کمتر از یک هفته به نوروز و نو شدن مانده، در پنجشیر اما هنوز مردم به فکر کهنه‌برف‌های طغیان‌گرِ چند هفته پیش‌اند. طبیعت با زخمی که به هموطنان‌مان در پنجشیر و برخی ولایات دیگر زد، حالا در فکر رنگ و چهره نو کردن و بازگشت به اصلِ خویش است؛ با این حال اما هنوز معلوم نیست که رنگ و چهرۀ هموطنان داغدارمان در پنجشیر چه‌وقت بدل خواهد شد. هرچند داغِ از دست دادنِ عزیزان، داغِ بزرگ و دیرپایی است، اما با همدردیِ مردمی با این عزیزان، ارایۀ درستِ خدمات به آن‌ها و توزیع عادلانۀ کمک‌های دریافتی، شاید بتوان بازهم شکوفۀ لبخندی بر گونه‌های سردِ آن‌ها کاشت.
در این میان، بحث کمک‌های دریافت‌شده از اهمیت ویژه‌یی برخوردار است. گزارش‌ها حاکی از آن است که طی این مدت، کمک‌های قابل توجهی از سوی مردم، نهادهای خیریه و کشورهای دیگر به پنجشیر گسیل شده است که در صورت استفادۀ بهینه از آن‌ها، نه تنها وضع آسیب‌دیده‌گان سروسامان نسبی می‌یابد، که حکومت می‌تواند در بازسازی مناطق تخریب‌شده و اتخاذ تدابیر پیش‌گیرانۀ جدید هم از این منابع استفاده کند.
تجارب تلخِ گذشته در مدیریت بهینۀ کمک‌های دریافتی به‌خصوص پس از حادثه لغزش زمین در ارگوی بدخشان، حالا ترس حیف‌ومیل شدنِ کمک‌ها را در دل همۀ مردم راه داده و نگرانی‌های بسیاری را دامن زده است. این تجربۀ ناامیدکننده سبب شده که بسیاری از هموطنان با شایبۀ حیف‌ومیل شدن کمک‌ها، تلاش برای کمک‌رسانی به آسیب‌دیده‌گان از کانال‌های تعریف‌شدۀ حکومتی و غیرحکومتی را امری بیهوده بدانند و جمعی برای رساندن و توزیع کمک‌های‌شان، خود عازم مناطق آسیب‌دیده شوند و جمعی دیگر از کمک کردن منصرف شوند.
واقعیت تلخِ زمانه این است که متأسفانه فسادِ روبه‌رشدِ شبکه‌یی در کشور چنان ریشه دوانده که با سرعتِ شگفت‌انگیزی در هر گوشه‌وکنار کشور و در هر سازوکارِ تازه‌تأسیس نفوذ می‌کند. این مسأله سبب شده است که حتا مکانیزم‌های امدادگر هم از آفاتِ انکارناپذیرِ این پدیدۀ شوم و مذموم بی‌نصیب نمانند و به مرور زمان با تأثیر پذیرفتن از آن، با بحران مشروعیت مواجه شوند. چنین روند فلج‌کننده‌یی سبب می‌شود که به مرور زمان، حتا اعتماد به مقدس‌ترین نهادهای امدادرسان هم رنگ ببازد و نرخ نارضایتی در مقابل آن‌ها بیشتر شود.
حکومت وحدت ملی که مبارزه با فساد را یکی از رسالت‌های اصلیِ خود می‌داند و در اولین مانور اقتدارنمایانۀ خود، پروندۀ بزرگ‌ترین فساد مالی در کشور را به دادستانی و دادگاه فرستاد، به‌خوبی می‌داند که در صورت ضایع شدن کمک‌های گسیل شده به پنجشیر، با چه روسیاهی‌یی مواجه می‌شود. حساب کم‌وکیفِ این کمک‌ها برخلاف سایر پول‌های کلانِ حکومتی که کسی از آن‌ها خبر ندارد، از آن‌جا که مستقیم از جیب مردم وطن‌دوست‌مان پرداخت شده، برای همه روشن است و در صورت حیف‌ومیل شدن آن‌ها، انتقادات و واکنش‌هایی تندی را به آدرس حکومت به‌راه خواهد انداخت.
