زمان «۲۰۱۴» این روزها بیشترین کاربرد را در میان مردم افغانستان پیدا کرده است. برخی تلاش می‌کنند پیش از سال ۲۰۱۴ این کشور را ترک کنند. فرهنگی‌های افغانستان چه فکر می‌کنند؟
در سال ۲۰۱۴ که قرار است نیروهای بین‌المللی افغانستان را ترک کنند و این کشور انتخابات ریاست‌جمهوری را برگزار نماید، یک نقطه عطف عنوان می‌شود. مقام‌های غربی و افغانستان همواره تاکید کرده اند که این کشور بعد از سال ۲۰۱۴ با وجود همه مشکل، از ثبات برخوردار خواهد بود و بحران دیگری دامنگیر این کشور نخواهد گردید. اما واقعیت‌های عینی جامعه با این تاکیدات مقام‌ها متفاوت به نظر می‌رسد.
در یازده سال گذشته فرهنگ و هنر نسبت به دوران طالبان رشد چشم‌گیری داشت. بسیاری از نویسندگان و هنرمندان افغان از خارج دوباره به کشور شان برگشتند و به فعالیت‌های فرهنگی شروع کردند. اما جامعه فرهنگی افغانستان اکنون نسبت به آینده این کشور نگران است و به سوی سال ۲۰۱۴ با دلهره و ترس می نگرد.
کاوه جبران، شاعر و نویسنده افغان می‌گوید نخستین ضربه بحران احتمالی سال ۲۰۱۴ به فرهنگیان افغان خواهد رسید: «سال ۲۰۱۴ با این نشانه‌های بد و ناامیدکننده‌یی که وجود دارد، یک سال بسیار بدی خواهد بود و سالی خواهد بود که اولین ضربه خود را به جامعه فرهنگی افغانستان وارد خواهد آورد».
نگران برگشت تحجر
آقای جبران می‌گوید جامعه فرهنگی افغانستان همواره از بحران‌ها آسیب پذیر بوده و همین سبب شده تا فرهنگیان افغان نسبت به سال ۲۰۱۴ با شک و تردید بنگرند: «در شرایط حاضر تمام نشانه‌ها حاکی از وضعیت بد است. جامعه جهانی عملاً جنگ را باخت، عملا طالب حکم فرماست، نیروهای متحجر دوباره برگشته به جامعه. شما تقسیم قدرت را در دولت می بینید. قانون اساسی برای تمام نیروهای مقتدر و متحجر این جامعه باج می‌دهد».
به باور این نویسنده، قدرت و سیاست در افغانستان در دست حلقات سنتی و زورمدار است به این دلیل هنرمندان و فرهنگیان قربانی همین حلقات خواهند شد. نویسندگان افغان می‌گویند با آن که امید می‌رفت پس از شکست طالبان از قشر روشن جامعه در سیاست و حکومت داری استفاده شود اما چنان نشد و جامعه فرهنگی افغانستان به حاشیه رانده شد.
بسیاری زنان نگران اند که با خروج نیروهای خارجی، یک بار دیگر در چهاردیواری خانه زندانی شوند. بسیاری زنان نگران اند که با خروج نیروهای خارجی، یک بار دیگر در چهاردیواری خانه زندانی شوند.
مریم میترا، شاعر جوان می‌گوید مهم ترین هدفش این است که در وطن خودش به آرزوهایش برسد، اما از یک «پایان بد» در سال ۲۰۱۴ نگران است زیرا در مدت یازده سال گذشته هزاران شهروند افغان و خارجی در افغانستان جان دادند تا این کشور بار دیگر به مرکزی برای تروریسم تبدیل نشود اما حالا بار دیگر چنین نگرانی ای به وجود آمده است.
میترا می گوید: «از دو دیدگاه به این مساله نگاه می‌کنم: یکی این که تمام تلاش‌ها هدر رود که بسیار بسیار بدبختی است، اوج بدبختی است برای مردم افغانستان. مساله دیگر این که جامعه جهانی و دولت تلاش کنند تا همین وضعیت حفظ شود، حداقل اگر بهتر از این نمی شود راه آمده به عقب طی نشود».
او می‌گوید در صورتی که افغانستان به حدی بحران زده شود که جایی برای زندگی نماند، این کشور را ترک خواهد کرد: «اگر من ناگزیر شوم و افغانستان دیگر جایی نباشد که در آن کار کنم، زندگی کنم و به اهدافم برسم، ناگزیرم سرزمینم را ترک کنم مثل این که پیش از بسیاری‌ها مجبور شوند از این جا بروند».
«وطنم را به کل جهان نمی‌دهم»
در همین حال، شماری از هنرمندان و نویسندگان می‌گویند به وطن شان عشق می ورزند و در هیچ شرایطی نمی خواهند از افغانستان خارج شوند. فرشته رعنا، یک تن از آوازخوانان افغان می گوید آهنگ رفتن به کشورهای دیگر را ندارد: «همین وطن ماست. همین خاک ماست، کجا برویم. اگر ما رونده می‌بودیم وقت می‌رفتیم. در همین وطن خود زندگی می‌کنیم در همین جا هستیم».
برخی از این هنرمندان به این باورند که هیچ کشوری به اندازه افغانستان برای شان عزیز نیست. ریتا وژمه، هنرمند دیگر افغان می گوید: «اگر مرگ باشد در هر کشوری که باشیم مرگ می‌آید. همین وطن ماست. در همین جا هستیم. اگر می میریم همین جا می میریم و اگر زنده هستیم در همین وطن خود هستیم. همین خاک خود را به کل جهان نمی دهیم».
استاد گل زمان از هنرمندان با سابقه افغانستان می‌گوید در صورتی که شرایط برای زندگی در افغانستان پس از سال ۲۰۱۴ مهیا نباشد، مجبور است کشورش را ترک کند: «وطنم را این قدر دوست دارم که سال‌های سال در گرسنگی سپری کردم. اما اگر نان نباشد و اولادم گرسنه باشد، مجبور می شوم حتمی به کدام طرفی بگریزم. من با عزت، شهامت و غیرت هنر آموختم، اما دولت در قصه ما نیست».
این هنرمند افغان می‌گوید در یازده سال اخیر با وجود سرازیر شدن میلیاردها دالر به افغانستان، زندگی آن‌ها تغییری نکرد و این کمک ها در عرصه خدمت به فرهنگ و هنر هزینه نشد.