سه شنبه ۱۹ جوزا ۱۳۹۴

ماندگار- محمداکرام اندیشمند
حزب عدالت و توسعه و بنیاگذار این حزب رجب طیب اردوغان به چهار هدف مورد نظر در انتخابات پارلمانی دیروز ترکیه(۱۷جوزاری۱۳۹۴) نرسیدن-:
۱- دوثلث کرسی های پارلمان ۵۵۰ عضوی ترکیه یا ۳۶۷ کرسی را بدست نیاوردند تا بدون همه پرسی، قانون اساسی را در جهت تغیر نظام ریاستی تغیر دهند و قدرت از صدراعظم به رئیس جمهور اردغان انتقال پیدا کند.
۲- کمتر از دوثلث یا ۳۳۰ کرسی رالمان را نبردند تا بتوانند قانون اساسی را به همه پرسی بگذارند و طرح تغیر سیستم را عملی کنند.
۳- حتی اکثریت ساده و لازم را در پالمان، یعنی ۲۵۸ کرسی را هم بدست نیاوردند تا به تنهایی موفق به تشکیل حکومت شوند. این حزب ۱۸ کرسی کمتر از حد نیاز برای تشکیل حکومت دارد.
۴- برخلاف خواستۀ حزب عدالت توسعه، حزب دموکراتیک خلق ها به عنوان حزب سیاسی کرد ها، نه تنها ده در صد آرای پارلمان، بلکه بیش تر از دوازد در صد کرسی ها یعنی در حدود هشتا کرسی را بدست آوردند و در واقع کردها برای اولین بار در تاریخ ترکیۀ معاصر وارد پارلمان شدند. پیروزی آنها ضربۀسختی بر رویای رجب طیب اردوغان و حزب عدالت و توسعه وارد کرد. این در حالی بود که جنبش سیاسی-قومی کرد ها در سیزده سال حکومت اردوغان و حزب عدالت و توسعه، این چنین فرصت مساعد رشد و توسعه را بدست آوردند و به این جایگاه رسیدند. و در واقع حزب عدالت و توسعه و اردوغان معمار و بانی این تحول بی سابقۀ سیاسی به خصوص برای جامعۀ کرد در کشور ترکیه محسوب می شوند. علی رغم آنچه گفته شد، هنوز حزب عدالت و توسعه با کسب ۴۱ در صد آرا، بزرگترین حزب در پارلمان ترکیه است. مسلماً این حزب در ائتلاف به یکی از احزاب دیگر می تواند به تشکیل حکومت بپردازد. اما بسیار بسیار دشوار خواهد بود تا از طریق چنین ائتلافی به هدف اصلی خود که تغیر قانون اساساسی و سیستم حکومتی ترکیه است، نایل شود. زیرا در ظاهر هر کدام این احزاب، مخالف طرح تغیر قانون اساسی برای تغیر نظام هستند. ائتلاف این حزب با یکی از حزاب دیگر نیز دشواریها و محدودیت های خود را دارد. هر چند حزب عدالت و توسعه می تواند در ائتلاف با حزب جمهوری خلق ها(CHP) به بده و بستان بپردازد: قید ده در صدی در راه یافتن احزاب به پارلمان حذف شود و در مقابل، حزب موکراتیک خلق ها به تغیر قانون اساسی از طریق همه پرسی در قانون بمنظور تغیر نظام موافقه کند. افزون بر این، حزب عدالت و توسعه باید به جامعه و جنبش کرد ها، حقوق بیشتر مدنی و سیاسی قابل شود. با رهبر زندانی پی کا کا(PKK)، عبدالله اوجلان به مذاکره بنشیند. در حالی که این اقدامات احزاب دیگر ترکیه را به شدت در برابر این حزب قرار می دهد. ائتلاف حزب عدالت و توسعه با دو حزب دیگر(حزب جمهوری خواه خلق و حزب حرکت ملی) نیز دشواریها و درد سر های زیادی در پی دارد. ائتلاف با یکی از این دو حزب، کردها را منزوی می سازد و خطر جنگ مجدد را احیا می کند. هر چند هیچ یکی از احزاب رقیب به دعوت حزب عدالت و توسعه مبنی بر حمایت از طرح تغیر قانون اساسی پاسخ مثبت نداده اند، اما آنها از نتیجۀ انتخابات و شکست اردوغان تعبیر متفاوت دارند. و این تفاوت دیدگاه و مطالبات آنها، موقعییت حزب عدالت و توسعه را در شکل دهی حکومت ائتلاف بسیار دشوار تر می سازد. رئیس حزب جموری خواه خلق(CHP)امروز صبح(۱۸جوزای۱۳۹۴)گفت که نتیجۀ انتخابات دست رد به قدرت طلبی رجب طیب اردوغان بود. و «سیری ثریا اوندر» معاون حزب دموکراتیک خلق ها(HDP) نتیجۀ انتخابات را، پیرزی دموکراسی بر فساد سیاسی و غلبۀ صلح بر جنگ خواند. اما ائتلاف حزب عدالت و توسعه با حزب دموکراتیک خلق ها(HDP) در یک تعاملی که صلح مورد نظر این حزب را محقق کند و هدف حزب عدالت و توسعه را در تغیر قانون اساسی برآورده سازد، برخلاف انتظار رهبر حزب جمهوری خواه خلق(CHP) است که نتیجۀ انتخابات را شکست قدرت طلبی اردوغان می خواند. و ائتلاف حزب عدالت و توسعه با حزب جمهوری خواه خلق بر مبنای هر توافقی که انجام یابد، ممکن است صلح مورد نظر حزب دموکراتیک خلق ها را محقق نکند. چرا اردوغان و حزب عدالت و توسعه شکست خوردند؟ پاسخ این سوال ممکن است به عوامل مختلف داخلی و خارجی ترکیه بر گردد، اما در واقع روش اقتدار گرایانه ومدارا ناپذیری اردوغان که بصورت فزاینده در مسیر تک روی و انحصار گرایی سیاسی و استبدادمآبانه می لغزید، زمینه های ناکامی او را در دسترسی به اهدافش در انتخابات اخیر مساعد کرد. ائتلاف و درگیری او با جنبش خدمت به رهبری فتح الله گولن، نقش مهمی در این شکست داشت. صرف نظر از هر عامل و دلیلی که در شکست اردوغان و حزب عدالت و توسعه نقش اصلی داشت، این شکست نشان میدهد که تحمل و کثرت گرایی در سیاست امروز بر تمامیت خواهی و انحصار طلبی و تک روی غلبه حاصل می کند.