حضور یافتن رییس‌جمهور و رییس اجراییه در روزهای اول رویداد پنجشیر، در این ولایت، اقدام شایسته‌یی برای همدردی آن‌ها با آسیب‌دیده‌گان و رصد کردن اوضاع از نزدیک بوده است. این حرکتِ نمادین اما به هیچ‌وجه به‌تنهایی بسنده نیست؛ سران حکومت وحدت ملی باید بدانند که برای ارایۀ مناسبِ خدمات و به منظور توزیع عادلانۀ کمک‌ها و روی دست گرفتن برنامه‌های استراتژیک معطوف به آینده، نیازمندِ یک برنامه و سازوکار پاسخ‌گو و سالم هستند. این سازوکار جدید و برنامۀ جامع باید با محاسبۀ دقیقِ میزان کمک‌ها و ضرورت‌های کوتاه‌مدت و درازمدت در مناطق آسیب‌دیده، مبالغ مشخص و شفافی را به بخش‌های مختلف اختصاص دهد.
توزیع ناعادلانۀ کمک‌ها و چور و چپاول آن‌ها، چنان‌چه در ارگوی بدخشان شاهدش بودیم، تنها بخشی از آفت ممکن در این روند خواهد بود. به عبارت دیگر، جلوگیری از این آفت، مرحلۀ آغازینِ یک برنامۀ جامع و همه‌گیر باید باشد. دقت در توزیع کمک‌های نقدی و غیرنقدی به خانواده‌های آسیب‌دیده، باید چنان شفاف صورت گیرد که هیچ شاکی‌یی در پروژه وجود نداشته باشد. ورنه اتفاقی مشابه آن‌چه در ارگوی بدخشان اتفاق افتاد که در آن آسیب‌دیده‌گان واقعی مشغول غمِ خود بمانند و کسان دیگری به جای آن‌ها کمک‌ها را به یغما ببرند، هیچ‌گونه توجیه‌پذیر نیست.
با وجود این‌همه، ماجرا به این مرحله خلاصه نمی‌شود. حکومت باید در مرحلۀ بعدی برای بازسازی مناطق آسیب‌دیده با استفاده از کمک‌های دریافت‌شده و بودجۀ انکشافی این ولایت، به‌صورت جدی عمل کند. بازسازی این مناطق باید در قبال یک برنامۀ همه‌شمول شامل همۀ مناطق آسیب‌دیده باشد و در آن‌ها بازهم شرط عدالت رعایت شود. در کنار این، حکومت مسوول تهیۀ سرپناهی امن برای بیجاشده‌گانِ مناطق آسیب‌پذیر است. ورنه اسکان مجدد این افراد، جز به کام خطر بردنِ دوبارۀ بازمانده‌گان، حاصل دیگری نخواهد داشت.
یکی از موارد اساسی و حیاتی‌یی که می‌باید این‌بار در دستور برنامه‌های بازسازی حکومت وحدت ملی در این ولایت قرار گیرد، پیش‌دستی برای از بین بردنِ زمینه‌های این‌گونه رویدادها است. در برنامه‌های جدید، نهادهای مسوول باید بکوشند که اقدامات پیش‌گیرانۀ موثری را برای کاهش بخشیدن به میزان این‌گونه حوادث در مناطق مسکونی روی دست گیرند. این اقدامات که شامل برنامه‌های درخت‌کاری و سرسبزی در مناطق آسیب‌پذیر می‌شود، هم می‌تواند در بهداشت محیط زیست‌مان موثر باشد و هم در برابر حوادثی چون برف‌کوچ و سیلاب و … به عنوان سپر دفاعیِ موثری عمل کند.