عمر محمدی ـ روزنامه‌نگار

احمدشاه مسعود شخصیتی چندبُعدی بود. او در پهلوی مبارزاتِ نظامی‌اش چه در دورانِ جهاد علیه تجاوز ارتش سرخ و چه در دورانِ مقاومت در برابر تروریستان بین‌المللی، به بخش‌های سیاسی، فرهنگی و رسانه‌ها توجه قابلِ ملاحظه‌یی داشت. احترام به آزادی بیان و رسانه‌ها، یکی از دلایل محکمِ باورمندیِ مسعود به ارزش‌های دموکراتیک بود، آن‌هـم در زمانی که فضای قهر و جنگ همه‌جا را فرا گرفته بود.
احمدشاه مسعود، با صداقت و تقوای سیاسی‌یی که داشت، از گفتنِ حق نمی‌هراسید. بنابراین، به هر نوع پرسش در هر مورد بی‌باکانه و صادقانه پاسخ می‌داد. چه‌قدر زیبا جلوه‌گر می‌شود وقتی یک فرمانده نظامی در سخت‌ترین شرایط جنگی با رسانه‌ها و خبرنگاران میانۀ خوب داشته باشد. او برای تمامی خبرنگاران چه خارجی و چه داخلی، در خط مقدمِ جنگ تسهیلات را مساعد می‌کرد تا به‌راحتی به کارهای خبرنگاری‌شان بپردازند.
فرمانده مسعود، در دشوارترین شرایط، احساساتی نمی‌شد و هیچ نشانه‌یی از بدرفتاریِ او با خبرنگاران دیده نشده است. با وجود این‍‌که پیوسته مصروفِ مبارزه با وحشی‌ترین دشمنانِ کشور بود، بازهم حرف‌ها و سخنانِ او حولِ مفاهیمی مانندِ مردم‌سالاری، انتخابات و آزادی‌های اصلی و اساسیِ انسانی می‌چرخیـد. مسعود به مسلکِ خبرنگاری ارزش قایل بود، از این‌رو مصاحبه‌شوندۀ خوبی برای خبرنگاران به شمار می‌آمد. او با متانت، حوصله‌مندی و با لحنِ زیبا و جبینِ گشاده با خبرنگاران حرف می‌زد و این سلوک و رفتارِ منحصر به فردِ او، ویژه‌گی‌های یک ابرمرد را به نمایش می‌گذاشت. هیچ پیامِ ضدونقیضی در مصاحبه‌های او دیده نمی‌شد، از این‌رو خبرنگاران همه آرزومنـد مصاحبه با وی بودند.
پیام مسعود در مصاحبه‌هایش با خبرنگاران، پیامِ صلح و زنده‌گیِ مبتنی بر ارزش‌های مردم‌سالاری بود. او همواره در تلاش به‌دست آوردنِ حقوقِ مردم بود و پیوسته از صلح، انتخابات و وحدت مردمِ افغانستان حرف می‌زد.
احمدشاه مسعود در مستندسازی جهاد و مقاومت، نقش مهمی را بازی کرد. او در پهلوی مبارزات نظامی‌اش، برای مستندسازی رویدادها نیز تلاش می‌کرد و برای نسل‌های آینده اطلاعات و مستنداتی را از خود به‌جا ماند تا آن‌ها حقانیتِ مبارزه‌اش را از نوشته‌ها و نوارهای ویدیوییِ رسانه‌های داخلی و خارجی دریابـند. جا دارد که همین‌جا یکی از سخنان معروف و ماندگارِ احمدشاه مسعود که مبینِ باور عمیقِ او به آزادی‌های اصلی و اساسیِ انسانی‌ست را نقل کنم. مسعود می‌گفت: یک علتِ عمدۀ مشکلاتی که هم‌اکنون با آن مواجه هستم این است که به آزادی عقیده و بیان در کشورم ایمان دارم. از این مقولۀ حکیمانه و فلسفیِ او هویداست که گروه‌هایی سد راه آزادی‌های انسانی در این کشور شده بودند و مبارزۀ او برای از بین بردنِ این سد و به‌دست آوردن آزادی مردمش بود و این اندیشۀ سبز و سخنان گهربار او، نشانگرِ حقانیت و آزادمنشیِ اوست.
