دو شنبه ۲۹ سرطان ۱۳۹۴

هارون مجیدی:
آمدن عید در کنار موضوعات دیگر، فرصتی را فراهم می‌سازد تا طرف‌های مخالف و موافق، پیام‌هایی را در این روز نشر کنند و به تجدید خواست‌های خود بپردازند.
ملا محمد عمر، رهبر گروه طالبان، از جمله آدرس‌هایی‌ست که همه‌‎ساله به مناسبت عید پیام می‌دهد و خواست‌های خود را مطرح می‌کند. تپ و تلاش‌هایی‌که در چند ماه پسین از سوی دولت به‌خاطر انجام گفت‌وگوهای صلح صورت گرفته، سبب شد که درونمایه پیام تازه عیدی ملاعمر متمرکز به بحث‌های صلح و شریک شدن این گروه در قدرت باشد.
ملاعمر در این پیام گفته است که در کنار جهاد مسلحانه، رسیدن به هدف از راه‌های صلح‌آمیز و مبارزۀ سیاسی، یک امر مشروع و بخش اهم سیاست نبوی است.
او در ادامه پیامش گفته است: اگر ما رهنمودهای شرعی را با دقت تحت غور بگیریم (بررسی کنیم)، مشاهده می‌کنیم که دید و بازدید و یا هم در بعضی مواقع تعامل صلح‌آمیز با دشمن مانعی ندارد. این پیام درحالی منتشر می‎شود که این گروه، پیش از این، انجام هر نوع گفت‌وگو را رد می‌کرد.
رهبر گروه طالبان، خاطر نشان کرده که گروه طالبان فعالیت‌های سیاسی، تماس‌ها و ملاقات‌ با افغان‌ها و کشورهای مختلف را به این خاطر انجام می‌دهد که «اشغال کشور پایان یابد و یک نظام مستقل و اسلامی در کشور حاکم شود.»
در ادامه پیام ملاعمر از چند دسته‌گی در میان طالبان نیر ابراز نگرانی و تاکید شده که متحد نگه‌داشتن صف جهاد یک فریضه شرعی است، از این رو به تمام «مجاهدین» خود امر کرده‌ایم که وحدت میان خود را حفظ کنند و کسی که باعث اختلاف می‌شود و در تلاش تقسیم مجاهدین است، باید جلو آن با جدیت گرفته شود.
در پیام رهبر گروه طالبان آمده است که به حیث اعضاء جامعه اسلامی، به هرمسلمان به دیدۀ برادر خود می‌نگرد و به شمول اقلیت‌ها، حقوق مشروع تمام افغان‌ها را به عنوان یک مسوولیت دینی به رسمیت می‌شناسد.
ملاعمر در این پیام خود هم‌چنان گفته که من به همه شما اطمینان می‌دهم که در هر کنج و کنار کشور پیشرفت‌های انجام شدۀ مشروع حفظ خواهد شد؛ دارایی‌های ملی و دستاوردها و پیشرفت‌های بخش خصوصی محفوظ خواهد بود؛ به حیثیت اقوام و شخصیت‌های کشور احترام گذاشته خواهد شد.
این درحالی‌ست که گروه طالبان همیشه با پیشرفت‌ها و دست‌آوردهای افغانستان در چهارده سال گذشته، مشکل داشته و در صدد نابودی آن بوده اند.
همین ملامحمد عمر، رهبر گروهی که همواره دست به کشتن مردم افغانستان می‌زند، یک‌سال پیش و در پیامی که به مناسبت عید رمضان به رسانه‌ها فرستاده تأکید کرده بود که گروه طالبان در صورت خروج نیروهای خارجی از افغانستان، در صدد انحصار قدرت نیست. در این پیام عیدی هم‌چنین به نقل از رهبر گروه طالبان آمده بود که جنگ علیه نیروهای خارجی «تا نجات افغانستان از اشغال» هم‌چنان ادامه خواهد یافت.
او در آن پیام خود هم‌چنان گفته بود که گروه طالبان سعی خواهند کرد برای ایجاد حکومت فراگیر اسلامی ‌بر‌اساس شریعت اسلامی، با جناح‌های مختلف سیاسی در افغانستان به تفاهم برسند.
