احمد مسعود: طالبان به هیچ تعهد خود به غیرقرارداد خود با آمریکا عمل نکردهاند.
گزارشگر:احمــد عمران/ شنبه 21 قوس 1394 - ۲۰ قوس ۱۳۹۴
اجلاس کشورهای موسوم به «قلب آسیا» در اسلامآبادِ پاکستان حداقل برای هیأت افغانستان این فرصت را بهوجود آورد که در حاشیۀ آن، رابطۀ خود را با پاکستان دوباره به حالتِ عادی درآورد و از این کشور بخواهد که برای مذاکراتِ صلح با گروههای مسلحِ مخالف میانجیگری کند. هرچند در گذشته، میانجیگریهای پاکستان نتیجهبخش نبوده؛ ولی اینبار مقامهای کشور امیدوارند که باآغاز دوبارۀ گفتوگوهای صلح به نتیجه برسند. بر اساس گزارشها، اشرفغنی رییسجمهوری افغانستان در سفر به پاکستان، دو بار با راحیل شریف رییس ستاد ارتش پاکستان دیدار کرده و از او خواسته است که در روند صلح افغانستان را کمک کند.
اجلاس کشورهای «قلب آسیا» زمانی در پاکستان برگزار شد که روابط افغانستان و این کشور به دلیل مشکلاتی که میان آنها بر سرِ گفتوگوهای صلح و مبارزه با تروریسم وجود دارد، یک بارِ دیگر به تنش انجامیده بود و مقامهای افغانستان تأکید میکردند که دیگر با میانجیگریهای پاکستان نمیخواهند وارد گفتوگوهای صلح با مخالفان مسلح شوند. اما به نظر میرسد که این موضع زیاد جدی نبوده و شاید دولتمردانِ کشور از سرِ ناچاری و خلاف میلِ خود، برای آرام کردن افکار عمومی تلاش کردند که روابط خود با پاکستان را تنشآلود نشان دهند.
آقای غنی پیش از سفر به پاکستان، دو حرفِ مهم در مورد مذاکرات صلح و پاکستان مطرح کرد که اگر همین دو حرف با جدیت دنبال میشد، شاید نتایجِ آن بیشتر از آغاز گفتوگوهای صلح میتوانست به نفع افغانستان تمام شود. حرف مهمِ نخست را آقای غنی در آلمان مطرح کرد، وقتی از او در مورد گفتوگوهای صلح با مخالفانِ مسلح پرسیده شد. او در پاسخ گفت که به هیچ صورت تن به صلحِ ذلتبار نخواهد داد و ارزشهای قانون اساسی را به قمار نخواهد گذاشت. حرفِ دوم را آقای غنی اما در کابل پس از سفر اروپایی خود گفت. او در یک نشستِ خبری در آستانۀ رفتن به پاکستان اظهار داشت که افغانستان و پاکستان در یک جنگِ اعلامناشده علیه یکدیگر قرار دارند و پیش از هر گونه مذاکرات صلح با مخالفان، باید مشکلِ دو کشور حل شود.
این دو نکته به نظر میرسد با تمام عینیت و درستیِ خود در اظهاراتِ مقامهای کشور همواره به دلیل حساسیتهایی که میتوانستند ایجاد کنند، به صورتِ عمدی مورد غفلت واقع میشدند و تلاش صورت میگرفت که از عنوان کردنِ برهنۀ آن تا حد ممکن اجتناب شود. حامد کرزی رییسجمهوری پیشین که این روزها بهشدت در موضع ضدیت با پاکستان و غرب قرار دارد و خط دیورند را نشانۀ روشنِ استعمار انگلیس میداند، در طول بیش از سیزده سال زمامداری خود در افغانستان، هرگز حاضر نشد که این دو واقعیت را بفهمد و یا به آنها اشاره کند. آقای کرزی وقتی دچار احساسات میشد، از درِ مخالفت با پاکستان پیش میآمد و وقتی شرایط را چندان با حالوهوای منافعش سازگار نمییافت، دوباره طبل دوستی و جان و قربان با پاکستان را میکوفت.
شاید یکی از مشکلات فعلیِ افغانستان در روابطش با کشورهای همسایه و بهویژه پاکستان، سیاستهای «کجدار و مریز» و «پکه و پوستین»ِ آقای کرزی بوده است که نتوانست پایههای عقلانی و واقعی پیدا کند. حالا نیز وضع نسبت به گذشته تغییر چندانی نکرده است. دولتمردان کشور همچنان باور دارند که صلح از مسیر پاکستان تأمین شدنی است و به همین دلیل هم در حاشیۀ کنفرانس قلب آسیا با سران پاکستان از این خواستِ قلبیِ خود پرده برداشتند. اما آیا این خواست با آن سخنان قبلی آقای غنی، سازگاری و مطابقت دارد و یا خیر؟
به نظر نمیرسد که آقای غنی در پی صلح «آبرومندانه» باشد؛ زیرا تمایل فزایندۀ او به آغاز گفتوگوهای صلح آنهم پس از آنهمه تنش و انتقاد، نمیتواند گفتوگوهایی را ضمانت کند که در آنها پای قانون اساسی و ارزشهای نظام به میان نیایند؛ آنهم زمانی که طالبان با همۀ سراسیمهگیهای ساختاری و تشکیلاتی خود، هنوز روی خوش به مذاکره و گفتوگو نشان ندادهاند. از سوی دیگر، به نظر نمیرسد که آقای غنی در فرصتِ بهدست آمده در کنفرانس کشورهای قلب آسیا، تز «جنگ اعلام ناشده»ی خود را شرح داده و در این رابطه با سران پاکستان صحبت کرده باشد. او حتا در سخنرانی خود در اجلاس قلب آسیا، به جنگ اعلام ناشده اشاره نکرد و از کنار آن بهآسانی گذشت. اینها نشان میدهند که هیأت افغانستان یک بارِ دیگر به همان سیاستهای بدون نتیجۀ گذشته پناه برده و پاکستانیها بازهم موفق شدند که هیأت افغانستان را مجاب کنند.
مسالۀ دیگر این است که: اینبار قرار است دولت افغانستان با کیها گفتوگوهای صلح را آغاز کند؟ در گذشته وقتی از طالبان سخن گفته میشد، حداقل یک گروه با رهبریِ تقریباً واحد به ذهن خطور میکرد؛ ولی پس از اعلام مرگ ملا عمر، دیگر طالبان یک گروه واحد با رهبری واحد نیستند. پرسش این است که وقتی صلاحالدین ربانی وزیر خارجۀ افغانستان از احتمال آغاز مذاکرات صلح تا دو هفتۀ آینده سخن میگوید، منظور او چیست و با کیها قرار است که دولت افغانستان به گفتوگوهای صلح بپردازد؟
تا جایی که معلوم است، نه گروه ملا اختر منصور و نه هم گروه ملا محمد رسول، هیچگونه تمایل به گفتوگوهای صلح تا پذیرفته شدنِ پیششرطهایشان نشان ندادهاند. حالا اینکه واقعاً در حاشیۀ اجلاس کشورهای قلب آسیا چه پیش آمده که سران دولت اینقدر خوشبین به گفتوگوهای صلح به نظر میرسند، چیزیست که در حال حاضر پوشیده نگه داشته شده است.
Comments are closed.