روز گذشته، طی مراسمی در سفارت هندوستان در کابل، از «غبارِ خاطر» پنجمین اثرِ ترجمه‌شده توسط محمد افسر رهبین، رونمایی به‌عمل آمـد.

در این محفل، شماری از استادان دانشگاه، ژورنالیستان و فرهنگیانِ کشور اشتراک ورزیده بودند و برخی از آن‌ها دربارۀ این کارِ تازۀ آقای رهبین ـ شاعر، نویسنده، پژوهش‌گر و مترجمِ نام‌آشنای کشور ـ سخنانی ایراد کردند.
استاد افسر رهبین، مترجمِ «غبار خاطر» در سخنانِ خود در این محفل گفت: «تاریخ معاصر هندوستان، بدون نامِ مولانا ابوالکلام آزاد، ناتمام خواهد بود… به پنداشت من، این شخصیتِ سترگ و کم‌مانند را باید در شمار نخبه‌گانِ سیاست و ادبیاتِ شرق جای داد.»
افسر رهبین در سخنان خود، مولانا ابوالکلام آزاد را از سرآمدانِ حزبِ کانگرس هند شمرد و گفت: «مهاتما گاندی، جواهر لعل نهرو و مولانا آزاد، از شخصیت‌های سیاسی معاصرِ هندوستان هستند که با رهبری خردمندانۀ خویش توانستند هندوستان را به آزادی برسانند و زمینه‌های پیشرفت و رفاه اجتماعی را برای جامعۀ هند فراهم نمایند.»
آقای رهبین تصریح کرد که غبارِ خاطر یکی از آثار برجسته در ادبیات معاصرِ هندوستان به‌شمار می‌آید که مولانا آزاد را در شمار نویسنده‌گان نخبۀ هند جای داده است.
هم‌چنان افسر رهبین در این‌باره افزود: «غبارِ خاطر یکی از اثرهای ماندگار مولانا ابوالکلام آزاد است و این اثر، مجموعه‌یی از ۲۴ نامۀ مولانا آزاد می‌باشد که او در زندان قلعۀ احمدنگر، عنوانی دوستش مولانا حبیب‌الرحمان شروانی نگاشته و سپس منتشر کرده است.»
افسر رهبین نامه‌های آمده در این اثر را، مجموعه‌یی از مسایل دانش‌های بشری می‌داند و می‌گوید: «این نامه‌ها فلسفه، تاریخ، عرفان و مسایلِ هنری را با خود حمل می‌کنند.»
آقای رهبین می‌گوید، مدتِ سه ماه را صرفِ ترجمۀ غبارِ خاطر کرده و برای خواننده‌گان فارسی‌زبانِ این اثر، یک واژه‌نامه را نیز افزوده‌ تا در خوانشِ آن به مشکل دچار نشوند.
استاد رهبین در ادامۀ سخنانش در این محفل گفت که وقتی او نامه‌های ابوالکلام را در این اثر خوانده، به او تعلق خاطر پیدا کرده و به یاد زندانی بودنِ خودش افتاده و برای مستند ساختن بیشتر این نامه‌ها، سفری به هندوستان کرده و از زندان و اتاقی که آزاد در آن زندانی بوده نیز دیدن نموده و در اخیر کتاب، مجموعه‌یی از عکس‌های این سفر را زیرِ نام سفرنامه به نشر رسانده است.
هم‌چنان در این مراسم، امرسنها سفیر هند در کابل نیز مولانا ابوالکلامِ آزاد را شخصیتی سیاسی، نویسنده و شاعر خواند و بیان کرد: آزاد یکی از شخصیت‌هایی بود که در کنار گاندی، در راه آزادی هنـد مبارزه کرد.
سفیر هند در کابل هم‌چنان افزود که پدرکلانِ مولانا آزاد، از هرات افغانستان بود و او نیز به افغانستان علاقۀ زیادی داشت.
امرسنها خاطرنشان کرد که مولانا علاوه بر فعالیت‌های فرهنگی و ادبی، به‌خاطر وحدتِ مسلمان‌ها و هندوها در هندوستان نیز بسیار کار کرده است.
