گلبدین حکمتیار، رهبر حزب اسلامی صبح روز پنجشنبه، ۱۴ ثور پس از بیست سال فرار، تحت تدابیر شدید امنیتی و در همراهی اعضای حزش به کابل آمد.
در مراسمی که مسوولان حکومت وحدت ملی از بهر پیوستن آقای حکمتیار به پروسۀ صلح در ارگ ریاست‌جمهوری برگزار کرده بودند، در آن شمار زیادی از اعضای حزب اسلامی، مسوولان حکومت وحدت ملی، اعضای بلندپایۀ حکومت پیشین و رهبران جهادی شرکت داشتند.
گلبدین حکمتیار در سخنرانی خود در این مراسم، طالبان را برادر خواند و هم‌چنان گفت که نظام پارلمانی به سود کشور نیست و در هیج کشوری نتیجه نداده است.
او هم‌چنان تمرکز و انحصار قدرت را یکی از دلایل عمدۀ جنگ فعلی و حضور خارجی‌ها در گذشته عنوان کرد.
از سویی هم، محمد اشرف غنی، رییس حکومت وحدت ملی گفت که صلح با حزب اسلامی حکمتیار ثابت ساخت که پایان دادن به خصومت‌ها و نزاع‌ها آرزوی تحقق‌پذیر است.
تهداب صلح
محمد اشرف غنی، رییس حکومت وحدت ملی در مورد چگونه‌گی صلح با حزب اسلامی گفت که به ملت بزرگ افغانستان تعهد سپرده بودیم که زمینۀ تحقق صلح را فراهم می‌سازیم و امروز با آمدن حکمتیار، گامی بزرگی در این راستا برداشته شده است.
محمد اشرف غنی با بیان این‌که صلح با حزب اسلامی به همه آشکار کرد که هرگاه اراده در هردو طرف وجود داشته باشد، تحقق صلح ممکن است، اظهار داشت: نسل جدید کشور انتظار دارد که رهبران سیاسی «تهداب یک صلح پایدار» را بنا نهاده و برای تحقق آن با فرهنگ مدارا و هم‌پذیری گام‌های عملی بردارند. او گفت: حکومت و حزب اسلامی با امضا توافق‌نامۀ صلح نشان دادند که برای صلح، «نیت خیر و ارادۀ لازم» دارند.
آقای غنی گفت که نیت اخلاص‌مندانۀ دو طرف و درک نیاز‌ها و شرایط زمان از هر دو جانب، عامل نتیجه‌بخش بودن مذاکرات با حزب اسلامی است. او بیان داشت: «مواد توافق‌نامۀ صلح با حزب اسلامی را ارزش‌های ملی و بین‌المللی تعیین کرده و همه موارد آن در پرتو منافع ملی کشور یکایک عملی خواهد شد».
به گفتۀ او، حکومت و حزب اسلامی با «صلح افغانی» ثابت کردند که مردم افغانستان فرهنگ گفت‌وگو را ترجیح داده و صلح را به موفقیت می‌انجامند.
آقای غنی گفت، دسترسی به قدرت سیاسی در افغانستان از طریق انتخابات مهم‌ترین اصلی است که حکومت از آن حمایت می‌کند. او گفت: زمینۀ برگزاری انتخابات را حکومت فراهم می‌کند و انتخابات شفاف زیر نظارت نهادهای مدنی و مردم افغانستان برگزاری خواهد شد.
از سویی هم، دکتر عبدالله عبدالله، رییس اجرایی حکومت وحدت ملی از آمدن گلبدین حکمتیار به کابل ستایش کرده بیان داشت که هیچ درسی از وحدت، همدلی و هم‌پذیری بهتر نیست.
رییس اجرایی حکومت وحدت ملی خطاب به گلبدین حکمتیار گفت: «اطمینان می‌دهم که دولت در یک شرایط خاص و با رأی مردم و با یک ضرورت باهم کار کردن ایجاد شده و در قبال همکاری و هم‌یاری با هم متعهد هستیم و مردم را مایوس نمی‌کنیم».
آقای عبدالله افزود: «ما در آن زمان (اشاره به جنجال‌های دوران انتخابات) انتخاب‌هایی داشتیم، اما ممکن در آن زمان، آن‎ها یک راه‌حل بود، ولی در آینده سبب بدبختی در کشور می‌شد و ما با عقل سالم این راه را انتخاب کرده‌ایم».