رهبر طالبان هم‌چنین به جنگ‌جویان این گروه اطمینان داده بود که در دفتر قطر، معامله خلاف اصولی که طالبان به آن معتقدند، صورت نخواهد گرفت و رسیدن به قدرت از راه مذاکره با خارجی‌ها در قطر، در برنامه طالبان نیست.
این گروه با پیش کشیدن صلح و صلح‌خواهی از دولت افغانستان امتیاز گرفته و تا هنوز در پی امتیازگیری‌های بیشتر است. آمدن صلح و آرامی در کشور خواسته هر شهروند کشور است؛ صلح از آدرس طالبان یک امر بعید به نظر می‌رسد؛ زیرا این امر، پیش از هر چیزی منوط به تغییر بنیادی روش‌های مبارزۀ طالبان برای دست یافتن به قدرت است. انحصارطلبی، خوانش‌های افراطی از دین و شریعت، مخالفت با قانون اساسی، سرکوب شدید و حذف فزیکی مخالفان، اعتقاد به جنگ و خشونت و ترور در کنار تجویز رهیافت‌های صلح‌جویانه، قوم‌گرایی، نادیده گرفتن تنوع قومی و مذهبی کشور، وابستگی به خارج و اتکا به اسلحه، از عمده مسایلی است که مانع از هضم و پذیرش طالبان در جامعه افغانستان و جذب آن‌ها به بدنه قدرت می‌شود.
مذاکره و صلح با طالبان، نیازمند ماه‌ها گفت‌وگوی سخت و فشرده بر سر جزییاتی است که در نهایت بتواند با حفظ دست‌آوردهای چند سال اخیر، به رهیافتی میانه و قابل قبول برای همه طرف‌ها برای آینده افغانستان منجر شود.
محمد اشرف غنی رییس جمهور افغانستان با شتاب از پیام ملامحمدعمر ابراز امتنان کرد.
آقای غنی با اشاره به پیام ملاعمر گفت که پیام رهبر گروه طالبان پیام صلح و ختم خونریزی است که همه مردم افغانستان خواهان آن می‌باشند.
اما باید تأکید شود که صلح با طالبان نباید به معنای اعطای امتیاز به یک‌طرف خارجی باشد. برای این منظور، طالبان باید پیش از هر چیزی تعهد و وفاداری خود به مردم را ثابت کنند و بر وابستگی خارجی، خط بطلان بکشند. تنها در چنین صورتی است که می‌توان روند جاری صلح با طالبان را یک روند ملی و افغانستانی محسوب کرد و از آن به عنوان راهی معقول و میانه برای نجات کشور از وضعیت کنونی، اعلام حمایت کرد. واقعیت ناامیدکننده‌یی که در این میان وجود دارد این است که هنوز هیچ نشانه‌یی از تغییر و تحول ساختاری و بنیادی در خط و مشِ طالبان به چشم نمی‌خورد. صرف با انتشار یک پیام نمادین و مناسبتی از سوی رهبر طالبان نمی‌توان بر تمامی جنایت‌های آن گروه به ویژه رهبری آن چشم پوشید و از ملا عمر با تکریم و احترام یاد کرد. این نحوۀ برخورد دغدغه‌های مردم از آنچه در پشت پرده مذاکرات صلح با طالبان جریان دارد را مستقیماً نادیده می‌گیرد و این نگرانی را تقویت می‌کند که دولت برای دست‌یابی به نظر موافق رهبری طالبان در خصوص گفت‌وگوهای صلح، حاضر است از همه چیز بگذرد و حتی در این زمینه، منافع ملی و قانون اساسی را نیز در طبق اخلاص بگذارد.
با تمام این وجود، در پیام‌ها و سخنرانی‌های اعضای دولت وحدت ملی دیده می‌شود که چند دسته‌گی برای گفت‌و گوهای صلح با طالبان در میان اعضای دولت وجود دارد و این روند با برنامه‌ریزی دقیق به پیش برده نمی‌شود.