سه شنبه ۱۲ جوزا ۱۳۹۴

هرچند دقیق معلوم نیست که کدام کشور میزبانِ صلحِ افغانستان خواهد شد و آیا چنین میزبانی‌یی را شاهد خواهیم بود؛ اما قطر هنوز هم به عنوانِ میزبان و در کنار آن، به عنوانِ یک نقطۀ بحران‌آفرین برای افغانستان پنداشته می‌شود.
در این روزها بحث حضورِ پنج مقامِ پیشینِ طالبان که از زندان گوانتانامو رها شده و در قطر زیر نظارتِ امریکا به‌سر می‌برند، بر سرِ زبان‌ها افتاده است. گفته می‌شود که این پنج تن که هر کدام در جنایت‌های دورانِ طالبان دستی بلند داشته‌اند، کاملاً آزاد می‌شوند و در واقع، گفت‌وگوهای صلح از جانبِ طالبان را رهبری می‌کنند.
ما مدت‌ها پیش در همین ستون نوشته بودیم که این افراد که از زندانِ گوانتانامو رها شده بودند، خطرناک‌اند و دولت نباید آن‌ها را دست‌کم بگیرد. حالا هم همین سخن را مطرح می‌‎کنیم که اگر این افرادِ خطرناک رها شوند، طالبان تقویت می‌شوند و داستانِ صلح واژگون می‌گردد.
برنامۀ پاکستان این است که این افراد را دوباره به صفِ طالبان برگرداند و از همین‌رو به بهانۀ صلح تلاش‌هایی را به‌هدف رهایی آن‌ها سامان داده است. در عین حال، سخنانِ ضد و نقیض در مورد گفت‌وگوهای قطر همچنان ادامه دارد و واقعاً مشخص نیست که میان هیأتِ طالبان و شورای صلح در این شهر چه گذشته و چرا رییس جمهوری از سفر به قطر خودداری کرد! دست‌کم تاهنوز مشخص است که گفت‌وگوهایی این‌بر و آن‌بر صورت گرفته، اما نتیجه مشخص نیست و سخنانِ امروز رییس جمهور در هرات نیز نشان می‌دهد که هیچ گامی برای صلح برداشته نشده و فرصتِ آن هم مساعد نیست. گزارش‌هایی هم که در این مورد به نشر می‌رسند، یکدست و همسان نیستند و هر یک، از منظر و دیدِ خود می‌کوشند به گفت‌وگوهای صلحِ قطر نگاه کنند.
در حالی که گزارش‌ها مشعر اند که پنج چهرۀ خطرناکِ طالبان در قطر نمایندۀ طالبان برای صلح می‌شوند، اما این‌طرف شورای عالی صلح خواهانِ حضور این افراد در افغانستان است تا به عنوان افراد آزاد، گفت‌وگوهای صلح را هدایت کنند و پیش ببرند. از طرف دیگر، تا هنوز ایالات متحدۀ امریکا در مورد این طالبانِ زیر کنترل و نیز در مورد نشست قطر، سخنِ خاصی که بتواند نشانگرِ موقفِ این کشور در گفت‌وگوهای صلح باشد، عنوان نکرده است.
دولت افغانستان همان‌گونه که از آغازِ تلاش‌ها برای گفت‌وگوهای صلح، به پنهان‌کاری در این رابطه متهم بود، این پنهان‌کاری را همچنان حفظ کرده است. دولت افغانستان و به‌ویژه ریاست‌جمهوری تلاش کرده است که گفت‌وگوهای صلح در هاله‌یی از ابهام قرار داشته باشد و هیچ‌گونه اطلاعاتِ دقیقی در این مورد در اختیار مردم قرار نگیرد. در مورد پاکستان نیز دولت افغانستان از همین سیاستِ پنهان‌کارانه استفاده کرده است.
ریاست‌جمهوری در شش‌ماه گذشته پیوسته از تغییراتِ مثبت در سیاست‌های پاکستان سخن گفته و اطمینان داده که سطح همکاری‌های دو کشور در عرصۀ مهار شورش‌گری، به نحو چشم‌گیری افزایش یافته است. اما حالا هشدار رییس جمهور به پاکستان نشان می‌دهد که اصلاً هیچ گامی در این عرصه‌ها برداشتنی نیست.
به هر رو، آن‌چه در قطر می‌گذرد، بدون شک نگران‌کننده است؛ زیرا گشایش دفتر طالبان که در گذشته با مخالفت شدیدِ دولت روبه‌رو شده بود، می‌تواند جوانبِ دیگری از نشستِ قطر را برملا کند و حالا هم حضور پنج چهرۀ خطرناک طالبان در این کشور و آماده کردنِ آنان برای گفت‌وگوهای صلح، همه چیز را مشکوک نشان می‌دهد. آن‌چه که تا کنون از آدرس قطر اتفاق افتاده، عمدتاً به یک معاملۀ غیرعادلانه میان دولت و طالبان شبیه است که امتیاز اصلی را گروه جنگ‌طلبِ طالبان به‌دست آورده است؛ چنان‌که بیشتر زندانیانِ طالبان از زندان‌ها رها شده‌اند و همۀ این اتفاق‌ها بعد از باز شدنِ جای پا برای طالبان در قطر بوده است.