اشاره: بعد از رد فرمان تقنینی رییس‌جمهور در پیوند به آغاز به‌کار کمیتۀ گزینشِ کمیشنران کمیسیون‌های انتخاباتی، اعضای این کمیته به دلیل آن‌چه خلای قانونی می‌خواندند، از ادامۀ کار دست کشیدند و نخستین قدمِ عملی به میان آمدن اصلاحات انتخاباتی که بر اساس پیشنهادات کمسیون پیشین ویژۀ اصلاحات انتخاباتی بود، با بن بست رو‌به‌رو شد. برای بررسی این موضوع، گفت‌وگویی با شاه سلطان عاکفی، رییس کمیسیون پیشین ویژۀ اصلاحات انتخاباتی انجام داده‌ایم که اینک می‌خوانید:

– چنانی که دیده می‌شود، پروسۀ اصلاحات انتخاباتی که یکی از تعهدات درشت رهبران حکومت وحدت ملی بود، به بن بست رسیده است، به نظر شما چرا چنین شد، مشکل در کجا است؟
اصلاحات در هر عرصه و بخشی که باشد، حامیان و مخالفان خود را دارد. اصلاحات در بخش انتخابات که یکی از زمینه‌های مهم و حتمی است، باید به میان آید. چون انتخابات‌های بعدی سرنوشت آیندۀ افغانستان را روشن می‌سازد. همین انتخابات است که سرنوشت قوۀ مقننه را روشن می‌سازد و انتخابات است که نشان می‌دهد، مردم‌سالاری در افغانستان به میان می‌آید یا خیر؛ بنابراین آمدن اصلاحات یک امر ملی و مهم است.
در هر جامعه افرادی با افکار مختلف وجود دارد، وقتی که حکومت وحدت ملی تصمیم گرفت تا اصلاحات در نظام انتخاباتی افغانستان به میان آید، فرمان صادر شد، کمیسیونی در این زمینه شکل گرفت و این کمیسیون وظایف معین خود را انجام داد.
من از رهبری حکومت وحدت ملی سپاس‌گزاری می‌کنم که پیشنهادات ما را به موقع پذیرفتند و فرامین تقنینی صادر کردند. بدون شک کسانی که مخالف آوردن اصلاحات در نظام انتخاباتی هستند و هم‌چنان مفسدین و مجرمین انتخاباتی که در گذشته مرتکب تخلفات و جرایم انتخاباتی شده‌اند، باید تلاش کنند و حق‌شان است تا جلو اصلاحات را بگیرند.
با تأسف حالا مشکلی به وجود آمد که شورای ملی بدون در نظرداشت مصالح علیای کشور، فرمان رییس‌جمهور را رد کردند و ظاهراً بن بستی در این راستا به وجود آمده است؛ اما ما و شما شاهد هستیم که در چند روز گذشته، سخنگویان و مسوولان نهاد ریاست‌جمهوری و ریاست اجرایی اعلام کردند که حتمی اصلاحات انتخاباتی به میان می‌آید و بن بست می‌شکند.
– در عین حال، کار کمیتۀ گزینش که گام نخست برای اصلاحات است، متوقف شده و اعضای آن به خاطر خلای قانونی از ادامۀ کار دست کشیده‌اند؟
بدبختانه گاهی چنین می‌شود، از یک‌طرف رییس کمیتۀ گزینش درگذشت (دین‌محمدگران به عنوان رییس کمیتۀ گزینش توسط اعضای این کمیته انتخاب گذشته بود، آقای گران چند هفته قبل به اثر بیماری‌یی که داشت، درگذشت) که ضربه‌یی بود به ادامۀ کار کمتیۀ گزینش؛ از طرف دیگر، فرمان رییس‌جمهور توسط پارلمان رد شد.
رهبری حکومت وحدت ملی باید در این زمینه تصمیم بگیرند و راه‌حل حقوقی پیدا کند، تا جایی که من اطلاع دارم، رهبری حکومت مصروف مشوره در این زمینه هستند و باور دارم که به زودترین فرصت بن بست انتخاباتی می‌شکند.
