دولت افغانستان به منظور جلوگیری از گُسترش هرچه بیشتر افکار تندروانه و افراطی، باید یک استراتیژی بلندمدت را روی دست گیرد و از عالمان معتدل در زمینۀ سرکوب فرهنگ افراطیت در کشور کمک بطلبد.
شماری از عالمان دینی در مصاحبه با روزنامۀ ماندگار، عوامل گُسترش افراطیت در کشور را به بررسی گرفتند.
پیش از این وزارت ارشاد، حج و اوقاف از گسترش افراطیت در افغانستان ابراز نگرانی کرده بود.
اکنون عالمان دینی می‌گویند که دولت افغانستان با تدوین برخی برنامه‌ها می‌تواند گروه‌های افراطی و تندرو را تضعیف کرده و از سرباز گیری آنان جلوگیری نماید.
آنها همچنان می‌گویند که در کشورهای اسلامی به استثنای عربستان سعودی، در کنار علوم اسلامی، علوم عصری نیز آموزش داده می‌شود، اما در افغانستان دانش‌آموزان علوم دینی، از علم مدرن دور مانده‌اند که این مسأله باعث بی‌خبری این قشر از تحولات جهانی و بروز افراطیت می‌شود.
آنان می‌گویند، گروه‌های افراطی در رسیدن به اهداف‌شان با سوء استفاده از دین، به ترویج افراطیت در جامعه دامن می‌زنند.
داعی‌الحق عابد، معین وزارت ارشاد، حج و ‌اوقاف در مصاحبه با روزنامۀ ماندگار می‌گوید: جریان‌های افراطی پدیده جدید نیست. در کشورهای مختلف به نام‌های مختلف این جریان‌ها فعالیت دارند و در افغانستان پس از شروع جهاد در برابر شوروی این فرهنگ ترویج پیدا کرد.
آقای عابد افزود: آنان می‌خواهند که علما از طریق منبرها و مجالس مبارزۀ جدی خود را در برابر ایدولوژی افراطی آغاز کنند.
این مقام بلندپایۀ وزارت ارشاد، حج و اوقاف تصریح کرد: در مورد پدیدۀ افراطیت باید علمای دینی به مردم آگاهی‌دهی نمایند؛ زیرا فعالیت جریان‌های افراطی و نفوذ آن‌ها در میان مردم، باعث نگرانی شده است.
آقای عابد می‌افزاید: دولت تا هنوز به مبارزه در برابر پدیده افراطیت نپرداخته است و در حال حاضر افراطیت در حال افزایش است.
در این حال، محمد محق آگاه امور دینی می‌گوید: افراطیت در جامعۀ افغانستان به پیچیده‌ترین نحو وجود دارد، افراط‌گرایی از سال‌های جنگ به این طرف در این کشور راه خود را باز کرده است.
آقای محق افزود: در جامعه‌های پس از جنگ که خشونت در آن ریشه دوانیده باشد، افراطیت به ساده‌گی می‌تواند گسترش یابد؛ جامعه‌یی که در گرداب بحران‌های گوناگون گیر بماند و مشکلات در آن روز افزون باشد، افراد از آدرس دین داخل آن جامعه شده و افراط و تفریط را در اذهان مردم ترویج می‌کنند.
به گفتۀ او، گروه‌های افراطی با استفاده از دین در رسیدن به اهداف شان به ترویج افراطیت در جامعه می‌پردازند، این کار زمینه را برای آن‌ها مهیا می‌سازد که بتوانند به شیوۀ دلخواه به اهداف شان برسند.
آقای محق می‌افزاید: در جوامعی که افراد به فعالیت‌های افراطی می‌پردازند، ممانعت از طرف دولت صورت می‌گیرد؛ اما در جوامع مذهبی به خاطر داشتن دست باز در ترویج این فرهنگ؛ از نام دین استفاده سوء می‌کنند و ترویج افراطیت را توجیه دینی می‌نمایند.
این پژوهشگر دینی خاطر نشان کرد: به خاطر جلوگیری از گسترش افراطیت در جامعه افغانستان، دولت می‌تواند یک استراتیژی بلند مدت را روی دست بگیرد و از عالمان معتدل جهت سرکوب فرهنگ افراطیت در جامعه کار گرفته شود.
او تأکید کرد: در جامعه کسانی که برداشت افراطی از دین دارند باید شناسایی شوند، فرهنگ برخورد، امنیت و مصونیت اجتماعی‌شان مطالعه شود، در مضامین دانشگاه‌ها، مکاتب و سایر نهادهای آموزشی در پهلوی علوم اسلامی؛ علوم عصری در تقسیم اوقات درسی شان گنجانیده شود.
