما امروز این است که ما چگونه می‌توانیم ملت‌سازی کنیم و به طرف وحدت ملی برویم. من چند موضوع اساسی را می‌خواهم بیان کنم.
چون افغانستان متشکل از اقوام مختلف است ما چطور می‌توانیم این ملیت‌ها را با هم پیوند بزنیم و به طرف ملت شدن و وحدت ملی برویم.
عنصر اساسی‌یی که به نظر من ما را کمک می‌کند تا قدم‌هایِ

را به‌طرف ملت شدن بگذاریم، یکی هم تقسیم عادلانۀ منابع مالی و تقسیم عادلانۀ قدرت سیاسی برای تمام اقوام افغانستان است.
زمانی که ما حرف از قدرت سیاسی می‌زنیم می‌نگریم که قدرت سیاسی متأسفانه در افغانستان نا عادلانه تقسیم شده است، تمام کسانی که مربوط به اقوام و اقشار مختلف در جامعه می‌شوند بنابر شایسته‌گی شان از قدرت سیاسی بهره‌یی ندارند؛ شماری هم که به نام نماینده‌گان اقوام در قدرت حضور دارند نماینده‌گان واقعی مردم نیستند.
موضوع دوم عدم برتری‌جویی و تفوق طلبی ملیت‌ها بریک‌دیگر است که من نمی‌خواهم روی این موضوع بیشتر بحث کنم چون دوستان خواهش کردند که زیاد در این پیوند صحبت نشود؛ در صورتی که همین برتری‌جویی از میان برداشته شود ما می‌توانیم ملیت‌ها را با هم پیوند بزنیم.
موضوع سوم هم موضوع عدم تبعیض جنسیتی است، مسئله بسیار مهم است زیرا ما می‌گوییم که زنان نیم پیکر جامعه را تشکیل می‌دهند؛ زمانی‌که از ملت صحبت می‌کنیم ملت نیز مربوط به زنان و مردان می‌شود؛ زمانی که ما از ملت‌سازی صحبت می‌کنیم متأسفانه زنان نزد شماری از افراد جامعه دست دوم به‌شمار می‌روند و زمانی که ما بتوانیم تبعیض جنسیتی را از میان برداریم می‌توانیم به‌طرف ملت‌سازی قدم‌های دیگری را بگذاریم و برسیم.
می‌خواهم تأکید کنم موضوعی که برای ملت شدن و ملت‌سازی بسیار مهم است و نقش دارد مسئله‌یی توزیع منابع ملی است؛ زمانی که منابع ملی به گونۀ واقعی برای همه تقسیم شود ما می‌توانیم وحدت ملی داشته باشیم و به طرف ملت‌سازی برویم.
مورد دیگری را که مولوی صاحب احمدالله اشاره کردند که باید مواردی را بیشتر دینی بسازیم. می‌خواهم بگویم که درست است ما الحمدالله مسلمان هستیم و در یک جامعۀ مذهبی و دینی زنده‌گی می‌کنیم؛ اما متأسفانه ارزش‌های را که ما داریم نتوانسته است ما را به طرف وحدت ملی ببرد. نمونۀ مثال آن‌را می‌نگریم که ارزش‌های دینی ما با تمام اقوام حتا کشورهای دیگر مشترک است اما هر روز مشکلات ما زیادتر می‌شود.
ممنون.
احمدولی مسعود:
من فکر کردم بعد از این که دو سوال مطرح می‌شود پاسخ ارایه کنم بهتر خواهد بود.
در پیوند به صحبت‌هایی بسیار عالمانۀ جناب مولوی صاحب احمدالله باید یاد آور شوم:
افت فکری مردم بسیار مشکلات دارد و در پروسۀ ملت شدن چنانی که آقای خراسانی گفتند ما مشکلات فراوانی داریم؛ به همین نسبت ما طرحی را پشنهاد کردیم تا این زمینه‌ها ساخته شود.
اگر ما برابری قومی می‌داشتیم و قدرت سیاسی به گونۀ عادلانه توزیع می‌شد در کنار آن افت فکری مردم هم نمی‌بود. ما نیاز بیشتر به برنامه و طرح آجندای ملی نمی‌داشتیم؛ می‌رفتیم به طرف مراحل دیگر ملت سازی.
چون همین مشکلات را ما داریم و به‌خاطر پیروز شدن روی این مشکلات این برنامه را طرح کردیم.
شما روند ملت‌سازی را در کشورهای دیگر بنگرید به گونۀ مثال در اروپا در قرن شانزدهم خودِ مردم به افق فکری بالاتری رسیده بودند، همین مردم خواستند تا نظام‌ها و حکومت‌هایی بیاید که از منافع مردم دفاع کند؛ بعد از آن در اروپا اول دولت‌ها شروع کردند و بعد ملت‌ها ساخته شدند یعنی از درون یک دولت ملی یک ملت ایجاد شده می‌تواند.
تمام این نا بسامانی‌ها در کشور ما است پس ما چه باید انجام دهیم؟ چون از پایین نمی‌شود پس بهتر است ما این روند را از بالا آغاز کنیم.
ما می‌گوییم بیایید یک دولت وحدت ملی را به گونۀ مشترک از تمام نیروها ایجاد می‌کنیم. تصمیم‌گیری‌ها را در قبال ملت مشترک می‌سازیم. اگر ما توانستیم یک نوع وحدت ملی را در بالا ایجاد کنیم ملت هم در پایین یک نوع احساس هم‌گرایی رابین خود پیدا می‌کند؛ اگر در بالا به نام‌های قوم‌های مختلف حضور داشته باشیم؛ مطمئناً ملت هم پارچه پارچه است.
پس بهتر است این مسئله را به گونۀ علمی آن قسمی که در کشورهای دیگر نتیجه داده است ما از بالا شروع کنیم تا به طرف پایین بیاییم تا یک هم‌گرایی را بوجود آید.
موضوع دیگری را که می‌خواستم به گونۀ کوتاه بیان کنم این‌ست که باید تبعیض‌ها از میان برداشته شود تا ما به‌طرف ملت‌سازی و وحدت ملی برویم.
مورد دیگری را مولوی صاحب گفتند، باید بُعد دینی مسئله را باید در نظر داشته باشیم درست و به جا است اما باید روی هر مسئله بُعد علمی آن را نیز جاری سازیم به گونه‌یی که نتیجه بدهد.
قسمی که آمر صاحب شهید هم گفته بودند: اگر می‌خواهید در جامعۀ تغییر بوجود آید این تغییر را از باورهای مردم شروع کنید.
ما در این مورد با شما هم نوا هستیم که بیایید صحبت کنیم، چطور می‌شود بُعد دینی و عقیدتی را غنی‌تر سازیم تا دین نقش برازندۀ خود را ایفا کند؛ این برمی‌گردد به جناب مولوی صاحب و دوستان دیگری که در این زمینه مصروف هستند تا این بُعد را غنی‌تر بسازند.
ما با شورای علما در کابل به تماس هستیم و همواره در این زمینه صحبت می‌کنیم؛ بهتر این است که شماری از علمای پنجشیر نیز بیایند و نظر و طرح خود را با ما شریک سازند تا به یک دستآورد و نتیجۀ خوب برسیم.