– چرا پارلمان افغانستان سد اصلاحات قرار گرفتند و فرامین تقنینی در این زمینه را با اکثریت آرا رد کردند؟
بارها در گفت‌وگوهایم گفته‌ام، از این‌کار خیلی متأسف هستم. برای ما تا این لحظه دلیل رد فرمان اصلاحات مشخص نیست، چون همین اعضای پارلمان بودند که طی یک سال گذشته، در پیوند به اصلاحات صحبت و نپرداختن به آن را نقد می‌کردند. آن‌ها بارها گفتند که نهادهای قانونی در زمان مشخص انتخاب شوند، پیش از برگزاری انتخابات باید اصلاحات به وجود آید، جلو تقلبات و تخلفات انتخاباتی گرفته شود و تجارب تلخ گذشته در آینده تکرار نشود. اما برای ما هم یک پرسش است که چرا یک‌باره اعضای پارلمان در برابر اصلاحات قرار گرفتند و فرمان رییس‌جمهور برای به میان آمدن اصلاحات را رد کردند. حالا بخش حقوقی و قانونی مسأله را که قانون اساسی در ماده‌های ۷۹ و ۱۰۹ چه حکم دارد، یک طرف می‌گذاریم، اما از لحاظ اخلاقی و انسانی برای همه سوال است که اعضای پارلمان چرا در برابر اصلاحات قرار گرفتند؟ تا هنوز در این زمینه مطالعه می‌کنم تا دریابم که چه انگیزۀ پارلمان را وادار به این‌کار کرد.
– چرا اعضای فعلی کمیسیون‌های انتخاباتی در برابر اصلاحات سخت جانی می‌کنند؟
به بارو من، تمامی شهروندان افغانستان از آمدن اصلاحاتی که منجر به بهبود وضع و تأمین شفافیت و عدالت می‌شود، حمایت می‌کنند، چون آن‌ها از مشکلات انتخابات‌های گذشته آگاه‌اند، ما باور داریم که شهروندان از روند اصلاحات حمایت می‌کنند، اما آن‌چه به سر و صداهای امروزی ارتباط می‌گیرد، متأسفانه گاه‌گاهی انسان‌ها منافع شخصی خود را نسبت به منافع ملی و کشوری ترجیح می‌دهند، امیدوار هستم که این مشکل نیز به زودی حل شود.
– با توجه به این‌که نسبت خلای به میان آمده، کار کمیته گزینش به خواست اعضای آن متوقف است، سرنوشت کار این کمیته چه خواهد شد؟
این کمیته کار خود را آغاز کرد و پُست‌های کمیسیون‌های انتخاباتی را به اعلام گذاشتند، به قول خودشان، پنج‌صد متقاضی به آنان درخواست داده‌اند که در این جریان، رییس آن درگذشت و این کمیته با بن بست حقوقی روبه‌رو شد، آروز داریم که هر چه عاجل کار این کمیته از سر گرفته شود.
– اگر اصلاحات انتخاباتی به میان نیاید، چه اتفاقی خواهد افتاد؟
من حالا به عنوان یک شهروند می‌توانم صحبت کنم، باور نخست‌ام این است که از طرف نهاد ریاست‌جمهوری و ریاست اجرایی گفته شد که پیش از برگزاری انتخابات پارلمانی و شوراهای ولسوالی‌ها، اصلاحات به میان می‌آید. دوم، مردم افغانستان اصلاحات می‌خواهند و اگر اصلاحات وارد نشود، شهروندان بسیار اندکی در انتخابات شرکت خواهند کرد و سوم این‌که جامعۀ جهانی که حامی دموکراسی در افغانستان است و روند انتخابات را در کشور از لحاظ مسلکی و مالی حمایت می‌کنند، شایق‌است تا پیش از برگزاری انتخابات، اصلاحات صورت بگیرد؛ اگر اصلاحات وارد نشود تجارب تلخ گذشته این بار شدیدتر از پیش تکرار خواهد شد که به خیر هیچ‌کسی نیست.
– به عنوان آخرین پرسش اگر بگویید، توزیع شناس‌نامه‌های برقی چقدر می‌تواند روند شفافیت در انتخابات را تضمین کند؟
بدون شک توزیع شناس‌نامه‌های برقی می‌تواند مشکلات افغانستان را در بخش‌های مختلف حل کند؛ در پیوند به برنامه‌ریزی‌های استراتیژیک اقتصادی، اجتماعی، رفاهی و جلوگیری از مشکلات امنیتی و جرایم سازمان یافته کمک می‌کند که از این میان، در روند انتخابات داشتن شناس‌نامه‌های برقی سند بزرگ و ملی خواهد بود، شهروندان افغانستان این شناس‌نامه‌ها را باید داشته باشند، در این صورت، ضرورت به توزیع میلیون‌ها کارت خوب و بد و نداشتن فهرست رأی دهنده‌گان و…، نخواهد بود.
به عنوان یک شهروند آروزیم این است که حکومت وحدت ملی هر چه زودتر قانون ثبت و احوال نفوس را تطبیق و روند توزیع شناس‌نامه‌های برقی را آغاز کنند.
-ممنون از این‌که برای گفت‌وگو فرصت گذاشتید.
سلامت باشید.