کمیسیون اصلاح نظام انتخاباتی، برای جلوگیری از تقلب و تخطی در انتخابات آینده‌ ایجاد می‌شود نه برای به وجود آوردن بحران در افغانستان.
شماری از نماینده‌گان مجلس، نهادهای مدنی و مشاور امور فرهنگی ریاست اجرایی می‌گویند، برای این‌که در آینده‌ها نیز جامعه بین‌المللی در بحران‌های انتخابات افغانستان دخیل نبوده و میان‌جی نشود، لازم است تا اصلاحات بنیادی در کمیسیون‌های انتخاباتی به وجود بیاید.
به گفتۀ آنان، در نتیجه رسوایی‌های هردو کمیسیون انتخابات، افغانستان تا لبۀ پرتگاه رفت؛ ولی درایت رهبران سیاسی و تلاش‌های جامعه بین‌المللی نتیجه داد و آنان بسیار به زحمت توانستند این بحران را مهار کنند.
این سخنان در واکنش به گفته‌های اخیر رییس‌کمیسیون شکایات انتخاباتی ابراز شده است.
ستار سعادت رییس‌کمیسیون شکایات انتخاباتی گفته که ایجاد کمیسیون اصلاح نظام انتخاباتی غیرمشروع، غیرقانونی بوده و سبب به وجود آمدن بحران در افغانستان می‌شود.
اما سید‌ آقا فاضل سانچارکی مشاور امور فرهنگی ریاست ‌اجراییه می‌گوید، این کمیسیون‌های انتخاباتی بودند که افغانستان را به طرف بحران برده و با مشکلات جدی مواجه کردند.
وی تاکید کرد، در نتیجه شاهکارهای هردو کمیسیون انتخابات، افغانستان تا لبه پرتگاه رفت؛ ولی درایت رهبران سیاسی و تلاش‌های صورت گرفته از سوی جامعه بین‌المللی، بسیار به زحمت توانست این بحران را مهار کند.
او تصریح کرد، خواست ما این است که باید کمیسیون انتخابات اصلاح و کسانی‌که درتقلب و تخطی در انتخابات ریاست‌جمهوری سال گذشته دست داشتند، تحت پی‌گیرد قرار گرفته و به جرایم شان رسیده‌گی صورت گیرد.
سانچارکی گفت، بنابرتوافق هر دو رهبر سیاسی باید کمیسیون اصلاح نظام انتخاباتی ایجاد و این کمیسیون، اصلاحات اساسی را هم در کمیسیون‌های انتخاباتی و هم در قانون انتخابات برای برگزاری انتخابات شفاف در آینده‌ها فراهم کند.
مشاور امور فرهنگی ریاست‌ اجراییه از آماده کردن مسودۀ کمیسیون اصلاح انتخاباتی خبر داده افزود، مسودۀ این کمیسیون آماده شده، دیدگاه‌ها جمع‌بندی شده و خواست ما این است که این کمیسیون هرچه زودتر کار خود را آغاز کند.
سانچارکی گفت، تمامی کار ایجاد کمیسیون اصلاح انتخاباتی پایان یافت و ما منتظر فرمان رییس‌جمهور در اجرایی آن هستیم.
درهمین حال، ذکریا بارکزی رییس موسسۀ دیده‌بان دموکراسی افغانستان می‌گوید: ایجاد کمیسیون اصلاح نظام انتخاباتی، برای جلوگیری از بحران در انتخابات آینده‌ است، نه برای ایجاد بحران.
وی تاکید کرد، اگر یک نظرسنجی صورت گیرد، مشخص می‌شود که تمامی مردم افغانستان، نهادهای مدنی و نهادهای ناظر بر انتخابات به این توافق نظر دارند که باید اصلاحات اساسی و بنیادی در کمیسیون‌های انتخاباتی به وجود بیاید.
به گفتۀ او، نظربه قانون اساسی و قانون انتخابات انحصار اصلاحات انتخاباتی به هیچ نهادی داده نشده و مطابق ماده ۶۴ قانون اساسی رییس‌جمهور می‌تواند کمیسیون‌های خاصی را در موارد خاص ایجاد و تغییرات لازم را انجام دهد که اصلاحات در کمیسیون‌های انتخابات هم جزء آن می‌باشد.
