دو شنبه ۲۹ سرطان ۱۳۹۴

سرانجام بعد از ماه‌ها تلاش و جدال، رییس و اعضای کمیسیونِ ویژۀ اصلاحاتِ انتخاباتی تعیین شدند. آن‌گونه که فهرست اعلام‌شده نشان می‌دهد، بیشتر کسانی که به این کمیسیون راه یافته‌اند، افرادِ معتدل و باتجربه در امور انتخابات هستند و می‌توانند گام‌های درستی را برای ایجاد اصلاحاتِ انتخاباتی بردارند.
بیشتر اعضای کمیسیون‌های انتخاباتی، وابسته به هر دو ستونِ قدرتمندِ دولت وحدت ملی هستند و به نظر می‌رسد که با ترکیب جدید در کمیسیون اصلاحات انتخاباتی، دیگر نقطۀ اختلافی بر سرِ اعضا میان رهبران دولت وحدت ملی وجود ندارد.
البته کسانی هم در کمیسیون اصلاحات انتخاباتی آمده‌اند که بسیار به طرف‌های انتخابات ریاست‌جمهوری وابسته‌اند که این خود در شرایط کنونی بدیهی می‌نماید. اگرچه با توجه به ترکیب کلی کمیسیون اصلاحات انتخاباتی، طرف تیم تحول و تداوم یا طرف ارگ ریاست‌جمهوری چرب‌تر است، ولی با آن‌هم این امیدواری به میان آمده که افرادِ جدید بتوانند به کارشان آغاز کنند و گام‌های عملی را در مسیر اصلاحات بردارند.
اما متأسفانه از همین اکنون این کمیسیون با مشکلات جدی‌یی مواجه است که اگر به آن‌ها پرداخته نشود، به نظر نمی‌رسد که بتواند کارِ درخوری از پیش ببرد. اولین مشکلی که فرا راهِ کمیسیون اصلاحات انتخاباتی وجود دارد، این است که طرزالعمل ساخته شده برای کارِ این کمیسیون، هیچ نوع صلاحیتی برای اصلاحات انتخاباتی به این کمیسیون نمی‌دهد و صلاحیت‌های این کمیسیون را فقط در حدِ مشوره برای چه‌گونه‌گی اصلاح تقلیل داده است. بنابرین باید مسوولان این کمیسیون روی طرزالعمل کاری، بازنگری و این کمیسیون را به یک کمیسیونِ تأثیرگذار تبدیل کنند تا ارزشِ این‌همه کشمکش و جدال معلوم گردد.
از طرف دیگر، رییس‌جمهور خود اشرافِ کامل بر حرکت‌های اعضای کمیسیون اصلاحات انتخاباتی دارد و نیز تا کنون دیده نمی‌شود که ریاست‌جمهوری اراده و قصدی برای ایجاد اصلاحاتِ بنیادین در نهادهای انتخاباتی داشته باشد. بنابرین، تا زمانی که رییس‌جمهور خود اراده‌یی به اصلاحات در نهادهای انتخاباتی نداشته باشد، این کمیسیون نخواهد توانست کاری را از پیش ببرد؛ زیرا رییس‌جمهور صلاحیتِ وتو کردنِ کارِ این کمیسیون را به خود اختصاص داده است.
از طرف دیگر، تا جایی که دیده شده، این کمیسیون صلاحیتِ اصلاح قانون انتخابات و طرزالعملِ کمیسیون‌های انتخاباتی و برخی امور تخنیکیِ دیگر را در حدِ مشوره و تشخیص دارد و باید مشوره و دیدگاهِ خود را به شورای وزیران و سپس ریاست‌جمهوری پیشکش کند. حال آن‌که مشکلاتی که در انتخابات ریاست‌جمهوری رونما شد، ناشی از طرزالعملِ کمیسیون‌های انتخاباتی و قانون انتخاباتی نبود؛ بل ناشی از به بیراهه کشاندنِ انتخابات و مهندسی آن به‌هدفی خاص توسط افرادی خاص که عمدتاً دست‌اندرکارِ کمیسیون مستقل انتخابات بودند، بود. بنابرین مسوولان در کمیسیون اصلاحات انتخاباتی، باید متوجه باشند که کارِ آنان تشخیصِ اصل و منشایِ مشکل در نهادهای انتخاباتی‌ست نه پرداختن به عللِ فرعی و حاشیه‌یی تقلب در انتخابات!
مسلماً برکناری همۀ مسوولان در کمیسیون مستقل انتخابات، می‌باید از اصلی‌ترین اقداماتِ این کمیسیون باشد و اصلاحِ ستون‌های اجرایی در بدنۀ کمیسیون نیز از دیگر گام‌های عملیِ این کمیسیون. کمیسیون اصلاحات انتخاباتی باید از همین اکنون روی تعیین چوکاتِ کاری‌اش تمرکز کند و نباید به عنوان یک نهاد فریب‌دهنده و ناکاره عرض وجود کند. افرادی که در این کمیسسیون حضور دارند، می‌توانند از عهدۀ تشخیص مشکلِ انتخابات و اصلاح آن برایند، اما این در صورتی ممکن است که آنان مستقلانه و به دور از دخالت‌های حکومت بتوانند به امرِ اصلاحات بپردازند. این افراد باید سعی کنند که کمیسیون اصلاحاتِ انتخاباتی را از حدِ یک ابزار و بازیچۀ ارگ، به سطحِ یک نهاد موثر و اصلاح‌گرِ نهادهای انتخاباتی ارتقا دهند.