شنبه ۱۰ اسد ۱۳۹۴

هارون مجیدی
مرگ ملاعمر، چند دسته‌گی‌ را در صفوف گروه طالبان بیشتر ساخته و پس از این نمی‌توان از یک مجموعۀ واحد و منسجم به نام «طالبان» سخن گفت و از آن آدرس انتظار مذاکره و گفت‌وگو را داشت.
برخی از اعضای مجلس و تحلیلگران سیاسی با بیان این مطلب گفته‎اند که دولت افغانستان در اقدامات خود برای مذاکره با این گروه تروریستی باید تجدید نظر کند و دوباره فریب استخبارات پاکستان را نخورد.
هفتۀ پیش، گروه جدا شده از بدنۀ طالبان به نام محاذ فدایی خبر مرگ ملاعمر را پخش کرد و بعد از گذشت چند روز گروه طالبان خبر مرگ او را تایید کرده و با پخش اعلامیه‌یی گفتند که ملا عمر به دلیل یک بیماری فوت کرده است.
بعد از پخش خبر مرگ ملا محمد عمر، ملا اختر منصور جانشین او شد.
همزمان با این، هیبت الله آخوندزاده و سراج‌الدین حقانی به حیث معاونان منصور انتخاب شده اند.
وحید مژده یکی از اعضای پیشین گروه طالبان در پیوند به زنده‌گی ملا اختر منصور، به ماندگار گفت که منصور، از ولسوالی میوند قندهار است؛ ۵۵ سال عمر دارد؛ مربوط به قوم اسحاق‌زی می‌باشد و در زمان حاکمیت طالبان وزیر هوانوردی و ترانسپورت بود.
او می‌گوید: در سال ۲۰۱۰ و بعد از دستگیری ملا برادر، ملا منصور توسط رهبر طالبان به عنوان معاون این گروه انتخاب شد.
آقای مژده خاطرنشان می‌کند: ملا اختر منصور با اتفاق آرا توسط جمعی از فرماندهان گروه طالبان به عنوان رهبر انتخاب شده است.
داکتر عبدالقیوم سجادی عضو مجلس نماینده‌گان در گفت‌وگو با روزنامۀ ماندگار می‌گوید: مرگ ملاعمر سردرگُمی‌ها را بیشتر کرده است. پس از این نمی‌توان حدس زد که چه کسانی از آدرس طالبان پای میز مذاکرات خواهند نشست.
او می‌گوید: یکی از چالش‌های فرا راه مذاکرات صلح با طالبان نبود نماینده‌گان با صلاحیت از طرف طالبان بوده است. همواره کسانی که از آدرس آنان معرفی شده‌اند به تجارت سیاسی پرداخته اند.
آقای سجادی می‌افزاید: طالبان به عنوان یک گروه منسجم هیچ‌گاهی نتوانسته اند در تحولات سیاسی افغانستان عرض اندام کنند و تا هنوز هم جریان‌های مختلف در درون گروه طالبان وجود دارد که مرگ ملاعمر چند دسته‌گی‌ها را بیشتر می‌سازد و دیگر نمی‌توان از یک مجموعۀ واحد و منسجم به نام طالبان سخن گفت و از آن آدرس انتظار مذاکره و گفت‌وگو را داشت.
این عضو مجلس خاطر نشان می‌کند: با اعلام مرگ ملا عمر شک و تردیدها در پیوند به نیات کشورهای همکار با افغانستان نیز زیاد شده که آنان با کتمان این واقعیت برای مقابله با تروریسم دیگران را فریب داده اند.
داکتر سجادی تأکید می‌کند: «فعلاً هیچ انتظاری برای به نتیجه رسیدن تلاش‌های صلح وجود ندارد؛ بنابراین، دولت افغانستان در این زمینه باید بازنگری جدی کند و پاکستان که نقش محوری را دارد، باید اعتمادسازی کنند و تا زمانی‌که در زاویۀ دید پاکستان تغییر به میان نیاید، گفت‌وگوهای صلح هیچ نتیجه‌یی در پی ندارد.»