یکی از عوامل جهانی شدنِ شخصیت مسعود این بود که به رسانه‌ها و آزادی بیان باورِ کامل داشت و به این باور بود که می‌تواند قسمتِ عمدۀ مبارزاتش را از طریق رسانه‌ها به پیش بَرد و از این طریق، درستیِ مبارزه‌اش را به جهانیان بنمایاند. مسلماً این کار نیازمند تأمینِ ارتباط با رسانه‌ها بود که مسعود این پشتکار و درایت را داشت که بهترین رابطه را با رسانه‌ها تأمین کنـد. چنان‌که در پهلوی نبرد و مبارزۀ نظامی، یکی از عوامل عمدۀ دیگر در جهانی ‌شدنِ شخصیت مسعود، رابطۀ نیکِ او با خبرنگاران بود. خبرنگاران همواره از او ستایش می‌کردند. مسعود از رسانه‌ها برای تبلیغاتِ میان‌تهی استفاده نمی‌کرد، بل صدای برحقِ مردمِ خود را که در یک جنگِ نامتوازن گیر مانده بودند را بلند می‌کرد. او گلویی برای صدای خاموش‌شدۀ مردمِ خود بود؛ مردمی که برای آزادی و مردم‌سالاری می‌رزمیدند. مسعود، صادقانه حرف‌های مردمِ خود را بازتاب می‌داد و در قلبِ آن‌ها جا می‌گرفت. اخلاق، سیرت و سلوکِ احمدشاه مسعود به حدی پسندیده بود که حتا خبرنگارانِ خارجی تحت تأثیرِ شخصیتِ وی قرار می‌گرفتند و به‌دلیل آزادمنشی و جوان‌مردی‌یی که داشت، خبرنگاران از پرسیدنِ هیچ پرسشی هراس نمی‌کردند و مسعود مهربانانه به همۀ پرسش‌ها پاسخ ارایه می‌کرد.
مسعود، مودبانه و صمیمی با خبرنگاران صحبت می‌کرد و فضا را طوری مساعد می‌ساخت که جرأت اخلاقیِ خبرنگاران سلب نشود. بعضی اوقات با شوخی‌های مودبانه و کوتاه به پرسش‌های خبرنگاران می‌پرداخت و آن‌ها را مشتاق‌تر و کنجکاوتر می‌ساخت. او می‌دانست که با خبرنگاران چه‌گونه رویه کند؛ از این‌رو هیچ‌گاه با پاسخ‌‌های خشن دل خبرنگاران را نمی‌رنجاند. صادقانه و بی‌آلایش و به دور از تکلف حرف می‌زد. او پیش از پرسش خبرنگاران، برای ارایۀ هر پاسخی آماده بود و این از آگاهیِ ژرفِ او ناشی می‌شد. مسعود به پرسش‌های خبرنگاران دقیق گوش می‌کرد و پاسخ را مطابق به پرسش‌ها ارایه می‌داد. پاسخ‌های وی محکم، پخته، سنجیده، همه‌جانبه و مدلل بودند.
مسعود ویژه‌گی‌های فراوانی داشت و یکی از ویژه‌گی‌های اخلاقیِ او با وجود آن‌که خود فرمانده جنگ بود، اعتقاد راسخش به قدرتِ فرهنگ در مقابل جنگ بود. او به قیمتِ جانش به باورهایش ارزش قایل بود و حتا برای باورهایش جانِ خود را فدا می‌ساخت. سرانجام در ۱۸ سنبلۀ ۱۳۸۰ خورشیدی، احمدشاه مسعود قهرمان جنگ و آزادیِ بیان توسط دو تروریستِ عرب که خود را خبرنگار جا زده بودند، به شهادت رسید. قاتلانِ مسعود در دوربین فلم‌برداری‌شان بمبی را جاسازی کردند و به بهانۀ مصاحبه، خود را به او رساندند و آن را انفجار دادند. گفته می‌شود که افراد نزدیک به مسعود، به او مشوره داده بودند که از مصاحبه با آن دو خودداری کنـد، ولی مسعود از آن‌جایی که به آزادی بیان باور کامل داشت، این مشورۀ اطرافیان را نپذیرفت و جانِ خود را در راه دادنِ اطلاعات به رسانه‌ها قربان کرد و به ابدیت پیوست.