رییس اجرایی اظهار داشت که مردم افغانستان در پانزده سال گذشته دست‌آوردهای زیادی داشته، ولی چالش‌های زیادی اکنون نیز وجود دارد.
محمد یونس قانونی، معاون پیشین ریاست‌جمهوری و معاون شورای حراست و ثبات در این مراسم گفت: تصمیم آقای حکمتیار مبنی بر انتخاب مبارزات سیاسی برای رسیدن به اهداف ستایش می‌کنیم. اختلاف نظر یک امر طبیعی در تاریخ بشریت بوده است.
آقای قانونی افزود که امیداور هستیم که پیوستن آقای حکمتیار آغازِ و الگویی برای بقیۀ مخالفان مسلح افغانستان باشد تا با انتخاب عقلانی زمینۀ صلح عادلانه و پایدار را در کشور مساعد بسازد.
معاون پیشین ریاست‌جمهوری با اشاره به این‌که در پانزده سال گذشته فضای جدید در کشور شکل گرفته است اظهار داشت: “این صفحۀ جدید توأم است با فرصت‌های طلایی، دست‌آوردهای قابل افتخار و درعین حال، با چالش‌ها، نگرانی‌ها و مسایلی که به صورت بالفعل و بالقوه تهدیدآمیز است که راه‌حل چالش‌ها و استفاده از فرصت‌ها، فقط با دید معطوف به آینده و هم‌دیگرپذیری ممکت است”.
آقای قانونی در ادامۀ سخنانش گفت: ترک گفتن گذشته، دید معطوف به آینده، هم‌دیگرپذیری، تحمل یک‌دیگر و حُرمت گذاشتن به تنوع افکار، راه عقلانی برای حرکت به طرف آینده افغانستان است. این همه نه‌تنها یک ضرورت سیاسی و اجتماعی برای افغانستان است، بلکه یک وجیبۀ دینی نیز می‌باشد.
معاون پیشین ریاست‌جمهوری به این باور است که شهروندان افغانستان جزء وحدت و هم‌دیگرپذیری، راه دیگری برای ختم جنگ و رشد و توسعه در کشورشان ندارند.
گفتنی است که گلبدین حکمتیار در سخنرانی‌اش در ولایت ننگرهار، مسوولان حکومت وحدت ملی را مخاطب قرار داده و گفته بود که اگر نمی‌توانند در کنار هم کار کنند، یکی‌شان به نفع دیگری از قدرت کنار برود.
هم‌زمان بااین، گلبدین حکمتیار رهبر حزب اسلامی در مورد چگونه‌گی پیوستنش به روند صلح افغانستان گفت: ما قانون اساسی افغانستان را فقط به خاطر مادل دوم آن، که گفته است، هیچ قانونی در افغانستان مخالف با دین اسلام بوده نمی‌تواند، پذیرفته‌ایم، اما ملاحظاتی هم داریم و این ملاحظات خود را از طریق لویه جرگه ارایه خواهیم کرد.
آقای حکمتیار افزود که بدون پیش‌شرط و درخواست خاصی با حکومت فقط برای نجات افغانستان صلح کرده است.او گفت: اجماع سیاسی رهبران افغانستان یگانه راه‌حل پایان جنگ در کشور است و همه رهبران باید در راستای صلح صادقانه تلاش کنند.
قانون اساسی بدیل
گلبدین حکمتیار تحصیلات مهندسی دارد و در رشته فقه و حقوق تحصیل نکرده است، اما در این مراسم گفت که قانون اساسی افغانستان اشکالاتی دارد و حزب اسلامی می‌خواهد بدیل قانون اساسی افغانستان را که به صورت کامل اسلامی است، ارایه کند.
او با اشاره به این‌که نظام پارلمانی نمی‌خواهد و این نوع نظام را برای شرایط‌ کنونی افغانستان مناسب نمی‌داند، تصریح کرد که مخالف حکومت ایتلافی هست. او تاکید کرد که در افغانستان حکومت مرکزی قدرت‌مند لازم است.
آقای حکمتیار تصریح کرد: «بیایید یک نشست بزرگ راه‌اندازی کنیم تا مشکلات افغانستان را با هم حل کنیم. ما به همکاری صادقانه آماده هستیم. برای حزب اسلامی، وحدت افغانستان مهم است و آماده‌ایم که برای پایان جنگ در کشور سهم بگیریم؛ نظام را قبول داریم، برای تضعیف‌اش کار نمی‌کنیم، تغییر نظام را هم نمی‌خواهیم».
