افغانستان در یک شرایط بسیار حساس قرار دارد و اگر نهادهای انتخاباتی مسوولیت و رسالت‎شان را به گونۀ «بی‎طرفانه» و «غیرجانبدارانه» انجام ندهند کشور به بحران خواهد رفت و مسوول این بحران بدون شک کمیسیون انتخابات و کمیسیون شکایات انتخاباتی خواهد بود.
برخی از تحلیلگران با بیان این مطلب، از عملکرد کمیسیون انتخابات در روز انتخابات نیز انتقاد می‌‎کنند. آنان می‎‌گویند که این کمیسیون یا به گونۀ عمدی و یاهم به دلیل ضعف مدیریتی در برخی مناطق اوراق رأی‌دهی را کم فرستاده است و کمیسیون شکایات انتخاباتی باید این مسأله را به درستی بررسی نماید.
عزیز رفیعی رییس مجتمع جامعه مدنی افغانستان می‌گوید: «کمیسیون انتخابات و کمیسیون شکایات هردو کمیسیون‌های بسیار ناموفق اند».
او تأکید می‌کند: «نبود برگه‌های رای‌دهی در مناطقی که بزرگترین رأی در آن‌جا وجود داشت، ضعف مدیریت کمیسیون انتخابات را نشان می‎دهد».
رفیعی همچنان افزود: «حالا بحث بر سر اقدام کمیسیون شکایات انتخاباتی است که عملکرد کمیسیون انتخاباتی را مبنی بر کمبود برگه‌های رای‌دهی درمناطق پرجمعیت، سازمان‌یافته تلقی می‌کند و یا اشتباه تخنیکی».
او گفت، بزرگترین مشکل هردو کمیسیون مشکل مدیریتی است و زمانی‌که در یک ارگان یا ریاست مدیریت ضعیف باشد، به همان اندازه مشکل ایجاد خواهد شد.
رییس جامعه مدنی، اعلام نتایج پنج درصد آرا از سوی کمیسیون مستقل انتخابات را به منظور آماده‌سازی نامزدن بازنده از لحاظ روانی عنوان می‌کند.
او می‌‎گوید که اعلام کل نتایج حساسیت‌هایی را ایجاد خواهد کرد؛ بنابراین کمیسیون نتایج را به طور تدریجی و با دلایل اعلام می‌کند تا قناعت سایر نامزدان فراهم گردد.
در همین حال، جعفر کوهستانی استاد دانشکدۀ حقوق دانشگاه کابل می‌گوید، هر چند کارکرد هر دو کمیسیون تا اکنون خوب بوده؛ اما نگرانی مردم پس از انتخابات است، زیرا مسأله تقلب یک مورد بسیار بحث برانگیز است.
وی همچنان اضافه کرد، کمبود برگه‌های رای‌دهی در مناطق پرجمعیت یک تقصیر بزرگ است و باید در این خصوص کمیسیون مستقل انتخابات به مردم افغانستان توضیح دهد.
کوهستانی تاکید کرد، زمانی‌که چهارده میلیون برگۀ رای‌دهی چاپ می‌شود و تعداد رای‌دهنده‌گان هم به همین پیمانه است؛ پس چرا در مناطق پرجمعیت مانند هرات برگه رای‌دهی تا ساعت ۹ قبل از ظهر تمام می‌شود؟
این استاد دانشگاه همچنان افزود، تمام این موارد سوالاتی اند که کمیسیون مستقل انتخابات باید به آن پاسخ دهد.
کوهستانی تصریح کرد، چون در افغانستان ما صاحب یک نظام شهروندی نیستیم و نبود یک نظام شهروندی رابطه‌ها را شکننده ساخته؛ بنابراین مردم به نتایج انتخابات دل بسته اند؛ اما اگر نتایج انتخابات شفاف نباشد، تنش‌ها اوج خواهد گرفت.
وی افزود، اگر کمیسیون انتخابات و کمیسیون شکایات در این مقطع زمانی بسیار حساس، رسالت شان را به گونۀ بی‌طرفانه ادا نکنند، کشور به طرف بحران خواهد رفت و مسوول این بحران هم هر دو کمیسیون خواهد بود.
کمیسیون مستقل انتخابات براساس فرمان شماره ۲۱ رییس جمهور به تاریخ یازدهم ثور سال ۱۳۸۳ ایجاد و در تشکیل رهبرى خود۷ عضو، به شمول یک رئیس ویک معاون که دو عضو آن خانم است، دارد.
بر اساس ماده ۱۵۶ قانون اساسی، کمیسیون مستقل انتخابات، صلاحیت و مسولیت اداره و نظارت بر هر نوع انتخابات و همچنان مراجعه به آرای عموم مردم، در کشور را عهده دار بود و بودجه این کمیسیون از کمک های جامعه جهانی تمویل می گردد.
کمیسیون شکایات انتخاباتی یک نهاد مستقل افغانستانی است که بر اساس ماده ۵۲ قانون اساسی، جهت تصمیم گیری در مورد تمام اعتراضات و شکایات مربوط به پروسه انتخابات ایجاد شده و این کمیسیون می تواند به شکایات در مورد نقض قانون انتخابات طوری که در ماده ۵۳ قانون تسجیل گردیده رسیده گی نماید و همچنان می تواند مطابق ماده ۵۴ محدودیت های را در صورت که مشخص شود که خلاف رفتاری صورت گرفته، وضع نماید.

ناجیه نوری