اگر به انتظارِ صندوق‌های رای که بسیار لکه‌دار شده‌اند بنشینیم، این نگرانی را نیز باید با خود حمل کنیم که از این صندوق‌های ملامت‌بار، چیزی خاصی که تأمین‌کنندۀ عدالت باشد، به دست نخواهد آمد؛ زیرا ارگ ریاست‌جمهوری چنین چیزی را نمی‌خواهد و حساب‌وکتاب و نیتِ قلبیِ خارجی‌های ناظر بر تفتیشِ آرا نیز مشخص نیست. با این وصف، اگر دولتی بر بنیـاد آرای تقلبی و «گوسفندهای چاق‌شده» به‌وجود بیاید، آن دولت یقیناً مشروعیتِ لازم را نخواهد یافت و بقای آن‌هم از هم‌اکنون زیر سوال است.
اما برای این‌که از این وضعیتِ آشفته و خطربار عبور کنیــم، باید به یک فرمولِ جدید رو بیــاوریم و آن فرمول، چیزی جز ایجاد دولت وحدتِ ملی نخواهد بود.
طرحِ تشکیل دولت وحدت ملی، چند سال پیش در افغانستان از نشانیِ کنفرانسِ آجندای ملی مطرح شده بود و این طرح سرانجام توانست مورد توجه جامعۀ جهانی به‌خصوص امریکا نیز قرار بگیرد. پس از پادرمیانی جان کری میان نامزدان انتخاباتی، هر دو نامزد به توصیۀ ایالات متحدۀ امریکا به تشکیلِ چنین دولتی توافق کردند و حالا فرصتِ آن است که برای عملی شدنِ آن دست به کار شوند.
اما با گذشتِ هر روز مشخص شد که ستادهای انتخاباتی نامزدانِ ریاست‎جمهوری، تعریفِ مشخص و واضحی از دولتِ وحدت ملی ندارند و هر کدام تعاریفِ متفاوتی از دولت وحدتِ ملی ارایه می‎کنند؛ چنان‌که این وضع تا هنوز ادامه دارد و فاصله‌ها روز تا روز فزونی می‌گیرند.
در چنین فرصتی، کنفرانس آجندای ملی به پشتوانۀ زحماتِ چندین‌ساله‌اش، بهترین و معتبرترین منبعِ فکری‌یی است که می‌تواند در این زمینه هر دو تیمِ انتخاباتی را یاری رساند تا آن‌ها بر سرِ راه‌های تشکیل دولت وحدت ملی، به تفاهم و توافق برسند تا راه به چاه نرسد. چه‌گونه‌گیِ تشکیلِ دولت وحدت ملی در برایند انتخابات و عناصر تشکیل‌دهندۀ آن، باید به کمکِ کنفرانس آجندای ملی و با اشتراکِ هر دو تیم انتخاباتی به بررسی گرفته شود تا بدون برخورد به یک بن‌بستِ ویران‌بارِ دیگر، راه برای تشکیل دولت وحدتِ ملی هموار گردد.
مسلماً با توجه به شرایطی که در آن قرار داریم، هیچ نامزدی به‌تنهایی نمی‌تواند با کسب پیروزی در انتخابات، یک دولتِ مقتدر و باثبات به میان آورد. زیرا چالش‌های زیادی در همان صبحِ پیروزی فرا راهش قرار می‌گیرد که او ‌جز با رو آوردن به مولفه‌های تشکیلِ یک دولت با قاعدۀ وسیعِ ملی و مردمی، قادر به رهبری جامعه نخواهد شد. چنان‌که دیدیم در بحرانِ به‌وجود آمده پس از برگزاری دور دوم انتخابات، چیزی نمانده بود که کشور به سوی جنگ و تجزیه برود. فقط دوراندیشیِ داکتر عبدالله و مداخلۀ جامعۀ جهانی در پروسه، سبب شد که وضعیت به شکلِ عادی برگردد.
اکنون نیز به تأکید باید گفت که پیش از آن‌که اعلام نتایجِ انتخابات راه‌گشای مسالۀ افغانستان واقع شود، شناختِ دولت وحدت ملی و چه‌گونه‌گی تشکیلِ آن است که می‌تواند کشور را از این بحرانِ به‌ظاهر فروکش‌کرده عبور دهد.
خوب است که حالا طراحان و پیشنهادکننده‌گانِ اصلیِ طرحِ تشکیل دولت وحدتِ ملی در افغانستان، که همانا اعضای کنفرانس آجندای ملی استند، به توضیح و تعریفِ چنین دولتی بپردازند. زیرا تا زمانی که این حلقه، زوایای مبهمِ این طرح را روشن نسازند، دیگران نمی‌توانند در این زمینه کاری از پیش برند.
اساساً دولت وحدت ملی، یک قالبِ معین و مشخص ندارد و این طرح در جوامعِ مختلف به روش‌های گونه‌گون عملی شده است. در افغانستان هنوز روی تشکیل دولت وحدتِ ملی، بحث‌ها و جدل‌ها جریان دارد و تیم‌های انتخاباتی هر یک بر بنیاد علایق خودشان، از دولت وحدتِ ملی تعریف ارایه کرده‌اند. از این رو، برگزاری سلسله‌نشست‌های کنفرانس آجندای ملی به‌هدفِ توضیحِ مولفه‌ها و ساختارِ اساسیِ دولت وحدتِ ملی در شرایط امروزِ افغانستان، باید برای هر دو ستاد انتخاباتی از اهمیتِ زیادی برخوردار باشد. جمع کثیری از نخبه‌گانِ افغانستان زیر چتر آجندای ملی گرد آمده‌اند و با تبادل اندیشه، مسیر ذهنی و عملیِ رسیدن به این مأمول را هموار می‌سازند. عقلانیت و منطق حکم می‌کند که نامزدان انتخابات ریاست‌جمهوری، با مراجعه به این منبعِ اندیشه‌یی(کنفرانس آجندای ملی)، افغانستان را از یک سقوطِ هولناکِ تاریخی نجات دهند.