آقای محق می‌افزاید: در رسانه‌های همگانی و اجتماعی باید از ترویج افراطیت جلوگیری صورت گیرد، افراد و گروهایی که در ترویج فراط‌گرایی کار می‌کنند، شناسایی شوند.
هم‌چنان، کمال‌الدین حامد استاد دانشکدۀ شرعیات دانشگاه کابل می‌گوید: یکی از عوامل ترویج افراطیت در جامعۀ افعانستان تفاوت تفسیر از شرعیت اسلامی است؛ جوانان و عالمانی که به کشورهای اسلامی و همسایه مانند ایران، پاکستان و سعودی جهت تحصیل رفته اند، با برگشت‌شان نوع تفسیر جدید از اسلام با خود آورده اند که این تفسیر با حالت افغانستان هم‌خوانی ندارد.
آقای حامد افزود: در جامعۀ اهل سنت افغانستان از مذاهب اسلامی یک قرائت فقهی وجود داشت، وقتی تفاسیر جدید وارد جامعۀ افغانستان شد، بیشتر به اختلاف کلامی دامن زد که اختلاف کلامی جامعه را به گروه‌ها و دسته‌های مختلف تقسیم کرد.
به‌گفتۀ او، قرائت تفسیر فقهی خود را طرف دار یک مذهب می‌دانست و فرد مقابل طرف دار مذهب دیگری, اما حال افرادی خود را اهل توحید می‌دانند و دیگران را اهل شرک.
این استاد دانشگاه با بیان این‌که عامل دوم گسترش افراطیین در افغانستان سطحی‌نگری در مضامین آموزشی نهادهای علمی است، می‌گوید: در کشورهای اسلامی بدون از عربستان سعودی در کنار علوم اسلامی علوم عصری مانند، جامعه شناسی، تاریخ و … به شکل برجسته آموزش داده می‌شود، اما در افغانستان دانش آموزان علوم دینی از علوم عصری دورمانده اند، این باعث می‌شود که این قشر از تحولات جامعه بی‌خبر بمانند.
آقای حامد می‌افزاید: تمام این کم‌کاری‌ها به دولت افغانستان بر می‌گردد که شماری اندک مضامین دبیرستان‌ها را بروز کرده، اما مدارس اسلامی از بروز رسانی دور مانده اند. نبود مضامین عصری در پهلوی مضامین اسلامی، باعث افراطیت می‌شود.
آقای حامد باور دارد که عامل سوم گسترش افراطیت، دور ماندن علما از لایه‌های جامعه است، علمای اسلامی در احزاب سهم دارند؛ اما دولت در ادارات خود سهم اندک برای آنان در نظر گرفته است.
آقای حامد با تأکید افزود: «در نظام جزایی افغانستان هنوز جذب فارع التحصیلان حقوق بیشتر است نسبت به فارغان مدارس اسلامی؛ این باعث شده که علما فکر کنند که نظام قضایی کشور اسلامی نیست و آن‌ها در این نظام جایگاهی ندارند».
به گفتۀ این استاد دانشگاه، این کار باعث به وجود آمدن مدارس خصوصی شد که از یک طرف خواست جوانان را اشباع کرده و از سوی دیگر، باعث ترویج ایدولوژی افراطی در میان جامعه شد.
آقای حامد تصریح کرد: موضوع دیگری که در تولید افراطیت کمک کرده است، تبلیع سوء کشورهای منطقه است. شماری از کشورها این مسأله را دامن می‌زنند که افغانستان مورد تهاجم فرهنگی قرار گرفته است و باید کاری صورت گیرد؛ این در حالی است که خود آنان می‌خواهند فرهنگ غربی را جذب کنند.
این استاد دانشکده شرعیات دانشگاه کابل خاطر نشان کرد: حزب تحریر و سایر احزاب تندرو در کشورهای اسلامی نیز فعالیت دارند؛ اما وضیعت افغانستان با آن کشورها متفاوت است. آن کشورها دارای یک فرهنگ تعریف شده و غنی استند و ترویج این نوع افکار به جای افراطیت روشنگری را به وجود می‌آورد.
اما به گفتۀ این آگاه امور دینی، در افغانستان در طول چهارده سال، در زمینۀ ملت سازی و فرهنگ‌سازی کاری صورت نگرفته است و ترویج ایدولوژی احزاب تندرو، به جای روشن‌گری افراطیت تولید می‌کند.
این درحالی است که اخیراً شماری از عالمان دینی، در یک گردهمایی در کابل، فعالیت گروه‌هایی چون حزب‌التحریر، داعش و طالبان را محکوم کرده و از دولت خواستند تا در برابر این گروه‌ها به گونۀ جدی مبارزه کند.
این عالمان دینی و همچنان وزیر ارشاد، حج و اوقاف، از گسترش افکار تندروانه و افراطی در کشور سخت ابراز نگرانی کردند.