هم‌چنان، دکتر سید مخدوم رهین وزیر اطلاعات و فرهنگ در این محفل گفت: «مولانا ابوالکلام آزاد، نه‌تنها یکی از نویسنده‌های برجسته، بل یکی از آزادی‌خواهان بزرگ، ادیب و فیلسوف شبه‌قاره بود که در راه آزادی شبه‌قاره در برابر استعمار بریتانیا، مبارزات بزرگ فرهنگی انجام داد و به زندان رفت و رنج‌ها کشید. او در دانایی و خردمندی، سرمشق دیگران بود و با اطلاعات عمیقی که از فرهنگ اسلامی و ملی ما داشت و با شناختی که از تمدن نو و عصر جدید حاصل کرده بود، شخصیت بزرگی از وی به‌وجود آمد که مایۀ الهام نسل جوان شد.»
دکتر مخدوم رهین افزود: «در نامه‌های مولانا آزاد که در کتاب غبارِ خاطر آمده است، سایه‌یی از ملالت و دردِ نهان نهفته است… مولانا اسطوره‌یی از مقاومت و شجاعت است که با فروتنی تمام در برابر ملتی که تا مغز استخوان درد می‌کشید، توانست مایۀ الهام آن‌ها و همۀ روشن‌فکران شبه‌قاره شود.»
شمس‌الحق آریانفر نویسند و پژوهش‌گر افغانستانی نیز یکی از سخنرانانِ این محفل بود. او ترجمۀ «غبارِ خاطر» به زبان فارسی را بسیار باارزش خواند و گفت: «افسر رهبین دانشوری‌ست که رنج و زحمت را بر خود پذیرفته و این گنجینه را یافته و برای ما ترجمه نموده تا همه‌گی با خواندن این کتاب، با سیاست و فرهنگِ هندوستان آشنا ‌شویم.»
آقای آریانفز ضمن اشاره به مأموریت محمد افسر رهبین به صفت اتشۀ فرهنگی افغانستان در هندوستان، افزود: «رهبین در جریان مأموریتش در هند، روابط فرهنگی خوبی را میان افغانستان و هندوستان ایجاد کرد و اثرهای خوبی را نیز در همین جریان، از زبان اردو به فارسی برگردان کرده است.»
گلنور بهمن شاعر و یکی دیگر از سخنرانان این محفل، مترجم «غبارِ خاطر» را یک چهرۀ مانا و دانا در ادبیات معاصر افغانستان خواند و تأکید کرد: «با شناختی که از آثار منظوم و منثور محمد افسر رهبین دارم؛ می‌دانم که او به زبان فارسی تسلط استادانه دارد و «غبار خاطر» را با زیبایی تمام ترجمه کرده است.»
پیش از «غبار خاطر»، غریب‌نواز (زنده‌گی‌نامۀ حضرت خواجه معین‌الدین چشتی)، شاعران فارسی‌سُرا در هند، و مجموعه‌شعری به زبان اردو به‌نام زخم نیز از کارهای ارزشمند محمد افسر رهبین شمرده می‌شدند که یا به زبان اردو نشر شده و یا از این زبان برگردان شده‌اند.
محمد افسر رهبین در سخنان خود در این محفل مژده داد که کار ترجمۀ مجموعۀ یادگار غالب؛ شعر و زنده‌گی‌نامۀ غالب یکی از شعرای سرزمین هندوستان را نیز به پایان رسانیده و در آینده‌یی نزدیک، آن‌ را چاپ و نشر خواهد کرد.
محی‌الدین احمد ابوالکلام آزاد، در سال ۱۸۸۸ به دنیا آمد و بعد از سال‌ها مبارزه و پیکار، در سال ۱۹۵۸ میلادی چشم از جهان فرو بست.
«هنـد آزادی گرفت»، «ترجمه‌القرآن» و «غبارِ خاطر» از آثار ارزشمند و ماندگارِ او به‌شمار می‌آیند.
برگردان کتابِ غبارِ خاطر در ۱۰۰۰ نسخه توسط انتشارات سعید و با همکاری بنیاد هند ـ افغانستان در کابل به نشر رسیده است.
محفل رونمایی از «غبار خاطر»، با صرفِ عصرانه و پیشکشِ یک جلد از این اثر به مهمانان، به پایان رسـید.