یکی از شعارهای اصلی دولت وحدت ملی، مبارزه با فساد و بروکراسی در نهادهای دولتی افغانستان است. دکتر اشرف غنی و داکتر عبدالله رهبران دولت وحدت ملی، هر دو بر مبارزۀ جدی در برابر فساد در نهادها تأکید کرده و خواستار اصلاحات سریع و بنیادین در تمامی اداره‎های دولتی شده‎اند.
متأسفانه به دلیل محافظه‎کاری مفرط و ضعف در رهبری دولت پیشین، فساد در تمامی نهادهای دولتی افغانستان ریشه دوانید و به همین دلیل، افغانستان در جمع سه فاسدترین کشور دنیا قرار گرفت.
اکنون، کمتر اداره‎‏یی را می‎شناسیم که در آن فساد وجود نداشته باشد. اما در بسیاری از این اداره‎ها، نوع فساد زیاد محسوس و آشکار نیست.
این درحالی است که مأموران و کارکنان برخی از اداره‎ها، به گونۀ مستقیم از مردم و از مراجعین پول و رشوه تقاضا می‎کنند. یکی از این اداره‎های به شدت فاسد، «مرکز ثبت احوال نفوس» واقع در کارته پروان کابل است. این اداره‏، به‌گونۀ قرون وسطایی مدیریت می‎شود و به دلیل بروکراسی وحشتناکی که در آن حاکم است، مراجعین برای انجام یک کار ده دقیقه‎یی، باید ساعت‌ها و حتا روزها پایین و بالا بدوند و سر انجام در بدل پول و رشوه، کارشان انجام شود.
روز گذشته، همانند صدها تن از هموطنان‎مان، برای تصدیق تذکرۀ تابعیتم به این اداره مراجعه کردم. بدون هیچ مبالغه‌ و بزرگ‎نمایی‌یی، این نهاد را که یکی از اداره‎های مربوط به وزارت داخله است، فاسدترین و رسواترین ادارۀ دولتی افغانستان یافتم.
از راننده‏های این اداره گرفته تا مأموران و… غرق در فساد و رشوه‎ستانی هستند. کارکنان به خاطر فراهم‌ساختن زمینۀ رشوه و گرفتن پول، مراجعین را به ولایت‎های دور دست افغانستان راجع می‎سازند.
بروکراسی بغرنج و پیچیده‎یی‌که در این اداره حاکم است، همۀ شهروندان را به ستوه آورده است. در هر غرفه و دفتر فرسودۀ این اداره، صدها تن صف می‎کشند تا کارشان انجام شود. اما یک دفتر به دفتر دیگر کارها را پاس می‎دهد. فریادهای ده‎ها تن از مراجعه‌کننده‎گان را دیروز گواه بودم. فریادهایی‌که کسی نیست به آن‌ها گوش بسپارد. در این اداره، کوچکترین اصلاحاتی در سیزده سال گذشته صورت نگرفته است. سیستم مدیریتی و اداری بسیار کهنه و فرسودۀ اداری در این نهاد حاکم است.
این مقاله در حالی نگاشته می‏‎شود که وزارت داخله اخیراً در نامه‎یی به اتحادیۀ ژورنالیستان، برخی رسانه‎ها را متهم ساخته است که تلاش می‎ورزند نهادهای امنیتی را بدنام سازند. من در این مقاله، به دنبال بدنام‎سازی هیچ نهاد و اداره‎یی نیستم. صرف حقایقِ تلخی را که شاهد بودم، به گوش مقام‎ها و مسوولان می‌رسانم. جا دارد از اداره‌‌هایی‌که اصلاحات جدی را در بخش‌های کاری خویش وارد کرده‌اند، نیز یادآوری نمایم.
یکی از این اداره‌ها، ریاست پاسپورت است که آن‌هم تحت قیمومیت وزارت داخله قرار دارد. بامداد دیروز با مراجعه به ریاست پاسپورت، این اداره را یکی از پاک‌ترین و مدرن‏ترین اداره‌های دولتی افغانستان یافتم.
با واردشدن به دروازۀ ریاست پاسپورت، با رییس این اداره بر خوردم که به‌گونۀ مستقیم از کار کارکنان ریاست پاسپورت نظارت می‎کرد. صدها نفر به این اداره روزانه مراجعه می‎کنند و بدون تأخیر و تعلل، کارها به گونۀ سریع انجام می‏شود.
سیستم اداری ریاست پاسپورت، مدرن و الکترونیکی است. سیستم اداری مدرن، ریشۀ فساد و بروکراسی منفی (کاغذپرانی) را از این نهاد برچیده است و سبب عرضۀ خدمات در کمترین وقت به شهروندان شده است.
حالا وزارت داخلۀ کشور به ویژه رهبری این وزارت باید در راستای اصلاحات در ادارۀ ثبت و احوال نفوس گام بردارد.
رهبری وزارت امور داخله اگر خواهان اصلاحات و تغییر در ادارۀ ثبت احوال نفوس است، حد اقل برای یک بارهم اگر شده به این اداره مراجعه کرده و وضعیت رقت‎بار و ناراحت‎کنندۀ حاکم در آن را مشاهده کند. زیرا فساد در این نهاد سبب بدنامی کل وزارت داخله می‌شود.