بارکزی تصریح کرد، انتخابات ریاست‌جمهوری سال گذشته، افغانستان را تا لبه پرتگاه پیش برد؛ بنابراین لازم است تا در تمامی مواردی که سبب تنش‌ها در انتخابات گذشته شده بود، تغییرات و اصلاحات به میان آید.
رییس دیده‌بان دموکراسی تاکید کرد، برای اینکه در آینده‌ها نیز جامعه بین‌المللی در بحران‌های انتخابات افغانستان دخیل نبوده و میان‌جی نشود، لازم است تا اصلاحات بنیادی در کمیسیون‌های انتخاباتی به وجود بیاید.
او افزود، هرچند سهل‌انگاری‌هایی در زمینه ایجاد کمیسیون اصلاح نظام انتخاباتی به میان آمده؛ ولی ظاهراً فرمان این مسوده از ریاست‌جمهوری به ریاست‌اجراییه فرستاده شده است.
با این حال غلام فاروق مجروح عضو مجلس نماینده‌گان می‌گوید: اگر کمیسیون اصلاح نظامی انتخاباتی غیر قانونی است؛ پس حکومت وحدت ملی هم غیر قانونی است، زیرا حکومت فعلی براساس توافق سیاسی به میان آمده و آوردن اصلاحات در کمیسیون‌های انتخاباتی یکی از مواد این توافق نامه می‌باشد.
این عضو مجلس تاکید کرد: یکی از برنامه‌های اصلی توافق‌نامۀ سیاسی که اساس حکومت وحدت ملی را تشکیل می‌دهد، ایجاد کمیسیون اصلاح نظام انتخاباتی برای آوردن تغییرات در کمیسیون‌های انتخاباتی است.
او گفت: برای جلب اعتماد مردم نسبت به روند برگزای انتخاباتِ سالم درآینده‌ها که تقلبات صورت گرفته درانتخابات ریاست‌جمهوری این اعتماد را به شدت صدمه زده، باید اصلاحات اساسی در کمیسیون‌های انتخاباتی به میان آید.
مجروح تصریح کرد، درست است که برای اخراج اعضای کمیسیون‌های انتخابات یک سلسله شرایط مطرح شده؛ ولی چون انتخابات ریاست‌جمهوری سال پار یک انتخابات معمول نبوده و تقلبات صورت گرفته افغانستان را به طرف بحران کشانیده بود؛ بنابراین برای برگزاری انتخاباتِ شفاف درآینده‌ها ما نیازمند آوردن اصلاحات اساسی درهردو کمیسیون هستیم.
وی افزود، از سوی هم هرحکومت برای خیر وصلاح مملکت خویش صلاحیت دارند تا دست به اصلاحات درنظام بزند که کمیسیون‌های انتخابات هم جزو آن است.
این عضو مجلس، دلیل بی‌توجهی حکومت نسبت به آوردن اصلاحات در کمیسیون‌های انتخاباتی را جا به جا کردن اشخاص وابسته به حکومت در پارلمان آینده عنوان می‌کند.
مجروح می‌گوید، این احتمال وجود دارد که حکومت بخواهد با تغییر نیارودن درنظام‌های انتخاباتی افراد وابسته به خود را در پارلمان جا دهد؛ ولی بخش اساسی توافق‌نامۀ سیاسی آوردن اصلاحات در نظام انتخاباتی است؛ بنابراین آوردن تغییرات در کمیسیون‌های انتخاباتی یک امری حتمی است و انجام خواهد شد.
پس از برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری در ماه حمل/ فروردین سال روان به دلیل تقلبات گسترده هیچ یک از نامزدان نتواستند رای ۵۰+۱ را به دست بیاورند و انتخابات به دور دوم رفت؛ اما انتخابات دور دوم که میان داکترعبدالله و داکتر اشرف غنی برگزار شده بود، به دلیل تقلبات سازمان یافته و گسترده به چالش کشیده شد و تنش‌های انتخابات تقریباً شش ماه طول کشید و بالاخره با پا درمیانی امریکا و کشورهای غربی یک حکومت توافقی ایجاد شده و در این حکومت داکترعبدالله به عنوان رییس اجراییه و داکترغنی به عنوان رییس‌جمهور اعلام گردید.