طالبان برادران حکمتیار
گلبدین حکمتیار در بخشی از سخنانش طالبان را برادر خوانده و آنان را به دو گروه «خوب و بد» تقسیم کرد و گفت: «ما نمایندۀ خود را نزد طالبان با این پیام فرستاده‌ایم که از تمام حقوق‌تان دفاع می‌کنیم. طالبان برادران ما هستند. خوب هم دارند و بد هم، آنان جزو ملت‌اند. برخی‌های‌شان مجبور به جنگ شده‌اند. من طالبان را برادر خطاب می‌کنم».
رییس اجرایی حکومت در واکنش به برادر خوانده شدن طالبان از سوی حکمتیار خطاب به حکمتیار گفت: «ما توصیۀ شما{حکمتیار} در مورد برادر گفتن به طالبان را احترام می‌کنیم، شخصاً در این مورد قانع نیستم، به‌خاطری که توصیۀ شما احترام شود و ما نیز فرصت قانع شدن پیدا کنیم، طالبان را برادران حکمتیار می‌گوییم».
در عین حال، دکتر عبدالله عبدالله اظهار داشت که اگر طالبان روزی به پروسۀ صلح حاضر شوند، آنان نیز به مانند حزب اسلامی مورد استقبال حکومت قرار خواهد گرفت.
از سویی هم، حامد کرزی رییس‌جمهور پیشین کشور، از آمدن گلبدین حکمتیار به کابل ابراز خرسندی کرد گفت: «من یک وقتی طالبان را برادر خطاب کردم، بالای من بسیار اعتراض هم شد، خیلی‌ها کشته شدند، برادرم کشته شد، ولی بازهم من طالبان را برادر خطاب کردم تا روزی که ۱۵۰ عسکر ما شهید شد، این کار برایم سخت تمام شد و امروز که شما (اشاره به حکمتیار) برادر خطاب می‌کنید، من طالبان را برادرِ وطن‌دار خود خطاب می‌کنم».
هم‌زمان بااین، محد اشرف غنی، رییس حکومت وحدت ملی خطاب به طالبان گفت: آیا ظرفیت دارید که با مردم و دولت افغانستان بالای صلح، بحث و مذاکره کنید، اصلاً رهبر شما کیست و کجا است؟ اگر اراده دارید جنگ را پایان دهید به ندای آقای حکمتیار پاسخ دهید.
او تأکید کرد که همه علمای دینی جهان اسلام و افغانستان جنگ را در افغانستان نادرست دانسته‌اند. محمداشرف غنی گفت: «کسانی که خلاف دین می‌اندیشد، با ما به مباحثه بپردازند، اگر طرف مقابل توانایی ورود به مباحثۀ علمی را داشته باشند بیایند بحث می‌کنیم. ما می‌دانیم که توانایی مباحثه با علمای ما را ندارید، زیرا دلایل‌تان سست است».
محمداشرف غنی با اشاره به این‌که از دیگر کسی و یا گروهی از راه جنگ نه، بلکه از راه صلح می‌توانند به مقاصد سیاسی خود در افغانستان دست یابند، با اشاره به طالبان، اذعان داشت: قدم خود را در جای قدم‌های حزب اسلامی بگذارید و برای مذاکره راه را هموار سازید و گرنه انجام‌تان انزوا و ناکامی دین و دنیای‌تان است، زیرا مردم افغانستان صلح می‌خواهند و صلح امر الهی است.
استخبارات بیگانه، دلیل حضور خارجی‌ها
گلبدین حکمتیار که یکی از پیش‌شرط‌هایش برای پیوستن به پروسۀ صلح و آمدنش به افغانستان، خروج کامل نیروهای خارجی از کشور بود، حال بر این باور است: «حقیقت این است که کشورهای خارجی برای بیرون بردن نیروهای خود تصمیم قاطع داشتند، اما استخبارات کشورهایی که می‌خواهند امریکا در افغانستان مصروف باشد، کندوز را با استفاده از عوامل خود بدون مقاومت به طالبان سپردند، این‌کار سبب شد که نه‌تنها امریکا، بلکه دیگر کشورهای جامعۀ جهانی نیز بیرون کردن سربازان خود را متوقف کردند و ماندند».
آقای حکمتیار از جریان‌های سیاسی و شهروندان خواست: بیایید تمام عوامل خارجی‌ها را ختم کنیم و به آنانی که گمان می‌کنند بدون حضور خارجی‌ها دولت افغانستان دوام نمی‌آورد، اطمینان دهیم که در این‌جا برادرانه زنده‌گی می‌کنند.
