این روزها بوی بد زباله‌ها و هم‌چنان رمه‌های گوسفندان در حال چریدن در بالای کثافات اطراف خیابان‌های شهر کابل، در کنار چالش‌های دیگر مانندشلیک‌ها، رژه‌های موترهای پولیس، آماده‌باش نیروهای امنیتی، انفجار و… که اثرهای ناگواری را بر روان شهروندان به‌جا گذاشته است، این شهر را تقریباٌ غیرقابل‌تحمل برای باشنده‌گان آن ساخته است. زباله‌های بو‌گینی که جان هزاران شهروند را تهدید می‌کند.
شاید در هیچ کشور جهان، به ویژه در کشورهای جهان سومی و عقب‌مانده به اندازۀ افغانستان، شهروندان و مسوولان نسبت به حفظ و نگه‌داشت نظافتِ شهرشان بی‌توجه نباشند.
درحالی‌که بیشتر اوقات، تقصیرِ این بی‌توجهی به گردن مسوولان حکومتی و پول‌داران انداخته می‌شود؛ اما هرشهروند در این زمینه مسوولیت دارد و می‌تواند به سهم خود و به تنهایی، نقش خود را در بهبود این وضعیت انجام دهد.
بعد از به پایان رسیدن جنگ‌ها و شکل‌گیری حکومت جدید در کشور، بسیاری‌ها از مناطق دور دست کشور به مرکز سرازیر شدند و بر جمعیت شهر کابل افزودند. این وضعیت آهسته‌آهسته به جایی کشید که کابلی را که بیش از ۳ میلیون تن را گنجایش نداشت، مجبور ساختند تا بیش از ۶ میلیون انسان را در خود جا دهد و تحمل کند.
آنانی‌که از روزهای نخست شکل‌گیری حکومت جدید در کابل زنده‌گی می‌کردند، به مرور زمان با به وجود آمدن رسانه‌های اجتماعی و آغاز داد و ستد فرهنگی با سایر کشورها، با فرهنگ شهرنشینی آشنا شدند و با آن خو گرفتند، اما آنانی که در در سال‌های اخیر از ولایات دوردست و روستاها به کابل مهاجر شدند، دردا و دریغا که با فرهنگ شهرنشنی بیگانه بودند و تا جایی این فرهنگ را حفظ نمی‌کنند. همین امر سبب شده است تا از نظافت و بهداشت شهر کابل کاسته شود.
بارها مقامات ادارۀ حفاظت از محیط‌زیست، وزارت صحت عامه و هم‌چنین شهرداری کابل از آلوده‌گی کابل و وضعیت بحرانی محیط‌زیست خبر داده‌اند.
با این‌همه، نمی‌توان مسوولان حکومت بویژه شهرداری کابل را در این زمینه براعت داد. وظیفۀ شهرداری است تا از یک‌سو اگر مسوول پاک‌کاری شهر است، از سوی دیگر، مسول‌اند تا برای شهروندان آگاهی‌دهی کنند.
از سویی هم، کارشناسان محیط‌زیستی باور دارند که اگر حکومت زباله‌ها را درست مدیریت کند، می‌تواند با استفاده از آن، انرژی برق و یا آب‌های زراعتی تولید کند.
رمه‌های زباله خور!
اوضاع زمانی بدتر می‌شود که شماری از رمه‌داران با رمه‌های‌شان به اطراف این زباله‌ها می‌رسند و از مواد فضله و به شدت کثیف‌شدۀ زباله‌های اطراف سرک، رمه‌های‌شان را تغذیه می‌کنند تا چاق‌وچله شده، گران‌تر به فروش برسد.
بسیار از پزشکان بر این باوراند که رمه‌هایی که از زباله‌های اطراف شهر تغذیه می‌کنند، «به هیچ‌وجه» بهداشتی نیستند و هرگاه کسی از گوشت آن بخورد، سبب امرض گوناگو در بدنش خواهد شد.
احمد فرید، یکی از مسوولان ترافیک در منطقۀ قلعۀ نجارها به روزنامۀ ماندگار می‌گوید، زباله‌های موجود در اطراف سرک در بسیار مواقع هم سبب بندش جاده شده است و هم سبب حادثات ترافیکی.
آقای احمد فرید در ادامۀ سخنانش بیان داشت که رمه‌داران تعداد ۲۰ تا ۳۰ رأس رمه را در گوشۀ از سرک و بالای زباله‌ها ایستاده می‌کند که هم برای ما با بدکردن مسیر مشکل ایجاد می‌کند، هم برای شهروندان با به وجود آوردن حادثات ترافیکی.
به یاد دارم، چند سال پیش در یکی کارگاه‌های آموزشی برای به مسألۀ «سیاره» غرض آموزشِ ژورنالیسم صلح دعوت شده بودم. یکی از استادان خارجی ما در جریان آموزش گفت که افزایش رمه‌های گوسفند در شهر کابل آن‌هم در فصل‌های معین برای‌مان پرسش‌برانگیز شده بود و ما نیز در این زمینه دست به پژوهش زدیم.
استاد خارجی ما گفت که یافته‌های ما نشان داد که این رمه‌های در فصل حاصل‌گیری تریاک بیشتر می‌شوند و قاچاق‌بران تریاک از این گوسفندان به عنوان ابزارحمله و نقل مواد مخدر استفاده می‌برند!
با توجه به آنچه گفته آمد، خوب است برای این‌که ما در آینده بتوانیم شهر پاک داشته و در آن از زنده‌گی صحت‌مندتر از حالت کنونی برخوردار باشم، این وظیفۀ شهروندان است که باید در پاک نگه‌داشتن شهر توجه به خرج دهند. سهم‌گیری ما در پاکی شهر و مدیریت زباله‌ها یعنی این‌که ما هم برای صحت‌مندی شخص خودمان اهمیت قایل هستیم و هم به صحت و سلامتی دیگران احترام می‌گذاریم.
برای این‌که هم خودمان و هم اعضای خانواده و بسته‌گان ما سالم و صحت‌مند باشند، بیایید شهر خود را پاک نگه‌داریم. بیایید از انداختن زباله در هرجا خودداری کنیم، بدون شک یکی از مهم‌ترین بخش اخلاق شهروندی همین امر است؛ ارزش‌دادن به صحت و سلامت خود و دیگران از طریق پاک نگه‌داشتن شهر و محیط زنده‌گی.