در عین حال، عتیق‌الله امرخیل آگاه مسایل نظامی به این باور است که ملاعمر در زمان زنده‌گی خود بیشتر بالای اعضای سطح پایین طالبان تأثیر و نفوذ داشت.
آقای امرخیل می‌افزاید: چون کارکرد گروه طالبان و در رأس آن چهرۀ به‌نام ملاعمر پایه‌های اساسی نداشتند، آهسته آهسته تأثیر ملاعمر بالای اعضای گروه طالبان کاهش یافت.
او می‌گوید: در دو سالی که ملاعمر نبوده، تأثیر ملا اختر محمد منصور بالای طالبان بیشتر بوده که احتمال می‌رود پیش از این نیز طرف‌داران زیادی داشته است.
این آگاه نظامی خطاب به رهبران دولت و گروهی که برای انجام مذاکره باطالبان مشخص شده، می‌گوید: در این زمینه باید دقت زیاد صورت گیرد و استخبارات کشور باید پیدا کند کسانی که از طرف پاکستان برای انجام گفت‌و گوهای صلح معرفی می‌شوند، کی‌ها هستند و چقدر صلاحیت دارند.
او با بیان این‌که کسانی که از آدرس طالبان برای مذاکره می‌آیند همه از فیلتر آی‌اس‌آی می‌گذرند، می‌گوید: گروهی‌که برای انجام گفت‌وگو با طالبان می‌روند باید جدا از اختلافات و زد و بندهای سیاسی و قومی باشد و باید در ترکیب گروه افراد متخصص و شایسته فرستاده شوند تا با مدیریت درست گفت‌و گوها ثمربخش باشد.
هم‌چنان، حشمت‌الله رادفر روزنامه‌نگار می‌گوید: از دو سال بدین‌سو اگر اعلامیه‌هایی‌که از آدرس ملاعمر منتشر شده اند را بررسی کنیم، می‌بینیم که در شکل و محتوای آن تغییرات زیادی رونما شده است که خود نمایان‌گر این بوده می‌تواند که ملا عمری وجود نداشته است.
او می‌گوید: کسانی‌که از آدرس دولت برای انجام گفت‌وگوها شرکت می‌کنند یک بخش بزرگ آن از اصل قضایا بی خبر اند و نمی‌دانند واقعیت جاری چیست و آنان چه کاری را باید انجام دهند.
این درحالی است که دور دوم مذاکرات صلح میان نماینده‎گان دولت افغانستان و طالبان که قرار بود در اسلام آباد برگزار شود، به تأخیر افتاده است.
حکومت افغانستان دیروز از تأخیر در روند مذاکرات صلح ابراز تأسف کرد.
پاکستان به دلیل گزینش رهبری جدید طالبان و شایعۀ اختلافات میان سران شورای کویته و شورای پیشاور، مذاکرات صلح را تا زمان نامعلومی به تأخیر انداخته است.
ملاعمر کی بود؟
ملا محمد عمر که از سال ۱۹۹۶ تا ۲۰۰۱ میلادی رهبر رژیم طالبان در افغانستان بود و یکی از افراد مورد تعقیب از سوی ایالات متحده امریکا به‌شمار می‌رفت.
ملا محمد عمر در سال ۱۹۵۹ میلادی در دهکدۀ نودۀ قندهار تولد شده، او دارایی از پدر به میراث نداشت و پدرش در یکی از مساجد قریه شان ملا امام بود.
با ایجاد گروه طالبان، ملاعمر در زمان قدرت نزدیک به شش سال خود بیشتر در قندهار ماند و در آنزمان با اسامه بن لادن رهبر شبکه القاعده روابط نزدیک پیدا کرد.
پس از حمله امریکا علیه طالبان و القاعده در ۲۰۰۱ میلادی در افغانستان از سرنوشت ملا محمد عمر خبری در دست نبود تا این که خبر مرگ او بعد از دو سال رسانه‌یی شد، با پخش این خبر پرسش‌های درشتی در پیوند به رمز و رازهای مرگ او مطرح شده که گذشت زمان به آن پاسخ خواهد داد.