آقای با اشاره به این‌که انحصار قدرت، جنگ‌ها را به میان آورد و در گذشته نیز به خارجی‌ها اجازه داد که در اهداف خود موفق شوند، تأکید کرد: حضور نیروهای خارجی در افغانستان امنیت نمی‌آورد. راه صلح و امنیت این است که ملت مطمین گردد بالای دولت، فاصله از بین برود و مسجد و ارگ یکی شود.
آقای حکمتیار خطاب به رهبران سیاسی گفت: بیایید ما و شما همه به آن داخلی و خارجی که برای جنگ سرمایه‌گذاری می‌کنند و فایدۀ خود را در جنگ افغانستان می‌بینند بگوییم که دیگر در افغانستان دخالت نکنند و شهروندان را بگذارند راه‌حل داخلی پیدا کنند و رقابت‌های خود را به افغانستان انتقال ندهند.
آزادی بیان یا ابتذال؟
گلبدین حکمتیار در دو سخنرانی پیش از سخنرانی‌اش در ارگ ریاست‌جمهوری، به رسانه‌ها تاخته و گفته بود که شماری از رسانه‌های در کشور شرارت می‌کنند، اما این‌بار او حرف دیگری در این زمینه دارد: «مخالف آزادی بیان نیستم، مخالف ابتذال هستم. به رسانه‌ها می‌گویم که مردم افغانستان برای مبارزه با ابتذال و تحقق شریعت اسلام در افغانستان قربانی داده و می‌دهند؛ پس لطفاً به ارزش‌های دینی و فرهنگی مردم احترام بگذارید».
در عین حال، محمداشرف غنی تأکید کرد که احترام به آزادی بیان و تحمل سیاسی از شرایط مهم برای صلح می‌باشد و تلاش در راستای تأمین صلح در کشور از وظیفۀ همه ملت است.
استقلال و آزادی افغانستان
از سویی هم، گلبدین حکمتیار، رهبر حزب اسلامی دیرزو جمعه، ۱۵ ثور در میان اعضای حزبش در غازی استدیوم حضور یافت و سخنرانی کرد.
آقای حکمتیار در این تجمع همه را به صلح دعوت کرد و گفت: دستِ برادری به سمت همه دراز می‌کنیم، هرکه خواهان صلح عادلانه و پایدار در کشور است، هرکسی که خواهان استقرار حکومت اسلامی صددرصد در افغانستان است، برادر ما است، هم‌سنگر ما است و یکجا باهم برای تحقق این آرمان مبارزه می‌کنیم.
آقای حکمتیار گفت که ما هرکسی را که استقلال و آزادی افغانستان را می‌خواهد و خواهان خاتمۀ جنگ است، برادر خطاب می‌کنیم.
او با اشاره به ایجاد شکل‌گیری حکومت وحدت ملی اظهار داشت: «به این تقسیم تأکید نکنید، این تقسیم تقسیم مقدس نیست، نه تقسیمی از جانب خدا است، نه از جانب مردم و نه هم مطابق قانون اساسی، بلکه این تقسیم آقای جان کری است. به این، به عنوان یک تقسیم مقدس نگاه نکنید».
گلبدین حکمتیار با بیان این‌که امروز زندان پلچرخی، بگرام و دیگر زندان‌های خصوصی در مرکز از زندانیان حزب اسلامی پُر است، خاطرنشان ساخت: برادر نخواندن طالبان و تفکیک نکردن میان این گروه شعارهای دوام جنگ در کشور است.
گلبدین حکمتیار، ۴۰ سال برای تصاحب اقتدار در کابل سلاح برداشت و در ۱۵ سال گذشته به امید سرنگونی نظام پس از طالبان، خروج کامل نیروهای خارجی و ایجاد حکومت اسلامی مطابق خوانش خودش ‌جنگید.
او از تمام این خواسته‌ها سرانجام دست برداشت و به روند صلح افغانستان پیوست، اما بلافاصله پس از آنکه در حضور رسانه‌ها ظاهر شد، در نخستین نشست خبری‌اش در ولایت لغمان، بر شماری از رسانه‌ها لعنت فرستاد و شماری از شبکه‌های رسانه‌یی را شرور خواند.
گفتنی است که اظهارات پیشین آقای حکمتیار با واکنش تند نهادهای حامی رسانه‌ها در کشور مواجه شد و مسوولان این نهادها، اظهارات آقای حکمتیار را خلاف آزادی بیان و قانون اساسی کشور دانستند.