بی‌گمان، کشورهای اسلامی در حال حاضر از توسعه نیافته‌ترین جامعه‌های بشری در همۀ عرصه‌ها در جهان استند. جهان اسلام با مصایب و مشکلات فراوانی دست و پنجه نرم می‌کند که رهایی یافتن از این مصایب و نابسامانی‌ها نیازمند عزمی جدی و کیاست و تدبیری خردمندانه و برنامه ریزی‌یی دقیق از سوی نخبگان و عقلای جهان اسلام است.
یکی از این نابسامانی‌ها و مصایبی که کشورهای اسلامی دچار آن شده اند حضور نسبتاً نیرومند و پُر سر و صدای «افراط‌گرایان مذهبی» در جامعه‌های اسلامی است که عملکردهای ننگین خود را به نام خدا و اسلام توجیه می‌کنند و همه روزه با ارتکاب کارهای وحشیانه و ددمنشانه توجه رسانه‌ها را به خود جلب می‌کنند و بهانۀ خوبی به دست دشمنان اسلام می‌دهند تا مسلمانان را موجوداتی وحشی و عقب‌مانده و تمدن‌ستیز معرفی کنند. حالا که به یاری اینترنت و ماهواره جهان به دهکده‌یی کوچک تبدیل شده میلیون‌ها انسان در روی کرۀ آبی-خاکی زمین، گواه صحنه‌های سر بریدن و کشتن انسان‌ها و رفتارهای خشونت‌آمیز از سوی افراط‌گرایان مذهبی استند و از خبرهای مربوط به وحشی‌گری آن‌ها آگاه می‌شوند. طبعاً میلیون‌ها آدمی که این‌گونه خبرها را دریافت می‌کنند به نخستین چیزی که فکر می‌کنند پیوند داشتن خشونت و تمدن‌ستیزی و دشمنی با خرد و منطق انسانی مسلمانان با اسلام و قرآن است نه این‌که بروند سراغ عامل‌های اجتماعی و سیاسی و فرهنگی‌یی که موجب گشته مسلمانان در فقر و بدبختی نگه داشته شوند و به مصیبت‌های عدیده‌یی گرفتار آیند.
مردم افغانستان سال‌ها با گوشت و پوست خود مشکلاتی را که افراط‌گرایان مذهبی بر آن‌ها تحمیل کرده اند احساس کرده اند و شناخت کافی نسبت به جریان افراط‌گرایی مذهبی دارند و به خوبی می‌دانند که وجود جریان افراط‌گرای مذهبی در یک کشور چه‌قدر خطرناک و ریشه‌برانداز و فاجعه‌بار است.
افراط‌گرایان دینی در برخی از کشورهای دیگر اسلامی نیز حضوری چشمگیر دارند.
یکی از گروه‌های تندرو که شباهت زیادی با «طالبان افغانستان» دارد و حتا گفته می‌شود که از الگوی حکومت‌داری طالبان پیروی می‌کند و اخیراً زبان‌زد رسانه‌ها شده گروه «بوکو حرام، Boko Haram) است.
«بوکو حرام» در زبان محلی نیجیریه معنای «آموزش غربی، حرام‌است» را افاده می‌کند. بوکو حرام، گروهی تندرو است که برضد حکومت نیجیریه دست به مبارزۀ مسلحانه می‌زند و می‌خواهد آن را سرنگون کند چراکه از نظر آن‌ها حکومت کنونی نیجیریه، حکومتی سکولار است و «احکام خدا» را اجرا نمی‌کند. گروه یاد شده طرفدار تعطیل شدن مدارس/ مکاتب عصری و خواستار اجرای قوانین شریعت- با قرائت طالبانی‌یی که از قوانین شریعت دارد- است. این در حالی‌است که قوانین شریعت اسلام از سال ۱۹۹۹ ترسایی در ۱۲ ایالت نیجریه- جایی که مسلمانان دارای اکثریت اند- در معرض اجرا گذاشته شده است.
بوکو حرام در سال ۲۰۰۲ تأسیس شد و از آن زمان تا کنون، دست به کشتارها و اختطاف‌های وسیع مردم زده است و توانسته حمله‌های پرشماری را برضد پلیس و ساختمان‌های دولتی و مراکز خدمات شهری و فروشگاه‌ها سازماندهی کند. در تازه‌ترین مورد، گروه تندرو «بوکو حرام» موفق شد در طی حمله‌یی مسلحانه به یک مکتب/ مدرسۀ شبانه‌روزی بیشتر از ۲۰۰ دانش‌آموز دختر این مکتب را برباید و بدین‌گونه آوازه‌یی جهانی پیدا کند. یک نوار ویدیویی که در اینترنت پخش شد رهبر بوکو حرام، ابوبکر شکائو، را نشان می‌دهد که مسؤولیت ربودن بیش از ۲۰۰ دانش‌آموز دختر را برعهده می‌گیرد و می‌گوید که آن‌ها را به عنوان کنیز در بازارها خواهد فروخت چرا که الله اجازۀ این کار را به او داده است! او در این ویدیو می‌گوید:«من دختران شما را در بازار می‌فروشم. من به شما دستور داده بودم که باید به آموزش‌های غربی نقطۀ پایان بگذارید و دختران‌تان را از رفتن به مدرسه‌های غربی منع کنید. دخترهای شما باید آموزش را ترک کنند و ازدواج کنند… خدا به من دستور داده که آن‌ها را بفروشم. آن‌ها اموال خدا هستند و من به اوامر خدا عمل می‌کنم.»
