احمد عمران/ دو شنبه ۱۴ ثور ۱۳۹۴

رییس‌جمهوری افغانستان در مراسم بزرگداشت از پیروزی مجاهدین که با چهار روز تأخیر در ارگ ریاست‌جمهوری کشور برگزار شد، نسبت به روند موجود حکومت‌داری در افغانستان ابراز خرسندی کرد و گفت که در شش‌ماه گذشته، دستاوردهای زیادی داشته و در صد روز نخستِ آغاز به کارِ کابینۀ جدید، تغییراتِ مثبت در زنده‌گی مردم رونما خواهد شد.
این سخنان بدون شک می‌تواند سخنانی بسیار خوش‌بینانه و در بدترین تحلیل، عوام‌فریبانه باشد. آقای غنی در حالی از دستاوردهای شش‌ماهۀ دولت ابراز خرسندی می‌کند که سخنان رییس اجراییِ دولت که در همین مراسم سخنرانی می‌کرد، این اظهارات را رد و حتا نقض می‌کنند.
آقای غنی می‌گوید که طی شش‌ماه، دولت وحدت ملی دستاوردهای زیادی داشته، اما داکتر عبدالله عبدالله می‌گوید که مشکلات افغانستان نسبت به گذشته ده برابر افزایش پیدا کرده است. واقعیت‌های موجود نیز این امر را تأیید می‌کنند. در شش‌ماه گذشته نه تنها در وضعیت امنیتی به عنوان اصلی‌ترین اولویتِ دولت تغییری ایجاد نشده، بل خلاف آن، بر دامنۀ ناامنی‌ها و تشدید حملات مخالفان افزایش چشم‌گیر به میان آمده است. گزارش‌ها از ولایاتِ شمالی حاکی از آن‌اند که صدها شورشیِ تازه‌نفس وارد این ولایات شده و در تدارکِ ناامن‌سازی گستردۀ این مناطق استند. برخی گزارش‌ها نشان می‌دهند که مخالفان مسلح حالا از ساحات ولایت قندوز به نقاطی در ولایت بدخشان سرازیر شده‌اند و به ده‌ها شورشیِ دیگری پیوسته‌اند که از آن سوی مرزها تجهیز و تمویل شده و به منطقه اعزام شده‌اند.
دولتِ جدید در شش‌ماه گذشته حتا قادر به تعیین وزیر دفاع کشور نشد و نه هم توانست در عرصۀ امنیتی، راهبرد مشخصی را ارایه کند که بتواند به عنوان طرح امنیتی، مورد استفاده و توجه نهادهای مسوول قرار گیرد. هنوز مشخص نیست واقعاً دکترین نظامی و امنیتی کشور، از چه ویژه‌گی‌هایی برخوردار است و کدام مسایل در اولویتِ این دکترین قرار دارد. در همین حال، در دیگر ابعاد سیاسی، اجتماعی و اقتصادی نیز دولت وحدت ملی دستاورد ملموسی نداشته است. وقتی آقای غنی از دستاوردهای شش‌ماهه صحبت می‌کند، مشخص نیست که منظورِ او کدام دستاوردهاست و در چه عرصه‌یی حاصل شده‌اند.
کارکرد دولت وحدت ملی در شش‌ماه گذشته قرین به موفقیت نبوده است، هرچند نمی‌توان از مشکلات و چالش‌های موجود نیز چشم‌پوشی کرد. دولت وحدت ملی در شرایط سختی کارِ خود را آغاز کرد. میراث گذشته هم‌چنان بر شانه‌های دولت‌مردانِ تازه سنگینی می‌کند و واقعاً این‌که چه زمانی از حجم مشکلات کاسته خواهد شد، هنوز پاسخ روشنی نیافته است. گفتمان غالب در فضای سیاسی کشور، گفتمانِ ایجاد امیدواری است. از رییس جمهوری آغاز تا رییس اجرایی، همه از آینده‌یی روشن سخن می‌گویند و نوید تغییراتی را می‌دهند که به‌زودی در فضای کشور ایجاد می‌شود و به رونق اقتصادی و سیاسی می‌انجامد. به گفتۀ رییس‌جمهوری، به‌زودی صلح تأمین می‌شود و دیگر مردم با مشکلِ ناامنی روبه‌رو نخواهند بود. اما این‌ها همه در شعار و حرف وجود دارند و در واقعیت، وضعیت بدتر از آن چیزی‌ست که می‌توان تصورش را کرد.
