چند هفته پیش، به‌صورت ناگهانی این خبر در فضای رسانه‌ها پیچید که ملا معتصم آغا جان، یک‌تن از افراد ارشد طالبان، در شهر دبی ناپدید شده است. این خبر، نخست به‌وسیلۀ «اکسپرس تریبون» یک روزنامۀ پاکستانی منتشر شد و بعد از آن، امرالله صالح رییس پیشینِ امنیت ملی افغانستان در صفحۀ فیس‌بوکِ خود مطلبی در این خصوص نوشت. آقای صالح انتخابِ دبی را به عنوان محلِ گفت‌وگوهای صلح به وسیلۀ معتصم آغا جان غیرمنطقی دانسته و نوشته بود که اگر او اطلاعاتِ دقیق در مورد سیاست‌ِ کشورهای حوزۀ خلیج می‌داشت، شهر دبی را برای این کار انتخاب نمی‌کرد.
اما حالا مثل این‌که وضعیت پیچیده‌تر از آن شده که قبلاً به نظر می‌رسید. در تازه‌ترین مورد، وزارت خارجۀ افغانستان نسبت به ناپدید شدنِ ملا معتصم آغا جان در دبی واکنش نشان داده و از تلاش‌ها برای ردیابیِ او خبر داده است. وحید مژده از آگاهان سیاسی افغانستان که روابطی نزدیک با برخی از اعضای گروه طالبان دارد نیز، در گفت‌وگو با برخی رسانه‌ها ناپدید شدنِ معتصم آغا جان را کار استخبارات پاکستان (آی اس آی) در تبانی با برخی شبکه‌های اطلاعاتی کشورهای عربی دانسته است. به گفتۀ آقای مژده، احتمالاً معتصم آغا جان در دبی با افراد نامطلوب از نظر آی اس آی و شبکه‌های استخباراتی کشورهای عربی، تماس داشته و این موضوع سبب بازداشتِ او شده است.
مسلماً این‌ نوع ادعاها تا زمانی که از سوی منابع موثق تأیید نشوند، در حد گمانه‌زنی باقی می‌مانند و نمی‌توان چندان به صحت و سقمِ آن‌ها اعتماد کرد. اما نکتۀ مهم در ناپدید شدنِ این عضو سابق گروه طالبان، این است که تلاش‌های او بدون شک خشمِ برخی جناح‌های دخیل در قضیۀ افغانستان را فراهم کرده و این موضوع احتمالاً با مفقود شدنش در دبی رابطه دارد. اما پرسش اساسی این‌جاست که معتصم آغا جان چه نقشی در معادلات افغانستان به عهده گرفته بود که او را این‌قدر در محراق توجه نهادهای استخباراتی و جاسوسی قرار داده باشد؟
تا آن‌جا که معلوم است، عذرخواهی او از گذشتۀ خود، او را عملاً به یک مهرۀ سوخته در نظرِ بسیاری از سازمان‌های اطلاعاتی تبدیل کرده بود. طالبان نیز در زمانی که معتصم آغا جان نزدیکی‌هایی با ارگ ریاست‌جمهوری پیدا کرد، اعلام کردند که او نمایندۀ این گروه نیست و نمی‌تواند در گفت‌وگوهای صلح شرکت داشته باشد. با این اوصاف، می‌توان نتیجه گرفت که معتصم آغا جان جایگاه خود را در ساختار طالبان از دست داده بود و دیگر برای این گروه فرد مهمی به شمار نمی‌رفت.
اما معتصم آغا جان برای ارگ ریاست‌جمهوری فرد قابل توجهی به شمار می‌رفت، آن‌هم نه به دلیلِ این‌که او می‌توانست در تأمین صلح در افغانستان نقش بازی کند، چون از سوی ارگ‌نشینان نیز موقعیت و جایگاهِ او در چنین معادلاتی پوشیده نبود؛ بلکه به این دلیل که او می‌توانست سرپوشی بر ناکامی‌های این جناح در امر تأمین برقراریِ گفت‌وگوهای صلح باشد.
گروه شکست‌خوردۀ ارگ در پایان روزهای قدرتش، به گونۀ فزاینده تلاش می‌کند نشان دهد که در بازی گفت‌وگوهای صلح هم‌چنان سکاندار است و نادیده گرفتنِ آن از سوی برندۀ انتخابات می‌تواند این روند را زیان‌مند سازد. تلاش‌های اخیرِ شورای عالی صلح برای به‌اصطلاح از سر گیریِ گفت‌وگوها با نماینده‌گانی که گفته می‌شود از سوی ملا عمر رهبر گروه طالبان به دبی فرستاده خواهند شد، بخشی از این‌گونه تلاش‌های ناکام می‌تواند باشد. گروه ارگ در پایان مأموریتِ خود در افغانستان، با ارایۀ نوعی فضای مغشوش از وضعیتِ کشور، می‌خواهد مسالۀ صلح را هم‌چنان در انحصار خود داشته باشد.
واکنش در مورد ناپدید شدنِ ملا معتصم آغا جان، به‌جای این‌که ریشه در نگرانی‌های ارگ‌نشینان در مورد مسالۀ صلح در افغانستان داشته باشد، بیشتر افشاکننده و حکایتگر وضعیتِ پیچیده و گنگِ آن‌ها پس از برگزاری انتخاباتِ شانزده حمل است. از جانب دیگر، ملا معتصم آغا جان حتا در صورت آزادی، چه اقدام موثری می‌توانست در تأمین گفت‌وگوهای صلح داشته باشد؟… او همان‌گونه که آقای صالح متذکر شده، بهتر بود کابل را به عنوان محل اصلی بودوباشِ خود انتخابات می‌کرد و به‌سان برخی از چهره‌های دیگرِ طالبان که در حال حاضر در کابل زنده گی می‌کنند، در این شهر به‌سر می‌برد و اگر می‌توانست کمکی برای تأمین صلح از خود صورت دهد، از همین پایگاه استفاده می‌کرد.
در خارج زنده‌گی کردن و صدور اعلامیه از راه دور، به هیچ عنوان نمی‌تواند اقدامی آن‌چنانی برای تأمینِ صلح در افغانستان پنداشته شود. اگر چنین اقدام‌هایی موثر می‌بود، بدون شک گروه‌ها و شخصیت‌های مهم‌تری نسبت به ملا معتصم آغا جان در بیرون از افغانستان حضور داشتند تا این گره‌گشایی را انجام دهند. اما تجربۀ سال‌های جنگ نشان داده که هر اقدام بیرون از فضای افغانستان پیش از آن‌که در خدمتِ منافع ملی قرار گیرد، در دایرۀ استخباراتیِ کشورهای بیگانه محکوم به بن‌بست می‌شود.