خواب یک نیـاز فیزیولوژیکِ بدن است که باعث بازسازی تعادل جسمی، روحی و حفظ انرژی در شخص می‌شود. مرکز تنظیم خواب در ساقۀ مغز قرار دارد و ما به طور متوسط در شبانه‌روز به ۷ تا ۸ ساعت خواب نیازمندیم.
تحقیقات نشان می‌دهد خواب کمتر از ۳ ساعت‌ونیم و بیشتر از ۸ ساعت‌ونیم، احتمال مرگ‌ومیر را تا ۱۵ ‌درصد افزایش می‌دهد. بنابراین کم‌خوابی و پُرخوابی هر دو می‌توانند خطرساز باشند.

تأثیرات منفی خواب بیش از حد
خواب زیاد بیماری نیست، بلکه نشانۀ بیماری می‌باشد. افرادی که بیش از حد می‌خوابند، نسبت به سایر افراد، بیشتر در معرض خطر ابتلا به بیماری‌هایی نظیر دیابت و چاقی قرار دارند. اما افرادی که از نظر بدنی سالم به نظر می‌رسند و از منظر پزشکی چاق به شمار نمی‌آیند، نمی‌توانند زیاد بخوابند و حتا اگر خود بخواهند نیز نمی‌توانند خواب بیش از حد داشته باشند.
بیش از حد خوابیدن، موجب اتلاف وقت شده و موجب بی‌فایده‌گی و ناتوانی در انجام مسوولیت‌های روزانه می‌شود. گاهی هنگامی که بیش از حد می‌خوابید، نسبت به خود خشمگین می‌شوید که این حالت به‌تدریج می‌تواند تأثیری منفی بر عزت نفس داشته باشد.

از کجا بدانید که به خواب اضافی نیاز ندارید؟
پس از خواب مفرط، احساس تجدید قوا و پُرانرژی بودن نمی‌کنید؛ برعکس، کاملاً خواب‌آلود هستید، گاهی اوقات چشم یا سرتان هم درد می‌کند، گیچ هستید و حتا ممکن است نتوانید حواسِ خود را جمع کنید.

دلایل خواب بیش از حد:
ـ عادات غیر اصولی مانند: بیدار ماندن تا دیر وقت، انجام کارهای شیفتی، تغذیۀ نامناسب و محیط پُرسروصدا
ـ به دلیل ناهنجاری‌های جسمی مانند: قطع تنفس هنگام خواب یا آپنه
ـ مشکلات روحی روانی مانند: افسرده‌گی، کمبود انگیزه یا ترس از شکست.

چه‌گونه خواب بیش از حد را متوقف کنیم؟
ابتدا باید این احساس را در خود ایجاد کنید که حتماً بر عادت خوابِ بیش از حد غلبه کنید. سپس با رعایت یک برنامۀ منظم خوابیدن و بیدار شدن، سیستم خوابِ خود را دوباره به نظم درآورید.
چه زمانی به خواب می‌روید؟ چه زمانی بیدار می‌شوید؟… حداقل طوری برنامه‌ریزی کنید که هر روز، در یک ساعت مشخص بیدار شوید. شما باید برای خود برنامه‌یی داشته و آن را به طور دقیق اجرا کنید. انجام این کار در ابتدا مشکل است، زیرا ممکن است سیستم خواب‌تان آسیب ببیند.
باید به هر روشی که بتواند شما را درست سر موقع بیدار کند، متوسل شوید؛ مثلاً چند ساعتِ زنگ‌دار را تنظیم کرده و همه را با هم و در جاهای مختلفی که نتوانید خاموش‌شان کنید بگذارید؛ از دوستی بخواهید که به شما تلیفون کند؛ همسرتان را به کمک بطلبید و خلاصه هر کاری می‌توانید انجام دهید.
شرایط مناسب را برای داشتن خوابی خوب در شب مهیا کنید و عوامل بد (نور، سروصدا، عادت تماشای فلم در رخت‌خواب و…) را حذف کرده یا تعدیل کنید. روشی مناسب و عملی برای بیدار شدنِ خود پیدا کرده و هر روز از آن استفاده کنید. بر روی انگیزه‌های خود و انضباط شخصی متمرکز شده و آن‌ها را تقویت کنید.
منبع: تبیان