از آن‌جایی که اعضای گروه «بوکو حرام» معتقد به دوری‌گزینی از جامعۀ کفری نیجیریه هستند این گروه در آغاز به نام «جنبش هجرت» یاد می‌شد. طرفداران این گروه معتقد اند که آن‌ها موظف اند از جامعۀ کافر و جاهلی نیجریه که در آن حکومتی اسلامی برقرار نشده و قوانین اسلامی در آن اجرا نمی‌شود هجرت کنند. آن‌ها گروه‌های دیگر اسلامی را تکفیر می‌کنند چرا که این گروه‌ها در جامعۀ کافر زندگی می‌کنند و حاکمیت غیر خدا را پذیرا شده اند. در این‌جا به روشنی دیده می‌شود که این گروه به شدت متأثر از اندیشه‌های تندروانۀ سید قطب است. البته به درستی روشن نیست اعضای این گروه شناخت مستقیمی نسبت به سید قطب و نوشته‌هایش دارند یا این‌که این افکار به واسطۀ دیگران به آن‌ها رسیده است. البته ممکن‌است هیچ‌کدام از این دو گزینه درست نباشد و اندیشه‌های تکفیری از فرآورده‌های فکری اعضای بوکو حرام باشد و هیچ ربطی به سید قطب نداشته باشد.
یکی از ویژگی‌های این گروه، مبارزۀ بی‌امان و قاطع آن با مظاهر زندگی مدرن است. این گروه شرکت در انتخابات و پوشیدن تی‌شرت و پتلون و درس خواندن در مکتب‌های عصری را قدغن کرده است.
ظاهراً مخالفت‌های کورکورانۀ بوکو حرام با پدیده‌های مدرن در میان مردم نیجیریه که خاطرات خوبی از استعمار غربی ندارند هواخواهانی دارد. پیش از آمدن استعمار بریتانیا به نیجیریه، «خلافت سوکوتو» بر قلمرو وسیعی که شمال نیجریه بخشی از آن بود فرمانروایی می‌کرد. از همان دوره تا اکنون، بخشی از مردم نیجیریه با آموزش‌های غربی و سبک زندگی غربی دشمنی می‌ورزند.
نیجیریه، پُرجمعیت‌ترین و بزرگ‌ترین کشور افریقایی است. در این کشور حدوداً یک صد و شصت میلیون نفر زندگی می‌کنند که تقریباً نیمی از آن‌ها مسلمان اند و نیم دیگر آن‌ها مسیحی. شمال نیجیریه که خاستگاه بوکو حرام‌است منطقه‌یی فقرزده است و این مسأله باعث شده که گروه‌های تندروی همچون «بوکو حرام» به آسانی بتوانند از مردمان آن‌جا سربازگیری کنند.
باری یکی از تحلیل‌گران در مصاحبه با رادیو بی‌بی‌سی در بارۀ اقدام طالبان در مورد تخریب تندیس‌های بودا در بامیان گفته بود:«طالبان با منفجر کردن تندیس‌های بودا در بامیان به اندازه‌یی اسلام را بدنام ساختند که اگر اسرائیل در صد سال تلاش می‌کرد نمی‌توانست مثل طالبان، آبروی اسلام را ببرد.»
بیایید بی‌تعارف حرف بزنیم. هرگاه افرادی که آشنایی درستی با اسلام ندارند از طریق اینترنت یا کانال‌های تلویزیونی، سخنان آدم‌هایی مثل رهبر «بوکو حرام» را بشنوند چه برداشتی نسبت به آیین اسلام و مسلمانان به دست می‌آورند؟ ما همیشه از رسانه‌های غربی انتقاد می‌کنیم که چرا «اسلام‌هراسی» را تبلیغ می‌کنند و تصویری دل‌آزار از اسلام و مسلمانان به مخاطبان خود ارائه می‌کنند. آیا گاهی از خود پرسیده ایم که با این رفتارهای شنیع و زشت گروه‌های تندرو که نام اسلام عزیز را با خود یدک می‌کشند، رسانه‌های غربی چه نیازی به تبلیغات منفی برضد مسلمانان دارند؟ مسلمانان به قدر کافی برای رسانه‌های اسلام‌ستیز، خوراک تهیه می‌کنند و نیازی به بزرگ‌نمایی و دروغ‌بافی رسانه‌های غربی نیست.
هرچند مراجع دینی و نهادهای مذهبی در جهان اسلام همانند جامع الازهر و اتحادیۀ علمای مسلمان به ریاست دکتر یوسف قرضاوی و… رفتارهای بربرمنشانۀ بوکو حرام را محکوم کرده اند و اسلام را مبرّا از این‌گونه کارهای شناعت‌آلود دانسته اند؛ ولی دریغ‌مندانه تلخی ماجرا در این‌است که هر قدر که نخبگان جهان اسلام و علمای میانه‌رو و روشن‌بین اسلامی بکوشند «چهرۀ رحمانی اسلام» را در معرض دید جهانیان قرار دهند، رفتار ناسنجیده و عقب‌گرایانه و جاهلانۀ گروه‌هایی همچون طالبان و بوکو حرام و… همۀ رشته‌های آنان را پنبه خواهد کرد و نقشه‌های‌شان را نقش برآب خواهد ساخت، چه این‌که از قدیم گفته اند:«دو صد گفته چون نیم کردار نیست.» عقل عوام در چشم‌شان‌است و هر چیزی را که با چشمان خود ببینند باور می‌کنند.