بازی بزرگ و سیاست‌گذاری نادرست

گزارشگر:احمد عمران/ چهار شنبه 6 عقرب 1394 - ۰۵ عقرب ۱۳۹۴

مشاور شورای امنیت ملی کشور می‌گوید شبکه‌های القاعده، حقانی و طالبان در حال احیای دوباره استند و در کنار آن‌ها، نفرات داعش نیز در حال گسترش حوزۀ نفوذ خود در افغانستان‌اند. به گفتۀ حنیف اتمر مشاور شورای امنیت ملی افغانستان، این گروه‌ها و شبکه‌ها تلاش دارند یک بار دیگر افغانستان را به لانۀ تروریسم تبدیل کنند.
mnandegar-3این سخنان در حالی مطرح می‌شوند که به‌تازه‌گی نوازشریف نخست‌وزیر پاکستان در یک سفر رسمی به ایالات متحد امریکا وعده سپرد که در کارِ مبارزه با تروریسم و کشاندن طالبان به میز مذاکره، تلاش خواهد کرد. این دو دیدگاه به شکل اندوه‌باری در تضاد با یکدیگر قرار دارند و بیانگرِ دو طرز فکر میان دو کشوری‌اند که هر دو می‌گویند قربانی تروریسم‌اند.
اما به گفتۀ مقام‌های افغانستان، پاکستانی‌ها نسبت به تروریسم نگاهِ واحد ندارند و آن‌ها را به خوب و بد تقسیم کرده‌اند. بر اساس گفته‌های این مقام‌ها، پاکستانی‌های آنانی را که در پاکستان مصروف عملیات نظامی‌اند، دشمن می‌انگارند؛ اما افراد مسلحی را که از آن کشور وارد افغانستان می‌شوند و با دولت این کشور می‌جنگند، اصلاً دشمن تلقی نمی‌کنند. به گفتۀ مقام‌های دولت افغانستان، همین نگاهِ دوگانه به پدیدۀ تروریسم از سوی پاکستان سبب شده که دامنۀ ناامنی‌ها در افغانستان به صورتِ کم‌سابقه افزایش پیدا کند و مشکل تروریسم در منطقه حل نشود.
دولت افغانستان نسبت به وعده‌های نخست‌وزیر پاکستان با احتیاط برخورد کرد و گفت که منتظر اقدام‌های عملی پاکستان در راه تحقق وعده‌هایش است. آن‌گونه که معلوم می‌شود، قرار نیست به این زودی‌ها فرش ناامنی و جنگ از افغانستان برچیده شود؛ کشوری که با مصایبِ فراوان روبه‌روست و همین حالا از پسِ بسیاری از مشکلات و چالش‌های فراروی خود بیرون شده نمی‌تواند.
متأسفانه آن‌گونه که انتظار می‌رفت، دولت‌مردان امریکا نیز نسبت به وضعیتِ افغانستان و مناسباتِ این کشور با دولت پاکستان، گام‌های مطمین برنداشتند و افغانستان را به‌نوعی در صحنۀ مشکلات و چالش‌هایش تنها رها کردند. دولت امریکا بر اساس پیمان امنیتی می‌توانست برخورد قاطع‌تر با پاکستان داشته باشد و حداقل به صورت واضح‌تر نسبت به مشکلات سخن بگوید. اما به هر دلیلی که بود و هست، از این مسوولیت شانه خالی کرد و پاکستان را همچنان به عنوان همکاری استراتژیک در منطقه باقی گذاشت.
ولی این همکاری باید تعریف مشخصِ خود را پیدا کند. این‌گونه هم برای امریکایی‌ها در آینده سخت خواهد بود و هم برای دولت افغانستان که بتوانند با داشتن روابط استراتژیک و پیمان امنیتی، وضعیت موجود را توجیه کنند.
دولت افغانستان همین حالا با انتقادهای شدیدی از سوی جناح‌های مختلف و به ویژه در مجلس نماینده‌گان مواجه است. بسیاری‌ها دولت افغانستان را دولتی ناکارآمد توصیف می‌کنند و خواهان لغو پیمان امنیتی با امریکا استند. این خواست به شکل‌های مختلفی تا به حال مطرح شده، اما مهم‌ترین و انتقادی‌ترینِ آن از سوی رییس جمهوری پیشینِ کشور بیان شد که گفت، امریکایی‌ها اراده‌یی برای تأمین امنیت در افغانستان ندارند و اگر چنین اراده‌یی وجود دارد، پس باید در عملکرد آن‌ها در راه تأمین صلح و امنیت بر پایۀ پیمان امنیتی خود را نشان دهد. حامد کرزی امضای پیمان امنیتی با امریکا را به همین دلیل یک پیمانِ فاقد اعتبار دانست.
در همین حال، برای امریکایی‌ها نیز مشکل خواهد بود که با داشتن پیمان امنیتی با افغانستان، افکار عمومی را قانع کنند که از پسِ کشوری به نام پاکستان بیرون شده نمی‌توانندـ مگر این که بخواهند تعریف دیگری از وضعیت در منطقه ارایه دهند؛ تعریفی که در آن هم پاکستان دوست استراتژیک و مطمین در مبارزه با تروریسم باشد و هم افغانستان که در این میان قربانیِ آن است.
امریکا به مدت طولانی نخواهد توانست که این سیاست را ادامه دهد، چون به هر حال همین حالا انتقادهای زیادی در مورد آن به نشانی باراک اوباما رییس جمهوری آن کشور از آدرس‌های متفاوت و به ویژه جمهوری‌خواهان حواله می‌شود.
جمهوری‌خواهان در امریکا که احتمال می‌رود در انتخابات آیندۀ ریاست جمهوری دوباره به قدرت برگردند، دیدگاه متفاوتی در مورد مبارزه با تروریسم و مشکل افغانستان مطرح می‌کنند. آن‌ها با انتقاد از سیاست‌های رییس جمهوری فعلی، تأکید دارند که افغانستان را نباید گذاشت که یک بار دیگر به لانۀ امنِ تروریست‌ها تبدیل شود.
گویا سخنان آقای اتمر نیز رنگ و بویی از سیاست‌های جمهوری‌خواهان دارد و حداقل این دو سیاست بیشتر با هم نزدیکی می‌کنند.
به هر حال، مشکل افغانستان در مبارزه با تروریسم و روابط آن با پاکستان، بیشتر منوط به سیاست‌های دولتِ آن است. دولت افغانستان ناچار است که با خداحافظی با سیاست‌های گذشته، رویکردی کاملاً جداگانه، تعریف شده و منسجم را در برابر تروریسم و پاکستان ارایه دهد. انفعال سیاسی و نظری در حوزۀ مبارزه با تروریسم، افغانستان را با چالش‌های بزرگی روبه‌رو کرده و عملاً باعث تشدید ناامنی‌ها در کشور شده است.
دولت‌های متحدِ افغانستان هر سیاستی که در قبال مبارزه با تروریسم دارند، به خودشان مربوط است؛ ولی افغانستان باید سیاستی دقیق و منطبق با واقعیت‌های خود را داشته باشد. در غیر این صورت، برندۀ بازی بزرگ منطقه‌یی، پاکستانی‌ها خواهند بود و نه دولت و مردم افغانستان!

اشتراک گذاري با دوستان :