روسیه در تاجیکستان نزدیک به هفت‌هزار نیروی نظامی دارد که عمدتاً به هدفِ تأمین امنیتِ مرزهای این کشور در آن‌جا مستقر شده‌اند. مقام‌های تاجیکستانی هرچند همواره گفته‌اند که قادرند بدون کمک گرفتن از نیروهای روسی از مرزهای خود پاسداری کنند؛ ولی ظاهراً روسیه همچنان نگران مرزهای این کشورِ متحدِ خود در منطقه است.
نگرانی روسیه و هر کشوری در منطقه در مورد تهدیدهای گروه‌های تروریستی تاحدی می‌تواند قابل درک باشد، ولی وقتی این وضعیت جدی می‌شود که کشورهای مختلف برای حفظ منافعِ خود تلاش کنند به‌صورتِ یک‌جانبه و بدون در نظرداشت منافع و امنیتِ افغانستان از خود واکنش نشان دهند.
رییس‌جمهوری روسیه در حالی به استفاده از نیروهای آن کشور در مرزهای تاجیکستان در مقابله با تهدیدهای امنیتی هشدار می‌دهد، که برخی مقام‌های امنیتی افغانستان در شمالِ کشور می‌گویند که روسیه برای طالبان در ولسوالی امام‌صاحبِ ولایت کندز پایگاه آموزشی نظامی تأسیس کرده است. اگر این خبر آن‌گونه که مقام‌های شمالِ کشور مدعی‌اند واقعیت داشته باشد، می‌تواند زنگ خطرِ جدی برای امنیت افغانستان به شمار رود. به‌ویژه وقتی که مقام‌های شمالِ کشور مدعی‌اند که روسیه با تأسیس این‌گونه پایگاه‌ها سعی دارد که از افغانستان انتقام بگیرد.
اما آیا واقعاً چنین هست؟ آیا روسیه بدون در نظرداشتِ منافع افغانستان می‌خواهد که از میدان جنگِ این کشور به سودِ خود استفاده کند؟
هنوز برای چنین سوال‌هایی پاسخ‌های روشن در دست نیست؛ ولی تحرکاتِ اخیرِ روسیه نشان می‌دهد که این کشور در حالِ بیرون شدن از وضعیتِ انفعالی در مورد مسایل منطقه و به ویژه افغانستان است. این‌که واقعاً روسیه با برقرار کردنِ تماس با طالبان و یا ساختن پایگاه برای این گروه در یکی از ولایت‌های مرزیِ کشور چه هدف‌هایی را دنبال می‌کند، به صورتِ قاطع مشخص نیست، ولی بدون شک می‌تواند در تشدید ناآرامی‌ها و جنگ‌ها در افغانستان تأثیرهای منفی به‌جا گذارد.
پاکستان نیز تقریباً با همین رویکرد ولی با مقداری تفاوت در پانزده سالِ گذشته در اوضاع افغانستان همواره دخالت کرده است. هرچند که هدف‌های پاکستان و روسیه در منطقه و به ویژه در مورد افغانستان می‌تواند تفاوت‌های ماهوی و بنیادی داشته باشد، اما اثراتِ آن بر اوضاع افغانستان یکسان است.
گروه‌های شورشی در هر لباسی که باشند، برای افغانستان به عنوان تهدید به شمار می‌روند و حمایت از این گروه‌ها به بدتر شدنِ وضعیت در این کشور می‌انجامد. پاکستان نیز با تقسیم طالبان به طالبانِ پاکستانی و افغانستانی، همواره مواضعِ دوگانه در برابرِ این دو گروه داشته است. اگر یکی از این گروه‌ها را یعنی طالبانِ پاکستانی را به شکلی مغایر با سیاست‌های خود تلقی کرده، ولی از طالبانِ افغانستان حمایت کرده و حتا به عنوان متحدانِ استراتژیکِ خود به آن‌ها نگریسته است. چنین سیاستی اگر از سوی روسیه نیز دنبال شود، نه‌تنها به امنیت و ثباتِ منطقه کمکی نمی‌رساند، بل بیشتر اوضاع را به سمتِ وخامت خواهد برد.
این‌که روسیه نگران کشورهای آسیای میانه و به تبع آن، نگران امنیتِ خود هست، نکته‌یی قابل درک و برداشت است؛ اما نمی‌توان با کمک به طالبان و گروه‌های افراطی، امنیت در این مناطق را تأمین کرد و یا در برابر سیاست‌های امریکا و ناتو مانع به وجود آورد. شاید یکی از دلایلِ فعال شدنِ روسیه در مسایل افغانستان، ناشی از تقابل‌هایی باشد که این کشور با ناتو در مرزهای اروپایی‌اش دارد. ناتو تلاش دارد که در کشورهای هم‌مرز با روسیه در اروپا پایگاه نظامی تأسیس کنـد و این مسأله با واکنش تندِ مقام‌های روسیه روبه‌رو شده است. روسیه شاید بخواهد با نزدیکی به طالبان و یا فعال شدنِ بیشتر در مسایل افغانستان، این پیام را به ناتو منتقل کند که این کشور نیز گزینه‌هایی دارد که می‌تواند منافع ناتو را تهدید کند. اما این تهدید به چه بهایی برای افغانستان می‌تواند تمام شود؟
پیامدهای آن برای افغانستان بدون شک فاجعه‌بار خواهد بود و هرگونه شکل‌گیری مقاومتِ جدیِ منطقه‌یی را در برابر افراط‌گرایی و تروریسم به ناکامی خواهد رساند. این وضعیت سبب خواهد شد که جنگ و ناامنی‌های افغانستان برای مدت‌های نامعلومی همچنان از مردمِ این کشور قربانی بگیرد.
روسیه دشمنیِ خود با ناتو را به گونه‌های دیگری باید پی‌گیری کند، آن‌گونه که ثبات و امنیت در منطقه را به بحران نکشاند. اما در یک نگاه کلی، تلاش‌های فعلیِ روسیه به نفعِ افغانستان نیست و روابط خوبِ دو کشور را صدمه خواهد زد. روسیه برای کاهشِ تهدیدها در مرزهای کشورهایی که با آن‌ها روابط استراتژیک در آسیای میانه دارد، می‌تواند در همکاری با دولتِ افغانستان به نتایج بهتر و مطلوب‌تری دست پیدا کند تا کمک به گروه‌های شورشی و تروریست که به محضِ رسیدن به هدف‌های‌شان، به دشمنان اصلیِ منافع روسیه تبدیل می‌شوند.
طالبان در زمان سلطۀ خود بر افغانستان، همواره داعیۀ رسیدن به کشورهای آسیای میانه و حتا روسیه را داشتند و گام‌هایی نیز در رساندنِ کمک به گروه‌های اسلامی افراطیِ موجود در این کشور صورت دادند. اگر روسیه نتواند با درایت مسایل و واقعیت‌ها را بررسی کند، این تجربه می‌تواند بارِ دیگر تکرار شود.