هر روز بر لشکر بی‌کاران در کشور افزوده می‌شود. اخیراً شماری از تحصیل‌کرده‌گان در برابر پارلمان اسناد تحصیلیِ خود را آتش زدند. اعتراض آن‌ها به وضعیتِ بی‌کاری در کشور بود. آن‌ها می‌گفتند در کشوری که نتوان با تحصیل و داشتن سند تحصیلی، کاری دست‌وپا کرد و لقمه‌نانی فراچنگ آورد، چنین سندی به چه درد می‌خورد.
وضعیت اقتصادی در شش‌ماه گذشته به‌شدت رو به افول گذاشته و دسترخوانِ فقرا تهی‌تر از گذشته شده است. آیا وعده‌های رهبران دولت وحدت ملی به شهروندان کشور، فقر و ناامنی بود؟ آن‌ها در مبارزات انتخاباتی خود، چنان باغ‌های سرخ و سبزی را نشان می‌دادند که فکر می‌شد به محض روی کار آمدن دولت جدید، تغییرات در تمام عرصه‌ها خود را نشان خواهند داد. اما چنین نشد و دولت وحدت ملی در نخستین گام‌ها با موانع و سدهای بزرگی روبه‌رو شد.
شش‌ماه نخستِ دولت موجود، در چانه‌زنی‌ بر سرِ کرسی‌های حکومت گذشت و بدون شک صد روز نخستِ کاری کابینۀ آن نیز در گزینش افراد کلیدی هر وزارت‌خانه که میان دو تیم انتخاباتی تقسیم شده است، سپری خواهد شد. دستاورد آقای غنی در شش‌ماه گذشته، عبارت از انجام طولانی‌ترین گفت‌وگوهای تاریخی برای ساختن یک کابینۀ نیم‌بند بود؛ کابینه‌یی که هنوز نسبت به کارآیی آن نمی‌توان ابراز نظر کرد و نه هم مشخص است که این کابینه بتواند از پسِ مشکلاتِ کشور بیرون شود. البته در این میان، از بحث والیان و سفرا نیز نباید غافل بود که بازهم روندی زمان‌بر و چالش‌زا خواهد بود. پس با این حساب، آقای غنی از چه دستاوردی سخن می‌گوید و وعدۀ کدام تغییرات را می‌دهد؟
صد روزِ دیگر هم سپری خواهد شد و بدون شک تغییری مثبت در زنده‌گی مردم نخواهد آمد؛ زیرا سازوکارهای دولتِ فعلی پس از گذشت شش‌ماه حالا کاملاً برملا شده و دیگر نمی‌توان با سخنان فریبنده و چرب‌ونرم مردم را مشغول کرد. طرح‌های آقای غنی برای ایجاد تغییرات، چنان طرح‌های ساده‌اندیشانه و سطحی‌اند که فقط می‌توان از آن‌ها به عنوان طرح‌های اقتصادی مرتبه‌سوم یاد کرد. منشور آقای غنی که در زمان انتخابات تدوین شده و هنوز هم به عنوان محور اصلیِ سیاست‌های افغانستان از آن سود می‌جوید، در دسترس است. در این منشور چیز قابل ملاحظه و آن‌چنانی وجود ندارد که قادر باشد تغییرات بنیادی در ساختارهای دولتی و غیردولتی ایجاد کند. آقای غنی هنوز پس از گذشت شش‌ماه از تشکیل دولت جدید، موفق به تدوین استراتژی کلانِ کشوری نشده و از همان منشور انتخاباتی خود استفاده می‌برد.