با آمدن فصل بهار و گرم شدن هوا، فروش نوشابه‌های غیر الکولی تاریخ گذشته و بی‌کیفیت نیز در بخش‌های مزدحم شهر کابل افزایش یافته است، چون قیمت این نوشابه‌ها ارزان است و شهروندان از آن بیشتر استفاده می‌برند. اما، به باور پزشکان استفاده از این نوشابه‌ها منجر به بیماری‌های مزمن و خطرناک می‌گردد.
این نوشابه‌ها بیشتر شامل انرژی‌های «کارابو»، «مانستر»، «رانی» و «سوپر پاور» بوده که عموماً ۵۰ تا ۶۰ درصد نازل‌تر از قیمت اصلی آن به فروش می‌رسد.
داکتر فواد علی‌خیل متخصص امراض داخله در گفت‌وگو با روزنامۀ ماندگار با اشاره به مشکلاتی بهداشتی که استفادۀ این نوشابه‌ها به شهروندان ایجاد می‌کند، می‌گوید: “نوشابه‌هایی که تاریخ آن گذشته و در بازار به فروش می‌رسند، سبب اسهالات، تب شدید، درد گلو و معده گردیده و در صورتی که جلو فروش آن گرفته نشود، سبب ایجاد مشکلات بیشتر برای شهروندان خواهد شد”.
آقای علی‌خیل از وزارت صحت عامه و مسوولان امنیتی خواست تا در قسمت جمع‌آوری نوشابه‌های تاریخ گذشته، اقدام جدی را اتخاذ کنند.
فروشنده‌گان این نوشابه‌ها می‌گویند که نوشابه‌های را که آنان به فروش می‌رسانند تاریخ گذشته نبوده و هیچ ضرری به مردم ندارد.
عبدالحی یکتن از دست فروشان در پل خشتی شهر کابل که در کراچی دستی خود مصروف فروش این نوشابه‌ها بود در صحبت به روزنامه ماندگار گفت: دست فروشان نوشابه‌هایی را لیلام می‌کنند که تاریخ آن نزدیک به تکمیل شدن است.
این دست فروش می‌گوید: “زمانی که تاجر می‌بیند نوشابه‌هایی را که وارد کرده به فروش نمی‌رسد و یک الی دو ماه برای ختم تاریخ آن مانده مجبور است تا آن را لیلام کند و به قیمت پایین وارد بازار سازد”.
او می‌گوید: “ما هفتۀ صد بسته از این نوشابه‌ها را اینجا می‌آوریم و همه آن به‌خاطر قیمت کمی که نسبت به دکان‌ها دارد زود به فروش می‌رسد. اگر یک نوشابه‌یی که قیمتش در دکان ۱۰۰ افغانی باشد، ما در اینجا به قیمت ۴۰ افغانی به فروش می‌رسانیم، تنها تاریخ شان کم مانده و از نظر کیفیت هم کدام فرقی ندارد”.
نوشابه‌های که در روی کراچی‌های دستی توسط این دست فروشان به فروش می‌رسد، قوطی‌های آن رنگ خود را از دست داده و متفاو‌ تر از نوشابه‌هایی است که در دکان‌ها به فروش می‌رسد. به باور شهروندان این نوشابه‌ها بی‌کیفیت بوده و برای صحت مردم مضر است و باید وزارت صحت عامه در این زمینه توجه جدی خود را انجام دهد.
در این حال، فروش این نوشابه‌ها سبب نگرانی دکانداران نیز شده است. عبدالله یکتن از دکانداران در شهر کابل با ابراز نگرانی از این کار دست فروشان گفت: “نوشابه‌های که دست فروشان در شهر کابل به فروش می‌رسانند تاریخ آن تیر شده است؛ اما به‌خاطر قیمت کمی که دارد خریدار زیاد دارد”.
او با ابراز با بیان این که فروش نوشابه‌های تاریخ گذشته تاثیر منفی در فروش آنان گذاشته، می‌گوید: “دکانداران هم مالیه به دولت می‌دهند و هم کرایه دکان می‌پردازند، اما دست فروشان با دادن چند افغانی به پولیس بالای کراچی‌های‌شان نوشابه‌های تاریخ گذشته و بی‌کیفیت را به فروش می‌رسانند”.
او از مسوولان می‌خواهد تا در جمع‌آوری و جلوگیری از فروش این نوشابه‌ها توجه و اقدامات لازم را روی دست گیرد.
اکثر این دست فروشان هم کسانی هستند که به‌خاطر فقر اقتصادی و عدم اشتغال دست به فروش این نوشابه‌ها می‌زنند.
در همین حال، داکتر نجیب‌الله صافی رییس اداره طب وقایه‌یی وزارت صحت عامه که مسوولیت کنترل و جمع‌آوری مواد غذایی و نوشابه‌های تاریخ گذشته و بی‌کیفیت را نیز به عهده دارد در گفت‌وگو با روزنامۀ ماندگار گفت: “تلاش ما همیشه این بوده که مواد غذایی و نوشابه‌های که تاریخ آنان گذشته و یا هم کیفیت آن پایین است توسط تیم‌های سیار وزارت صحت عامه به کمک شهرداری و نیروهای امنیتی جمع‌آوری کنیم و یا هم جلو فروش آن را بگیریم”.
آقای صافی می‌گوید: با امکانات در دست داشته خود همیشه این اداره تلاش کرده تا تمام مواد غذایی و نوشابه‌ها را پیش از اینکه وارد بازار شود توسط لابراتوارهای وزارت صحت معاینه کند و در صورتی که با استاندردها و معیارهایی که وزارت صحت عامه تعین کرده برابر نباشد اجازه فروش این مواد داده نشود.
او از شهروندان می‌خواهد تا این اداره را همکاری کنند و افرادی را که می‌بینند چنین نوشابه‌ها و مواد غذایی بی‌کیفیت را به فروش می‌رسانند این ادره را در جریان بگذارند تا به همکاری نیروهای امنیتی در قسمت جمع‌آوری آن اقدام کنند.