فضای این روزهای مجلس نماینده‌گان دیدنی است. معرفی نامزدوزیران و بالا گرفتن جنجال‌های تازه بر سرِ نامزدانِ دارای دوشهروندی، یک بارِ دیگر شورِ تازه به مجلس بخشیده و آن رخوت و آرامشِ چند روز پیش، جای خود را به سروصدا و غالمغال داده است. در یک مورد، حتا چند عضو پارلمان بر سرِ مسالۀ افراد دارای دوشهروندی به جانِ هم افتادند و نزدیک بود مادر ملت را به عزای آن بنشانند. چه‌ها نبود که نثار یک‌دیگر کردند و چه در دست‌های‌شان قرار نگرفت که به سر و روی هم زدند.
گرمی بازارِ مجلس نماینده‌گان، ربط وثیق با معرفی نامزدوزیران دارد. عده‌یی موافقِ عدم رای دادن به نامزدوزیرانِ دارای دوشهروندی‌اند و مصوبۀ این مجلس را اصل قرار می‌دهند، اما عده دیگر چنین امری را مخالف قانون و در مغایرت با حقوق شهروندی افراد می‌دانند. هر دو جناح هم در حقانیت مواضعِ خود کمترین شک ندارند و به همین دلیل یکدیگر را به معامله‌گری و خورد و بردهای کلان متهم می‌کنند.
در مورد این‌که واقعاً کی‌ها حق‌به‌جانب‌اند، تا به حال هیچ نظرِ سومی داده نشده است. اما این جروبحث‌ها سبب نمی‌شوند که کار مجلس و ارایۀ برنامه‌های نامزدوزیران به تأخیر بیفتد. نامزدوزیران هر روز بر اساس اجندای مجلس نماینده‌گان، وارد تالار می‌شوند و زمانی که از آن‌ها خواسته می‌شود، پشت میز می‌روند و برنامه‌های خود را یک به یک از روی خط می‌خوانند. برنامه‌ها نیز چنان خوب و عالی‌اند که کمتر می‌توان در مورد آن‌ها اظهار نگرانی کرد!
نامزدوزیران به هر شکل ممکن تلاش دارند قناعتِ مجلس را فراهم کنند. وقتی نامزدوزیرِ تحصیلات عالی برنامه‌های خود را ارایه می‌کرد، چنان تبحری از خود بروز داد که نزدیک بود همه انگشتِ حیرت به دندان بگزند. خانم افغان که ظاهراً مشکل سنِ خود را حل کرده، چنان نبض مجلس را به‌دست گرفت که همه برایش کف زدند. خاطره افغان پیش از این در برخی رسانه‌ها متهم به جعل سند در مورد سن واقعیِ خود شده بود.
نامزدوزیران با برنامه‌های عالی و مدون وارد مجلس می‌شوند و هر کدام به قدر توان و استعداد خود برنامه ارایه می‌کند. می‌گویم هر کس به قدر توان و استعداد خود؛ چون یک برنامۀ کلان در کشور وجود ندارد که نامزدوزیران با پیروی از آن برنامه‌سازی کنند. آقای غنی وعده داده بود که برنامۀ پنج‌سالۀ دولت را ارایه می‌کند، اما آن چه را که او در روز نخست معرفی نامزدوزیران در مجلس خواند، هیچ شباهتی به یک برنامۀ منظم نداشت که بتوان از آن به برنامۀ دولت در پنج سال آینده تعبیر کرد. آقای غنی مثل همیشه حرف‌های کلی مطرح کرد که فقط به درد افکار عمومی می‌خورد. من گاهی می‌پرسم که اگر به‌جای این نامزدوزیران افراد دیگری می‌بودند، بازهم چنین برنامه‌هایی می‌داشتند؟ بدون شک خیر.
برنامه‌های هر نامزدوزیر مختصِ خودش است و بدیل هم ندارد. این یکی از مشکلات اساسیِ افغانستان است که یک برنامۀ کلان وجود ندارد که به عنوان نقشۀ راه عمل کند و نامزدوزیران در سایۀ آن، برنامه‌های خود را برای وزارت‌های پیشنهادشده تدوین کنند. نامزدوزیران به قدر استعداد و توانایی خود افرادی را دعوت می‌کنند که برای‌شان در مورد وزارت پیشنهادی اطلاعات ارایه کند و آن‌گاه ایشان اگر توانایی نوشتن را داشته باشد خودش، و اگر نداشته باشد کسی را استخدام می‌کند که بیانیه‌اش را برای مجلس بنویسد. در سیزده سال گذشته روال وزیر شدن در افغانستان چنین بوده است و حالا نیز ادامه دارد. در گذشته، منتقدان دولتِ پیشین را مقصر می‌خواندند و می‌گفتند دولت بدون برنامه است، اما حالا چه توجیهی می‌تواند وجود داشته باشد؟
موضوع جالبِ توجهِ دیگر در مجلس نماینده‌گان این است که در زمان ارایۀ برنامه‌های نامزدوزیران، تالار مجلس تقریباً خالی به نظر می‌رسد، مثل این‌که نماینده‌گان مردم به کارهای مهم‌تری از شنیدن حرف‌های مفتِ نامزدوزیران مشغول باشند. اما این افراد به محض فرا رسیدن زمان سوال، در تالار حضور پیدا می‌کنند و سوال‌های از قبل تدارک دیده شده را به نشانی هر یک از نامزدوزیران حواله می‌کنند. اما جالب‌تر این که وقتی زمان پاسخ‌گویی نامزدوزیران فرا می‌رسد، باز تالار مجلس خالی می‌شود. این موضوع در چند نوبت، باعث سروصداها و انتقادهایی هم شد، ولی کمتر گوش شنوایی برای این‌گونه انتقادها وجود دارد. آیا رویه و اخلاقِ پارلمانی چنین است؟
مردم از نماینده‌گانِ خود انتظار دارند که به‌دقت به برنامه‌های نامزدوزیران گوش دهند، آن‌ها را تحلیل و ارزیابی کنند و بر اساس آن،‌ از نامزدوزرا سوال بپرسند. چنین روحیه‌یی می‌تواند نفس بررسی قابلیت‌های نامزدوزیران را زیر پرسش ببرد.
و اما موضوع مهمِ دیگر که این روزها با ورود نامزدوزیران به مجلس ورد زبان‌هاست، برخی زدوبندها و معامله‌گری‌ها برای دادن رای به نامزدهای یک تیم و رد نامزدوزیرانِ تیمِ دیگر است. گفته می‌شود در عقب چنین برنامه‌یی، برخی افراد قدرتمند قرار دارند و می‌خواهند فضای مجلس را به تنش بکشند. توطیه‌گری در مجلس همواره مطرح بوده، اما این‌بار می‌تواند تبعات خطرناکی برای جامعه داشته باشد. اگر این گفته‌ها واقعاً صحت داشته باشند، پس می‌توان صحت گفته‌های پیش از آن را هم پذیرفت که برخی رسانه‌ها عده‌یی از نامزدوزیران را پیش‌مرگِ تعدادی دیگر خوانده بودند. بر اساس استدلال این رسانه‌ها، رییس جمهوری تعدادی را به مجلس معرفی کرده تا رای نیاورند.
اما فضای مجلس در روزهای پسین، حامیان و مخالفانِ خود را هم داشته است. عده‌یی این رویکردِ مجلس را نوعی بلوغ سیاسی می‌دانند، درحالی‌که به باور عده‌یی دیگر این رویه چیزی بیشتر از سقط جنینِ دموکراسی نباید تعبیر شود.