سیاست مخدوشِ تاریخی در روابط با پاکستان پایان خواهد یافت؟

گزارشگر:محمداکرام اندیشمند/ یک شنبه 30 جوزا 1395 - ۲۹ جوزا ۱۳۹۵

یکی از مشکلات بسیار بزرگِ افغانستان در طول مناسبات پُرفراز و نشیب با پاکستان، به عدم شفایت و وجود ابهام و چندگانه‌گی در سیاست دولت‌ها و دولت‌مداران افغانستان برمی‌گردد. حکومت‌ها و زمام‌داران افغانستان، از همان آغاز تشکیل کشور پاکستان که وارد منازعۀ دیورند با این کشور شدند، پیوسته در روابطه و مناسباتِ پُرتنش و پُرفراز و نشیبِ خود با دولت پاکستان، سیاستِ غیرشفاف و ناروشن داشتند. دولت‌مداران و حاکمان افغانستان؛ mandegar-3از سرداران حاکم سلطنتیِ خانوادۀ آل یحیا تا زمام‌داران و دولت‌مداران جمهوری‌های چپ دموکراتیک و جمهوری‌های اسلامی نوع جهادی، طالبی و جمهوری اسلامیِ مورد حمایت امریکا و ناتو، در مورد روابط خود با پاکستان، صداقت و شفافیت نداشتند. این‌ها در هیچ دوره‌یی برای مردم افغانستان از اهداف و سیاست‌های خود در مورد پاکستان با شفافیت و صداقت سخن نگفتند و هیچ‌گاه آجندا و نتایجِ مذاکراتِ خود با دولت‌ها و دولت‌مدارانِ پاکستانی را با مردم در میان نگذاشتند.
در حالی که گفت‌وگو و مذاکره با پاکستان به عنوان همسایۀ بسیار مهم و تأثیرگذار در ثبات و بی‌ثباتی افغانستان و به عنوان کشوری که با افغانستان مشکلات دشوارِ سیاسی و تاریخی دارد، باید به گفتمانِ ملی در داخل افغانستان تبدیل شود و دولت‌های افغانستان در این مورد این مذاکرات را پیوسته با صداقت و شفافیت با مردم در میان بگذارند، اما هرگز چنین اتفاقی نیافتاده است. این مشکل را می‌توان از همان آغاز مذاکراه با جانب پاکستان در نخستین سال‌های تشکیل کشور پاکستان مطالعه و مشاهده کرد: از مذاکرات نجیب‌الله تورویانا، نخستین مذاکره‌کنندۀ دولت افغانستان و نمایندۀ باصلاحیت سلطنت محمدظاهرشاه با محمدعلی جناح بنیان‌گذار پاکستان در کراچی پایتختِ پیشینِ پاکستان و مذاکرات بعدیِ سردار محمد نعیم و سردار محمد داوود، تا مذاکرات نورمحمد تره‌کی و حفیظ‌الله امین زمام‌داران چپِ دموکراتیک افغانستان با جنرال ضیاءالحق در پغمان کابل، و مذاکرات یک‌ونیم دهۀ اخیر که رییس جمهور پیشین حامد کرزی بیست بار به پاکستان رفت و رییس جمهور غنی که دروازه‌های آی.اِس.آی و ارتش پاکستان را در روالپندی دق‌الباب کرد.
تداوم ابهام و کتمان را در سیاستِ دولت و زمام‌دارانِ افغانستان در حوادث روزهای اخیرِ تورخم که خونِ ده‌ها تن از نظامیانِ دو طرف را به زمین ریختاند، به‌روشنی می‌توان مشاهده کرد. این ابهام از اعلامیۀ وزارت خارجۀ افغانستان و اظهارات سخنگوی ارگ در مورد حوادث خونین تورخم آشکار بود که در آن از توافق مرزی میان طرفین و عدم رعایتِ این توافق از جانب پاکستان سخن رفت. اما دولت افغانستان در هیچ اعلامیه و بیانیه‌یی این توافق را برای مردم توضیح نداد و روشن نکرد. این در حالی بود که پاکستانی‌ها به صراحت از توافقات قبلی میان دو طرف بر سر احداث تأسیسات مرزی سخن گفتند و روزنامه‌های پاکستانی توافق میان طرفین را در نوامبر ۲۰۱۴ مبنی بر احداث ساختمان مناسب و تنظیم هشت گذرگاه مرزی به شمول سپین بولدک و تورخم منتشر کردند. بر مبنای این توافق بود که کار ساخت‌وساز موانع مرزی در مناطق هموار ایالت بلوچستان به شمول گذرگاه چمن از دو و نیم سال قبل آغاز گردید. وقتی پاکستانی‌ها در روزهای اخیر به اعمار ساختمان جدید در سرحد تورخم دست زدند و آغاز این تأسیسات در مذاکره میان عمر زاخیلوال سفیر افغانستان در اسلام‌آباد با طرف‌های پاکستانی به شمول راحیل شریف فرمانده ارتش مورد بحث و توافق مجدد قرار گرفته بود، نظامیان سرحدیِ افغانستان با توسل به اسلحه در صدد ممانعت از ساخت‌وساز این تأسیسات برآمدند که منجر به جنگ اخیرِ تورخم شد. نکتۀ مهم و قابل تأمل در این بحث، به عدم شفافیت دولت افغانستان بر سر مذاکرات و توافقات با پاکستان برمی‌گردد. ابهام و کتمان در سیاست همیشه‌گی دولت‌مداران افغانستان، سقم و صحتِ ادعای پاکستانی‌ها را دشوار می‌سازد.
حالا پس از یک جنگ خونین در تورخم که حکایت از سیاست مخدوش و مبهم دولت افغانستان در این مورد دارد، دو طرف به مذاکره و تفاهم باز می‌گردند. قرار است که ریاست مذاکرۀ افغانستان را در اسلام‌آباد حکمت کرزی معین سیاسی وزارت خارجه به دوش داشته باشد. اما پرسش اصلی این است که آیا دولت و دولت‌مداران افغانستان حاضر استند تا به سیاستِ مبهم و غیرشفافِ خود با پاکستانی‌ها پایان دهند و قبل از همه در این‌گونه مذاکرات با مردمِ خود صادق باشند که با پاکستان چه می‌گویند، از پاکستانی‌ها چه می‌خواهند و پاکستان از آن‌ها چه می‌خواهد؟
آیا دولت و دولت‌مداران افغانستان حاضر استند که سیاست و رابطۀ خود را با پاکستان به گفتمان ملی در داخل افغانستان تبدیل کنند و در یک توافق و اجماع ملی این سیاست و رابطه را تنظیم کنند؟

اشتراک گذاري با دوستان :

Comments are closed.